گزارش پیش‌رو، بازخوانی تجربه‌ای جمعی است؛ از نقش کلیدی انبارداران و شرکت‌های پخش گرفته تا صدای فروشندگان محلی و خریداران در شیراز و دیگر شهرهای فارس.
*بازار در روز بحران؛ از شایعه تا واقعیت*
در نخستین ساعات بعد از اعلام حملات محدود، فضای مجازی پر از شایعه کمبود برنج، روغن و کالاهای اساسی شد. اما برخلاف نگرانی‌ها، ذخایر موجود و واکنش سریع فروشگاه‌ها مانع از شکل‌گیری بحران واقعی شد.
حجت جوانمردی، رئیس اتاق اصناف فارس، همان روزها اعلام کرد: ذخایر کالاهای اساسی برای ماه‌ها کافی است. صد بازرس بر بازار نظارت دارند و مشکلی در تأمین وجود ندارد.
در عمل هم، با وجود ازدحام اولیه، قفسه‌ها خالی نشدند. یکی از شهروندان شیرازی در گفتگو با عصرمردم گفت: چند روز اول مردم عجله داشتن، ولی فروشگاه‌ها هم مرتب شارژ می‌کردن، اوضاع سریع عادی شد.
*روایت مردم؛ از اضطراب تا اعتماد*
در گفت‌وگو با مردم شیراز، تجربه‌ای مشترک شنیده می‌شود:
«اول نگران بودیم، ولی بعد دیدیم کالا هست، خریدیم و بعد آرام شدیم.»
زینب، خانه‌داری در محله قصردشت، می‌گوید: «با ترس رفتم خرید، ولی دیدم جنس هست. این اطمینان باعث شد دیگه عجله نکنم.»
در شهرهای کوچک‌تر مانند مرودشت نیز، سوپرمارکت‌ها نقش آرامش‌بخش داشتند. حسین، فروشنده‌ای محلی، گفت: «شرکت‌های پخش مرتب جنس آوردن. اگه اونا نبودن، ما نمی‌تونستیم قفسه‌هامون رو پر نگه داریم.»
*نقش اصناف و فروشگاه‌ها؛ مدیریت در میدان واقعی*
شرکت‌های پخش، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌های محلی، با اتکا به تجربه و ابزارهای فناوری، زنجیره توزیع را حفظ کردند. مدیر یکی از شعب فروشگاه افق کوروش در شیراز گفت: «با نرم‌افزار مدیریت انبار، موجودی رو لحظه‌ای رصد می‌کنیم. تو بحران، این خیلی کمک کرد.»
در بازار سنتی هم، فروشندگان با کنترل قیمت‌ها و حفظ نظم، آرامش روانی مشتریان را بازگرداندند. محمد، فروشنده‌ای در بازار وکیل، می‌گوید: «مردم دنبال تخفیف بودن، نه احتکار. این یعنی اعتماد برگشته.»
*چالش‌ها هنوز هستند*
با همه این موفقیت‌ها، برخی مشکلات ساختاری هم دیده شد؛ از جمله افزایش قیمت‌ها که حتی در شرایط عادی هم فشار ایجاد می‌کند. دیگر ضعف زیرساخت اینترنت که فروش آنلاین را مختل کرد. همچنین کاهش قدرت خرید مردم که بازار پوشاک و لوازم خانگی را وارد رکود کرده است.
*انبارها، اینترنت و آینده*
مسئولان انبارها از استفاده از سیستم‌های هوشمند گفتند که در مدیریت موجودی نقش مهمی داشت. اما در کنار آن، قطعی‌های اینترنت چالش جدی برای خریداران آنلاین ایجاد کرد.
یک شهروند کم‌توان شیرازی می‌گوید: «می‌خواستم آنلاین سفارش بدم، اما اینترنت قطع بود. مجبور شدم حضوری خرید کنم.»
پیشنهادهایی برای تقویت تاب‌آوری بازار
اما برای تقویت تاب‌آوری بازار، ضروری است زیرساخت‌های فروش آنلاین توسعه یابد، انبارداری مدرن تقویت شود، آموزش عمومی در مقابله با شایعات جدی گرفته شود، حمایت از اصناف در شرایط بحرانی ادامه یابد و همدلی اجتماعی نهادینه شود.
*آرامش، حاصل همکاری است*
این روزهای سخت نشان داد، وقتی اصناف، شرکت‌های پخش، مسئولان و خود مردم کنار هم قرار می‌گیرند، بحران‌ها به فرصت تبدیل می‌شوند.
از بازار وکیل تا اُکالا، از فروشنده‌ی سوپرمارکت تا راننده‌ی پخش، همه در آرام کردن جامعه نقش داشتند. این تجربه، سرمایه‌ای است برای فرداهایی که ممکن است دوباره با اضطراب آغاز شوند.