چشمداشت های ما از مردمسالاری به تعریفی برمی گردد که از این موهبت تمدنی و فرهنگی داریم. اجتماعات انسانی با از سر گذراندن انواع حکومت ها نهایتا به مردمسالاری رسیدند که اگرچه آن را فاقد ایراد و اشکال نمی دانند ولی نگاهشان به مردمسالاری مانند نگاه به "شر لازم" است. هیچکس منکر سوء استفاده هایی که از مردمسالاری می شود نیست زیرا ممکن است کسانی از طریق انتخابات بالا بیایند و در راس امور قرار گیرند که از توانایی لازم برای انجام وظیفه برخوردار نباشند ولی هر چه باشد از دیکتاتوری و حکومت استبدادی بهتر است ولی آنچه روشن است این که مردمسالاری نمی تواند دستاورد مستقیم جنبش های اجتماعی باشد زیرا نیازمند بستری است که فراهم آمدن آن در گرو گذشت زمان و کسب تجربه و آزمون و خطاست . به همین دلیل توجه به سن و سال یک نظام مردمسالار می تواند روی تنظیم چشمداشت ما از حکومت های مدعی مردمسالاری اثر گذار باشد .

زمانی که یک جنبش اجتماعی که شعار اصلی اش تحقق مردمسالاری است به پیروزی می رسد فاصله ی زیادی دارد تا زمانی که بتواند به نقاط هدفگذاری شده برسد زیرا سطح سواد و ظرفیت فرهنگی جامعه در زمان پیروزی جنبش به تدریج تغییر می کند و متناسب با افزایش آگاهی های عمومی انتظاراتی که از مردم سالاری وجود دارد نیز افزایش پیدا می کند.

آیا می توانیم بگوییم که تعریف ما از آزادی ، اموال عمومی ، استقلال ، توسعه ، سازندگی و پیشرفت ظرف 45 سال گذشته هیچ تغییری نکرده است؟ مسلما نه زیرا درصد افراد باسواد از 51 درصد سال 57 اکنون به 86 درصد رسیده که بخش قابل توجهی از آنها تحصیلات دانشگاهی را نیز پشت سر گذاشته اند .

حتی اگر فرض کنیم کیفیت خدمات رسانی دولت ها متناسب با افزایش سواد و بالا رفتن ظرفیت فرهنگی کشور افزایش یافته باشد که البته چنین نبوده باز هم نمی توانیم بگوییم که مردمسالاری در ایران به سن بلوغ رسیده است .

وقتی ما از بلوغ مردمسالاری سخن می گوییم اولین چیزی که به ذهن ما خطور می کند خروجی انتخاباتی است که برگزار شده است و در مقام ارزیابی برای انجام چنین مقایسه ای کافی است میزان اثرگذاری ادوار مجلس بر امور کشور را مطمح نظر قرار دهیم تا دریابیم که در مواردی متاسفانه پسرفت هم داشته ایم تا جایی که گاه مجلسی ها از این که در جریان برخی از تصمیم گیری ها نبوده اند اظهار ناخرسندی کرده اند.

طبیعی است که پیروی از خواست مردم که فلسفه ی وجودی مردمسالاری است در کشوری که سالها با شیوه های مستبدانه اداره شده و بسیاری از مناسبات اجتماعی بر پایه ی چنین نگاهی تنظیم گردیده و مردم همواره شاهد نگاه از بالا به پایین نسبت به خود بوده اند به دنبال یک نهضت اجتماعی به صورت کلی دگرگون نمی شود و چه بسا مردم برخی تغییر نام ها را به منزله ی تغییر نگاه تلقی کنند که چنین نیست و در هیچ کجای جهان هم این گونه نبوده که یک نهضت اجتماعی توانسته باشد بدون هیچ گونه مانعی به خواسته های هدفگذاری شده ی خود برسد .

عملکرد دولت ها و حکومت ها همواره تحت تاثیر اراده ی جمعی دچار دگرگونی شده است. وقتی ما از اراده جمعی سخن می گوییم یعنی رفتاری که مردم برای ابلاغ دیدگاه های خود در پیش می گیرند که با خواست جمعی تفاوت دارد . ممکن است ما چیزی را بخواهیم اما برای ابلاغ یکپارچه و هماهنگ خواسته ی خود اقدامی نداشته باشیم که البته تاثیرگذاری بالایی ندارد اما زمانی که مردم با شیوه های گوناگون که از طریق آمار گیری قابل احصاء و ارزیابی است موافقت و مخالفت خود را با برخی عملکردها اعلام می کنند ، دولت ها متوجه ارتقاء سطح مطالبات عمومی می شوند و برای این که مردم را با خود داشته باشند تا مردمسالاری شان اعتباری داشته باشد ناگزیر به تغییر ریل می شوند و تمکین می کنند زیرا نیازمند اعطای مشروعیت از سوی مردم به خود هستند.

این که ما به عنوان کارگزار و خدمتگزار بلند پایه چه توصیفاتی از مردم داشته باشیم چندان اهمیت ندارد بلکه آنچه مشخص می کند ما مردم را فهیم و آگاه و زمان شناس می دانیم ، تبعیت از خواست آنهاست آن هم بدون چون و چرا ، تعریف مردمسالاری چیزی جز این نیست که مردم که صاحب اصلی همه چیز هستند، عده ای را برای پیشبرد امور خود جلو می اندازند و از آنها حمایت می کنند که البته تداوم چنین حمایتی در گرو عملکرد دولت هاست . بدیهی است که علائم هر گونه نارضایتی عمومی از عملکرد دولت ها خود را در انتخابات نشان می دهد .

امروزه با وجود انواع وسایل ارتباط جمعی که اطلاع از نظر مردم پیرامون مسائل گوناگون را با کمترین هزینه امکان پذیر ساخته، اظهار بی اطلاعی از خواست عمومی و یا ارائه ی تفسیری متفاوت از دیدگاه های عمومی پذیرفتنی نیست . به همین دلیل می توان مدعی شد که در عصر ارتباطات زمینه ی رشد و بالندگی مردم سالاری بیش از هر زمان دیگر فراهم است در صورتی که اما و اگرها بگذارند