در اين بين، حتى مخالفان فكرى و انديشهای خواجه شيراز نتوانستهاند سِحرِ كلامش را ناديده بگيرند و بر اين نكته تأكيد داشتهاند.
او همدم و همدل و محَرم همه قومهاى ايرانى است، كنار در سفرههاى آئينى و ملّى در كنار كتاب الهى، قرآن كريم، جايگاهى ارجمند دارد.
سيدالشعراء زندهياد اميرى فيروزكوهى ساليان پيش مقالهای با عنوان "حافظ بس" نگاشته، كه در آن نوشته آن شاعر و پژوهشگر ارجمند از غفلت پژوهندگان ادب پارسى به شاعران بزرگ ديگر ابراز نگرانى كرده بود!
با اين حال، ساليان سال از نقد مرحوم اميرى فيروزكوهى گذشته و بسيارى از پژوهشگران و علاقهمندان به ادب پارسى آثار در خور توجهی را در نظم و شعر شاعران تصحيح و تأليف كردهاند، امّا هنوز جاى نوشتن براى خواجه شيراز گسترده و روزبهروز فراختر میشود.
عجيب كلمات و سِحر واژههایى در غزليات خواجه شمسالدين نهفته كه تاكنون هيچكس نتوانسته موشكافِ عمق جهاننگرى و جامعهبينى اين شاعر گرانقدر ادب پارسى باشد.
صد نكته غيرحُسن ببايد كه تا كسى
مقبولِ طبعِ مردم صاحبنظر شود
حافظانههاى مردم ايران و حتی علاقهمندان به زبان پارسى در سطح دنيا هرگز غروب نمیکند؛ مگر نه آنكه گوته، شاعر بزرگ آلمان، میگوید: "حاضرم هر آنچه دارم بدهم که دنیا را از نگاه حافظ ببینم."؛ اين چه نوع جهانبينى شگرفى است كه شاعرى بيگانه پس از قرنها آرزوى ديدن دارد و اقرار به نرسيدن به جايگاه حافظ میکند!
او شاعر ستيزهگر با زهدفروشى و ريا و خودرايى بر درگاه حضرت حق سرِ تسليم نهاده و خود بر اين نكته تأكيد دارد:
بر آستانه تسليم سر بنه حافظ
كه گر ستيزه كنى روزگار بستيزد
حافظ با اين درسهاى اجتماعى از اقبال عاميانه، عارفانه برخوردار است و افق شهر دلِ مرادجويان رسيدن به معشوق زمينى و آسمانى را با روشناى كلام بلندش تسخير کرده و درس حقيقت را به اهالى اقيانوس بيكران كلامش میدهد كه:
فردا كه پيشگاه حقيقت شود پديد
شرمنده روهرويى كه عمل بر مجاز كرد
كلام رساى او بر شاهنشين چشم مردم ما همواره حكومت ابدى داشته و تكيهگه خيال عارفان و تسكيندهنده درد عاشقان و هدايتگر مسير عاميانه بوده است و تا صبح ازل اين رودخانه شفاف تا بهشت جاويدان ادامه خواهد داشت، چنانكه خود اقرار شاعر در كلام است:
نديدم خوشتر از شعر تو حافظ
به قرآنى كه اندر سينه دارى
حافظ را بايد درک کرد. اين درک نه تنها بعنوان همدم در لحظات عتاب زندگى و يا شادى و حاجتنگرى، بلكه درک عميق كلام و آسیبشناسیهاى اين شاعر ورجاوند ايرانى كه هر بيتش درسى براى ادامه مسير زندگى در عالم سياست، فرهنگ، اقتصاد و خدابينى شگرف است.
در روز ٢٠ مهرماه، كه به نام اين شاعر و عارف مهرآفرين در حافظه ايرانيان ثبت شده، وجود مهر و محبّت در غزلهاى بلندپايه او را میستاییم بر بقعه قلندریاش كه نماد فرهنگ ايرانى و ايرانِ فرهنگى است، زانوى ادب میزنيم؛ چراكه نام بلندش به عظمت سخن شيرين پارسى و به بلنداى آسمان ماندگار خواهد ماند.
غزل گفتى و دُر ّسُفتى بيا و خوش بخوان حافظ
كه بر نظمِ تو افشانَد فلک عقدِ ثريا را