چاپ کردن این صفحه

جستجوي وحدت در تعاملات بي واسطه  

توسط اسماعیل عسلی/ سردبیر روزنامه عصرمردم 02 آبان 1400 288 0
سرمقاله سردبیر "اسماعیل عسلی" 1 آبان                  جستجوي وحدت در تعاملات بي واسطه

تمامي مسلمانان از هر مذهبي دم از وحدت مي زنند چرا که در قرآن بر روي وحدت مسلمانان تاکيد شده است و همه مي خواهند بگويند که ما پيرو قرآن هستيم ولي در عمل رفتاري تفرقه آميز دارند . به جرات مي توان گفت که بيشترين سرمايه گذاري ها در دنيا روي تفرقه مسلمانان صورت مي گيرد زيرا بر اساس آمار بيشترين خريدهاي تسليحاتي توسط کشور هاي مسلمان واقع در خاورميانه انجام مي شود که با هدف جنگ با يکديگر مورد استفاده قرار مي دهند و موجب گردش چرخ کارخانه هاي اسلحه سازي در دنيا مي شوند. ظرف سالهاي اخير آخرين سنگر مشترک کشورهاي مسلمان که در برابر موجوديت اسرائيل مقاومت مي کرد در سايه ايران هراسي از هم پاشيد و پس از مصر و اردن چندين کشور ديگر نيز مبادرت به عادي سازي روابط خود با اين رژيم کردند تا زمينه رقابتي دامنگير بين کشورهاي اسلامي فراهم گردد. جنگ هاي مضحکي که پيروز آن رژيم صهيونيستي بوده است !!در حال حاضر موجوديت برخي از کشورهاي به ظاهر اسلامي از ديد کشورهاي توسعه يافته ، در گرو تفرقه افکني بين مسلمانان است .اصولا جنس تفرقه در بين اعراب ساکن شبه جزيره عربستان در زمان بعثت پيامبر با تفرقه اي که بذر آن در خارج از اين منطقه پاشيده شد ، متفاوت بود ؛ تفرقه در ميان اعراب حجاز از همان ابتدا رنگ و بوي قبيله اي داشت تا آنجا که برخي قبايل حتي از اين که پيامبر از قبيله بني هاشم باشد خشنود نبودند .اعراب در قرآن به خاطر شدت در کفر و نفاق نکوهش شده اند .کفر و نفاق خميرمايه اصلي تفرقه بين مسلمانان بود . پيامبر در شرايطي آيه مربوط به لزوم وجود وحدت در ميان مسلمانان را از طريق وحي دريافت کرد که تلاش هايش براي نزديک کردن مسلمانان درون شبه جزيره عربستان هرگز به نتيجه اي آرماني نرسيد . هر چند اعراب نشانه هايي از سرکشي را در زمان حيات پيامبر به دليل وابستگي به سنت هاي جاهلي و قبيله اي از خود بروز مي دادند اما نشانه هاي اصلي تفرقه دقيقا از زمان رحلت پيامبر آغاز شد که هنوز هم نه تنها ادامه دارد بلکه شاخ و برگ هاي فراواني پيدا کرده است . تنها چيزي که مسلمانان بر روي آن اتفاق نظر دارند متن عربي قرآن است که البته با توجه به تعابير و تفاسير متعددي که ازآن ارائه گرديده در مورد محتوا و پيام قرآن و در مواردي شان نزول برخي از آيات آن نيز اتفاق نظري وجود ندارد . برخي از مذاهب اسلامي براي اثبات حقانيت خود از احاديث و روايات بهره مي گيرند اما عده اي ديگر با استناد به سخني منسوب به پيامبر که فرموده اند "از من سخني نقل نکنيد" معتقدند که حديث هرگز نمي تواند مانند قرآن دستاويزي براي اثبات حقانيت کسي باشد . هر چند هم اهل سنت و هم شيعيان چند قرن پس از رحلت پيامبر مبادرت به جمع آوري احاديث نبوي در قالب کتاب هاي گوناگون کردند و از ميان کتب حديث برخي را بر برخي ديگر ترجيح دادند و به عنوان ماخذ معتبر معرفي کردند. اختلاف بين مسلمانان تنها به حديث و برداشت متفاوت از قرآن محدود نمي شود زيرا حتي در مورد نحوه نماز خواندن و وضو گرفتن و برخي از رويدادهاي تاريخي نيز با يکديگر اختلاف دارند . براي نمونه هم اهل سنت و هم شيعيان در مورد سخنراني پيامبر در حجه الوداع و محل و مکان دقيق آن اتفاق نظر دارند اما در مورد اين که مقصود پيامبر از" مولي" امر جانشيني بوده يا دوستي با يکديگر اتفاق نظر ندارند .
بيشترين دستاويز براي ايجاد تفرقه بين مسلمانان پس از فتوحات اسلامي ايجاد شده چرا که کم نگري نسبت به مسلمانان غير عرب پس از تصرف سرزمين ها موجب شد که شاهد خيزش هايي در ايران و ساير سرزمين هاي تازه مسلمان شده باشيم . رفتار توهين آميز بني اميه با غيرعرب خصوصا ايراني ها که در عراق و يمن نيز ريشه داشتند موجب شد که ايراني ها عمدتا در بحث هواداري ، به بني هاشم که بيشترين درگيري انديشگاني و عملي را با بني اميه داشتند متمايل شوند . همين امر موجب گرديد که بعدها ايران به پناهگاه شخصيت هاي مبارزعرب که اغلب هاشمي و مخالف بني اميه و بني عباس بودند ، تبديل شود.
يکي ديگر از دلايل وجود اختلاف بين مسلمانان ، نبود اتفاق نظر بر سر نحوه ي گسترش اسلام بود . عده اي سعي داشتند با هجوم به سرزمين هايي که ساکناني غيرمسلمان داشتند ، هم به تعداد مسلمانان بيفرايند و هم ذخاير بيت المال را از خمس و جزيه پر کنند . در حالي که مسلمانان واقعي و فهيم سعي مي کردند از طريق گفت و گو ساير ملت ها را به اسلام دعوت کنند . کشورهايي نظير مالزي و اندونزي که بعدها از طريق گفت و گو و وساطت فرهنگي بازرگانان ايراني اسلام آورده اند ، نسبت به مسلماناني که پس از مغلوب شدن در جنگ نظامي ايمان آورد ند ، هنجارمندتر و يکدست تر به نظر مي رسند . ضمن اين که چون پرداخت جزيه نسبت به پرداخت خمس فشار بيشتري به ساکنان سرزمين هاي فتح شده وارد مي کرد ، عيار مسلماني مغلوب شده گاني که بعضا تنها براي گريز از پرداخت جزيه مسلمان شده بودند با کساني که خودشان با معرفت به استقبال اسلام رفته بودند يکسان نبود . به همين دليل ردپاي اکثر پيشوايان مذاهب اسلامي و فرقه ها و نحله هاي گوناگون فکري را بايد در خارج از سرزمين عربستان جستجو کرد . در سرزمين عربستان اغلب دسته بندي ها قبيله اي است ولي در خارج از سرزمين عربستان گونه اي منازعه ي انديشگاني آميخته به تعصبات ملي و خرده فرهنگ ها در جريان بوده و هست  .ناگفته نماند که شکل گيري جريان وهابيت که عربستان کانون آن است شباهت چنداني به نحوه شکل گيري ساير مذاهب اسلامي ندارد و پديده اي استعماري است که صرفا براي دامن زدن به اختلافات بين مسلمانان ابداع شده است .
برخي از مستشرقين و مورخين غير مسلمان نيز سهم قابل ملاحظه اي در دامن زدن به تفرقه بين مسلمانان داشته اند که شرح آن در اين يادداشت نمي گنجد .
. نوع جديد تفرقه در ميان کشورهاي مسلمان ، مهندسي حضور آنها در جرگه طرفداران قدرت هاي سياسي و اقتصادي جهان است . کشورهاي مسلمان واقع در منطقه خاورميانه به لحاظ برخورداري از ثروت هاي زيرزميني از يک طرف و فقر فرهنگي از طرف ديگر و دعوايي که به منظور يار گيري از ميان کشورهاي اسلامي با يکديگر دارند ظرف چند دهه ي اخير چالش هاي سياسي و نظامي فراواني را موجب گرديده اند و جنگ هايي به راه مي اندازند که پيروز آن صاحبان زرادخانه ها و کارتل هاي نفتي هستند . اين جنگ هاي بي ثمر تاکنون نتيجه اي جز حاکميت فرهنگ خشونت ، کينه توزي و رد و بدل شدن شعارهاي تهديد کننده و خوف آور نداشته و نه تنها وحدت آفرين نبوده و نيست بلکه به جدايي و تفرقه بين مسلمانان دامن زده و به عمق شکاف هاي تاريخي افزوده است . اگر مسلمانان در آينده اي نه چندان نزديک بتوانند با بهره گيري از فضاي مجازي و وسايل نوين ارتباطي با يکديگر تعاملات فرهنگي و علمي بي واسطه اي داشته باشند ، شايد دورنمايي از همگرايي در سايه رفع سوء تفاهمات تاريخي قابل ترسيم باشد چرا که بيشترين هنر متوليان مذاهب اسلامي اين خواهد بود که روي مشترکات تمرکز کنند نه اين که علاقه اي به رفع سوء تفاهمات داشته
باشند .

شماره روزنامه:7321
این مورد را ارزیابی کنید
(1 رای)
آخرین ویرایش در یکشنبه, 02 آبان 1400

موارد مرتبط