چاپ کردن این صفحه

پاسداشت ارزش های مشترک انسانی

توسط اسماعیل عسلی/ سردبیر روزنامه عصرمردم 25 خرداد 1404 83 0
سرمقاله 18 خرداد 1404 اسماعیل عسلی               پاسداشت ارزش های مشترک انسانی
با توجه به حاکمیت فرهنگ مرد سالاری در طول صدها سال که در تمامی جوامع با اندک تفاوتی رواج داشته ، زنان در جامعه ی ایرانی که تمدنی چند هزار ساله دارد و مناسبات بین مردان و زنانش با توجه به شرایط جغرافیایی و ویژگی های فرهنگی به گونه ای نهادینه شده که زن و مرد به موازات حفظ شئونات مردانه و زنانه دوش به دوش هم در کشاورزی، صنعتگری ، دامپروری و اداره خانه کار می کردند ، زنان در سایه ی هنجارهای عمومی پذیرفته شده، از حمایت های خانوادگی و اجتماعی برخوردار بوده اند که تضمین کننده ی امنیت آنها از جهات گوناگون بوده است . یعنی حتی در شرایطی که قانون مکتوب و مدونی هم برای حمایت از زنان وجود نداشته ، وجدان جمعی زیر بار ستم روا داشتن بر زنان نمی رفته است.
بیشتر ضرب المثل ها و تکیه کلام های ایرانی پیرامون زنان و دختران بیانگر نگاه حمایتی جامعه از آنها بوده ، هر چند برخی از آنچه در گذشته در باره ی زنان روا داشته می شد اکنون دیگر با توجه به قوانین بازدارنده و بالا رفتن سطح سواد و ظرفیت های فرهنگی موضوعیتی ندارد . از جمله ناگزیری برای ازدواج در سنین کودکی ، زناشویی های فامیلی مبتنی بر مناسبات قومی و قبیله ای ، دسترسی نداشتن به آموزش ، نداشتن آزادی برای انتخاب نوع کار و مسائلی از این قبیل
در هر جامعه ای زنان فراخور درکی که از حقوق انسانی خود دارند خواستار پاسخگویی به مطالباتشان هستند . اصولا به دلیل ریشه دار بودن برخی باورهای غلط در مورد جایگاه زنان در جوامع سنتی ، پاسخگویی به مطالبات آنها در گرو انباشت درخواست ها و در مواردی حتی پیشگامی زنان در برخی از رفتارها بدون توجه به فراهم بودن بسترهای اجتماعی آن است .
ظرف چند دهه ی گذشته که شاهد دگرگونی های فراوان پیرامون جایگاه زنان در بحث آموزش و ورزش و کشنگری های اجتماعی بوده ایم ، بیشتر این تغییرات ریشه در تاکید و اصرار و خواهنده گی زنان داشته است و قوانین مرتبط با آن بعدها تدوین و ابلاغ شده است .
افراط و تفریط های صورت گرفته در این خصوص نیز سر در آبشخور مقاومت هایی داشته که با واقعیت های بیرونی و تجربه شده همخوانی نداشته است .
در بحث فرهنگ سازی با هدف تبیین جایگاه زنان توجه به الگوهای روزآمد حائز اهمیت شایانی است چرا که الگوهایی که به زنان ارائه می شود باید چند وجهی و قابل انطباق با شرایط جدید باشد .
بر خلاف آنچه برخی به دنبال تلقین آن هستند معیارهایی که برای ارزش گذاری رفتار زنان مورد استفاده قرار می گیرد در تمامی جوامع یکسان است و تنها تفاوتی که وجود دارد فاصله ی موجود بین عرف و هنجارها در جوامع گوناگون است به همین دلیل اختلاف نظرها بیشتر خود را در مصادیق نشان می دهند . برای نمونه نجابت و وفاداری زن نسبت به همسرش موضوعی نیست که در هیچ جامعه ای مورد غفلت باشد . این مسئله حتی در ضرب المثل های رایج در جوامع گوناگون نیز بازتاب دارد اما زمانی که می خواهند روی مصادیق عفاف و نجابت انگشت بگذارند ، تفاوت ها در جوامع گوناگون خود را نشان می دهد .
گاهی تعریفی که ما برای حریم خصوصی و خانوادگی در یک جامعه ارائه می دهیم با تعریفی که در جامعه ای دیگر برای حریم خصوصی جا افتاده تفاوت هایی دارد و همین تفاوت هاست که به برخوردهای متفاوت منجر می شود .
گاهی دیده و شنیده می شود که برخی افراد ناآگاه این گونه وانمود می کنند که بی بندو باری و عفاف ستیزی در غرب و کشورهای توسعه یافته یک ارزش است در حالی که این گونه نیست و برخوردهای جدی که بدون کوچکترین گذشت و مماشاتی با هنجار شکنان در میادین ورزشی و هنری و حتی عرصه های سیاسی در غرب صورت می گیرد نشان دهنده ی این واقعیت بوده و بیانگر پای بندی مردم تمامی جوامع به ارزش های مشترک انسانی است که می توان برای آنها ریشه ی فطری هم قائل شد.
آنچه به حساسیت ها در این زمینه دامن می زند ، تلاش برای رواج آنچه در یک جامعه هنجار تلقی می شود در جامعه ای دیگر است . چنین جابجایی هایی در دراز مدت مشکل آفرین نیست کما این که ظاهر مردان و زنان ایرانی از زمان قاجار تاکنون تفاوت های زیادی پیدا کرده که چون تدریجی بوده جا افتاده و هنجار به حساب آمده اما وقتی چنین کاری با شتاب بیشتری دنبال می شود ،طبیعتا واکنش هایی به دنبال دارد .
آیا اگر در زمان ناصرالدین شاه دختران ایرانی می خواستند در یک مسابقه ورزشی با دختران سایر کشورها شرکت کنند با مخالفت شدید مردمی و رسمی و قانونی مواجه نمی شدند؟ حتما واکنش ها شدید بود اما چون این کار ظرف 200 سال به تدریج اتفاق افتاده ، واکنش سختی به دنبال ندارد .
تاریخ تحولات اجتماعی به ما می فهماند که مقاومت در برابر رفتارهایی که بر اساس نیاز زمانه و تغییر شرایط هنجار تلقی می شوند و عموم مردم با آن مشکلی ندارند اگر چه ممکن است ابتدا به دو قطبی شدن جامعه منجر شود اما کم کم جا می افتد و راه خود را باز می کند . آنچه را نباید فراموش کرد اهمیت قائل شدن برای ارزش های مشترک انسانی است.
 
شماره روزنامه:8343
این مورد را ارزیابی کنید
(1 رای)
آخرین ویرایش در شنبه, 25 خرداد 1404