گفت‌وگو با احمدرضا سهرابی؛ کاریکاتوریستی که باور دارد قدرت نفوذ کاریکاتور در مخاطب به مراتب از تیتر بیشتر و بالاتراست و با این وجود وقتی کاریکاتور را در رسانه حذف می‌کنیم، انگار بخشی از رسانه را خاموش کرده‌ایم.

در هفته‌ای که به نام خبرنگار نام‌گذاری شده، پای صحبت یکی از چهره‌های متفاوت و باتجربه رسانه‌ای نشستیم؛ کسی که قلمش هم برای نوشتن خبر تیز است و هم برای کشیدن کاریکاتور.

احمدرضا سهرابی، خبرنگار و کاریکاتوریست روزنامه عصر مردم، با سی سال همکاری با مطبوعات ایران و دریافت بیش از 70 جایزه از جشنواره های ملی و بین المللی کاریکاتور و مطبوعات ، از روزهایی می‌گوید که کاریکاتور در مطبوعات جایگاه داشت و از دغدغه امروز که این هنر انتقادی، گاهی از حاشیه هم عقب‌تر رانده شده است.

او معتقد است وقتی کاریکاتور را از رسانه حذف می‌کنیم، بخشی از رسانه را خاموش کرده‌ایم و تغییر نگاه مدیران رسانه، تنها راه بازگرداندن کاریکاتور به متن مطبوعات است.

*به عنوان کاریکاتوریست، وضعیت کاریکاتورهای انتقادی امروز را چطور می‌بینید؟*

بی گمان کاریکاتور در مطبوعات و رسانه های کنونی ایران تا حدود زیادی جایگاه خود را از دست داده است.

مدیران مسئول رسانه ها اغلب یا به بهانه مشکلات اقتصادی یا به دلیل نداشتن تاب و تحمل انتقاد، این بخش را حذف می‌کنند.

تجربه من در روزنامه‌های همشهری و ایران هم نشان داد که با تغییر مدیران و سیاست‌ها، کادر کاریکاتور به راحتی کنار گذاشته می‌شود. این در حالی است که در بسیاری از نشریات معتبر جهان، کاریکاتور حتی به صفحه اول می آید و جایگاه ثابتی دارد.

*به نظر شما چه عواملی باعث کمرنگ شدن کاریکاتورهای انتقادی در رسانه‌ها شده است؟*

چند عامل دست به دست هم داده‌اند. نخست، مشکلات اقتصادی رسانه‌ها که باعث شده بخش‌های غیرخبری را حذف کنند.

دوم، کم‌تحملی برخی مدیران در برابر انتقاد که ترجیح می‌دهند از کنار کاریکاتور عبور کنند.

و سوم، نبود نگاه جدی به کاریکاتور به‌عنوان یک ابزار اثرگذار و این در حالی است که در بسیاری از کشورها، کاریکاتور حتی به صفحه اول مطبوعات می‌آید و پیامش گاهی بیشتر از تیتر دیده می‌شود.

*تجربه شما در روزنامه عصر مردم چگونه بوده است؟*

عصر مردم حتی از پیش شماره های نخست به کاریکاتور باور داشت و تا امروز هم این بخش حذف نشده است.

این نشان از باور و نگاه مثبت مدیرمسئول این رسانه به طنز و کاریکاتور دارد.

*خبرنگار بودن چه کمکی به کاریکاتوریست بودن شما کرده است؟*

من یک کاریکاتوریست خوش شانسم که خبرنگار هم هستم و این همگرایی خیلی به سوژه یابی برای کاریکاتوربه من کمک می کند و کارم را راحت تر می کند.

*آیا ترس از واکنش مسئولان باعث شده کمتر به سراغ موضوعات انتقادی بروید؟*

ترس نه، اما خودسانسوری بله!

پیش از اجرای یک کاریکاتور، پیامدهای احتمالی آن را می‌سنجم. باید متعهد به جامعه بود و کاری نکرد که به بخشی از جامعه آسیب زد. البته گاهی با وجود همه وسواس‌ها، باز هم واکنش‌ها و فشارهایی پیش آمده است.

*فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی چه تأثیری بر کار شما گذاشته‌اند؟*

از کنجکاوی، چند کاریکاتورم را به هوش مصنوعی سپردم؛ بعضی جاها بهتر از من اجرا کرد، اما ایراداتی هم داشت. بخش ایده‌پردازی هنوز در اختیار انسان است. با این وجود به نظرم هوش مصنوعی تهدید نیست، بلکه فرصتی است برای بهبود کار، البته به شرط آنکه کنترل آن دست کاریکاتوریست باشد.

من خودم شخصا اجرای کاریکاتور با دست را بیشتر دوست دارم تا اجرای دیجیتال و تفاوت این دو مثل فرش دستباف و فرش ماشینی اسن .

*برای احیای جایگاه کاریکاتور در مطبوعات چه پیشنهادی دارید؟*

تغییر نگاه مدیران رسانه اولین گام است. اگر مدیر یک رسانه بودم، گاهی کاریکاتور را به صفحه اول می‌آوردم چرا که کاریکاتور در مخاطب رسانه قدرت نفوذ بالایی دارد.

*به نظرتان می‌توان روز خبرنگار را به روز کاریکاتوریست هم پیوند زد؟*

ایده جالبی است. تعداد کاریکاتوریست‌های فعال در مطبوعات بسیار کم است. کاش در روزشمارهفته خبرنگار، یک روز به "رسانه و کاریکاتور" اختصاص یابد تا اهمیت این بخش از رسانه بویژه به مدیران رسانه یادآوری شود .

*پیام شما برای نسل جوان کاریکاتوریست‌ها و خبرنگاران چیست؟*

مهم‌ترین اصل، تعهد به جامعه است. هر کاری که می‌کنیم—از پاکبانی تا ریاست جمهوری—اگر با تعهد همراه نباشد، ارزش ندارد. کاریکاتوریست و خبرنگار باید نسبت به مردم و جامعه اش مسئول و متعهد باشد .