ناصرالدين شاه قاجار در بازديد از يگان هاي پليس در يکي از سفرهايش در اروپا يک افسر مشاور ايتاليايي تبعه اتريش به نام کنت دو مونت فورت را به کار گرفت تا نخستين سامانه پليسي نو را در ايران بنيان نهد.
پليس در ايران ابتدا با نام نظميه شروع به کار کرد و سپس به نام شهرباني تغيير نام داد.
ژاندارمري پليس مرزي شد.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1370 مجلس شوراي اسلامي ادغام شهرباني، ژاندارمري و کميته انقلاب اسلامي را با نام نيروي انتظامي تصويب کرد.
نيروي انتظامي زير مجموعه ستاد کل نيروهاي مسلح محسوب مي شود. هم اينک نيروي انتظامي از سه سازمان مختلف شامل فرماندهي ناجا، حفاظت اطلاعات ناجا «ساحفا ناجا» و سازمان عقيدتي ناجا «ساعس ناجا» تشکيل شده است.
شعار نيروي انتظامي آيه شريفه: «کونوا قوامين لله شهداء بالقسط» است. [همواره براي خدا قيام کنيد و به عدالت گواهي دهيد.]
آخرين آماري که اعلام شده تعداد 60 هزار نفر نيروي رسمي و 35 هزار نفر پليس افتخاري در پليس ايران مشغول به کارند. ايجاد نظم و نظارت بر حسن اجراي قانون عمده وظايف نيروي انتظامي است که مسئوليت حفظ امنيت داخلي کشور را نيز به عهده دارد.
نيروي انتظامي شامل 18 رشته است که مهمترين آنها، مرزباني، ترافيک «راهنمايي و رانندگي» جرم شناسي «پليس آگاهي و پليس مبارزه با مواد مخدر» و پليس فتاست.
اشاره اي کوتاه به تاريخچه، ساختار و وظايف نيروي انتظامي در اين نوشتار به علت آشنايي بيشتر خوانندگان با اين نهاد است که در رسانه ها کمتر به آن پرداخته شده است.
و اما بعد:
آنچه از عملکرد نيروي انتظامي براي مردم قابل مشاهده است بيشتر حضور پليس در ميادين و چهارراه ها براي نظارت بر اجراي صحيح قوانين رانندگي و رواني ترافيک است و مبارزه با قاچاق مواد مخدر، مقابله با اوباش و افراد شرور که امنيت داخلي را به خطر مي اندازند و دستگيري مجرمين و پليس 110 است. اما پليس محور پيشگيري از ناامني و ارتکاب جرائم و در واقع تکيه گاه امنيتي مردم است.
بيداري پليس در شبانه روز هر چند کار دشواري است و مردم چندان توجهي به اين بيداري ندارند اما ناگفته پيداست که رفت و آمد خارج از خانه و خواب امن بدون حضور پليس وظيفه شناس ميسر نمي شود.
پيچيدگي زندگي شهري و شرايط سخت دوران تحريم و جنگ حساسيت عملکرد نيروهاي انتظامي را دو چندان مي کند.
13 هزار شهيد نيروي انتظامي که بيشتر آنها در مبارزه با قاچاقچيان مواد مخدر به شرف شهادت نائل شده اند اهميت حضورشان را براي مردم بيش از پيش روشن کرده است.
جرايم جديد در فضاهاي مجازي که منجر به انواع و اقسام کلاهبرداري هاي پيچيده شده و ربودن متقلبانه مال مردم از اين طريق بار سنگيني است که بر دوش پليس فتا و نيروي انتظامي گذاشته شده و مي بايد براي نوسازي و تکميل ساختار نيروي انتظامي بودجه و وقت بيشتري صرف نمود.
پليس امروز مي بايد از اتومبيل ها و وسائل نقليه مدرن و پرسرعت برخوردار باشد تا بتواند در تعقيب و دستگيري مجرميني که معمولا از اتومبيل هاي لوکس و پرسرعت استفاده مي کنند موفق تر عمل کند.
دانش آموزان مدارس به ويژه در مقاطع دبستاني و در کتاب هاي درسي مي بايد بيشتر با پليس و وظايف آن آشنا شوند. تخلفات راهنمايي و رانندگي که متأسفانه موجب تصادفات عديده شده بيشتر ناشي از عدم رعايت قوانين و مقررات است و بعضا جاده هاي ناامن که بار سنگيني را بر دوش پليس راهنمايي براي رسيدگي و حضور در سر صحنه تصادف مي گذارد تخلفاتي که به دور از چشم پليس انجام مي شود و چانه زني هاي مرسوم با پليس راهنمايي مشکل ديگري است که مي بايد فرهنگ سازي شود.
اهمال در خط کشي خيابانها، ناهمواري بعضي خيابان ها و جاده ها، عدم وجود تابلوهاي هشداردهنده در بعضي نقاط شهر و جاده و تعداد کم پليس در نقاط جرم زا از جمله مواردي است که مي بايد به آنها توجه شود.
بستن کمربند ايمني در همه اوقات رانندگي، عدم برچسب معاينه فني اتومبيل، از دور خارج کردن اتومبيل هاي فرسوده و دودزا، سوار کردن مسافرين بيش از ظرفيت، رانندگي در حال مستي و مصرف مواد مخدر، حضور اتومبيل هاي باري در خيابان هاي شهر به دور از چشم پليس، سرعت بيش از حد مجاز، عبور تاکسي ها از چراغ قرمز به بهانه تمايل به سمت راست، توقف تاکسي ها در فاصله نزديک به چهارراه ها که موجب ترافيک مي شوند، عدم ديد رانندگان به علت نصب تابلوهاي تبليغاتي عريض و طويل و موارد ديگر از جمله معضلاتي است که مي بايد پليس به آنها توجه ويژه داشته باشد.
رعايت نظم و انضباط و پوشيدن لباس تميز و صاف و کفش هاي واکس زده و نحوه برخورد با رانندگان عصبي از جمله موارد مهمي است که پليس مي بايد به آنها توجه خاص داشته باشد، رعايت نظم و مقررات در کلانتري ها و حضور تمام وقت مسئولان براي پاسخگويي در دستور کار پليس ناجا هست که نياز به توجه بيشتري دارد.
توجه خانواده ها و اولياء دانش آموزان به اهميت کار پليس و آموزش و مقيد ساختن فرزندان به مقررات و قوانين بالطبع موجب امنيت و آرامش بيشتري در جامعه مي شود که متأسفانه کمتر به آن توجه شده است.
در بسياري از کشورهاي اروپايي و نيز کشورهاي آسيايي پيشرفته در بسياري از موارد، مردم خود پليس يکديگرند و موارد خلاف را تاب نمي آورند و به يکديگر تذکر مي دهند و يا پليس را خبر مي کنند زيرا امنيت با حساسيت و دقت همگان ميسر مي شود و صرف حضور پليس هميشه کارساز نيست. چنين به نظر مي رسد که در اينگونه موارد کمتر فرهنگ سازي شده و به نوعي در بعضي مواقع ترس از پليس جايگزين همکاري مي شود.
فرهنگ ستيزي، قانون گريزي، واسطه گري و رانت خواري شرايط وزمينه هاي ارتکاب جرائم را افزايش مي دهد: پليس يک رکن امنيت است و مردم با فرهنگ و مقيد به ضوابط و قوانين رکن ديگرند که اهميت آنها به لحاظ پيشگيري از جرائم بيشتر است. ما بايد به اين مهم توجه ويژه داشته باشيم و مدارس و دانشگاه ها و اداراتمان متولي فرهنگ سازي باشند تا کشوري امن تر و قانونمندتر داشته باشيم.
والسلام