هيچ رويدادي تا زمينه و بسترهاي آن فراهم نباشد اتفاق نمي افتد . از رويدادهاي طبيعي مانند سيل و آتشفشان و گردباد و زلزله گرفته تا تصادفات و برخوردها و رويدادهاي اجتماعي و سياسي و اقتصادي چرا که جوامع بشري هم از اين قاعده مستثني نيستند . در آموزه هاي ديني هم وعده داده نشده که نابساماني ها و بي عدالتي ها به صورت ناگهاني برطرف مي شوند . تنها آيه اي در قرآن که به اين موضوع اشاره ي صريح دارد مي گويد تا زماني که انسان ها از درون تغيير نکنند ، در بيرون اتفاقي نخواهد افتاد . بر اين اساس هر رويدادي نيز با سمت و سوي تغييرات دروني انسان ها روي مي دهد لذا هرگز نبايد انتظار داشته باشيم که با عقبگرد اخلاقي و رواج فساد شاهد بهبود اوضاع جامعه باشيم و يا با تعالي رفتار مردم اتفاق بدي رخ دهد! به همين دليل تمامي سعي و تلاش ها با هدف تغيير بيروني بايد معطوف به تغييرات دروني باشد . تغييرات دروني نيز تدريجي است زيرا امکان ندارد بتوان به صورت همزمان دل هاي مردم را دگرگون کرد و ذهن آنها را روشن نمود .از اين گفته ها مي توان نتيجه گرفت که سيستم هاي اداره ي جوامع تا زماني که دستاوردي فراخور ادعاي خود در بحث برقراري عدالت اجتماعي نداشته باشند ، عملا هيچ تفاوتي با يکديگر ندارند زيرا ارزش هر اقدامي به نتايج و دستاوردهاي آن بستگي دارد . اگر تمامي ساکنان کره زمين و روزنامه ها و رسانه هاي صوتي – تصويري هم به همزمان و متفقا از تغييرات آب و هوايي گلايه کنند هيچ اثري ندارد مگر اين که اداره کنندگان کشورها ضمن هماهنگي با نهادهاي جهاني مسئول برخورد با اين موضوع رويه اي واحد را در بحث نحوه ي استفاده از سوخت هاي فسيلي و ساير عوامل آلوده کننده ي محيط زيست در پيش گيرند در غير اين صورت روند افزايش گرماي زمين ، آب شدن يخ هاي قطبي و همچنين تغييرات آب و هوايي و گسترش بيابان ها و خشک شدن رودخانه ها و چشمه ها و قنات ها ادامه خواهد داشت . در مباحث اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي نيز در بر همين پاشنه مي چرخد يعني تا تغييري ايجاد نشود کاري صورت نگرفته است!

مسائل اجتماعي و اقتصادي قواعد مربوط به خود را دارند و هر کسي که به چنين قواعدي بي اعتنا باشد و در عين حال مدعي باشد که مي تواند جامعه اي را با بي اعتنايي به قواعد حاکم بر تحولات اجتماعي اداره کند در نهايت خود را در مسيري بن بست خواهد ديد . حتي کساني که به دعا و تاثير آن معتقدند مي گويند اگر دعا کننده در جهت استجابت دعاي خود حرکت نکند ، خواسته اش اجابت نخواهد شد و اثرگذاري دعا را منوط به وجود بسترهاي مناسب مي دانند .

با اين تفاصيل براي دگرگون ساختن جامعه بايد به سراغ دگرگوني دلها و روشن کردن ذهن ها رفت که امري تدريجي و زمانبر است و نيازمند شکيبايي و سعه ي صدر و رفتاري هدفمند است و عوامل گوناگوني بايد دست به دست هم بدهند تا اجتماع متحول شود به همين دليل يکي از نشانه هاي عوام فريبي در حوزه ي سياست و اقتصاد ، اعلام زمان براي وقوع يک رخداد است . نگاه واقع گرايانه به ما مي گويد سياستمدار واقعي کسي است که ذهن و زبان خود را روي وجود بسترها و يا ايجاد آنها متمرکز کند نه شرط بندي روي تاريخ دقيق رويدادي که در گرو بسترسازي و گره خوردگي عوامل داخلي و خارجي است.

شخصيت ها اگر چه ممکن است بتوانند روي توده هاي مردم براي برانگيختن آنها تاثيرگذار باشند اما به تنهايي نمي توانند موجد يک پديده ي اجتماعي باشند لذا نسبت دادن دگرگوني هاي بزرگ اجتماعي به يک فرد واقع بينانه نيست که اگر اين گونه بود پس از مرگ شخصيت هاي بزرگ بايد شاهد از بين رفتن دستاوردهاي آنها باشيم . بنابراين همه چيز به مردم برمي گردد . ما نمي توانيم با ريختن چند تن نمک در يک درياچه آب شيرين و يا ريختن چند تن شکر در درياچه اي که آب شور دارد ، مزه ي آنها را تغيير دهيم .

منسوب کردن برخي رويدادها که زمينه هاي آن در طول صدها سال فراهم گرديده به شخصيت هاي محدود و نشان دار، رويکردي واقع گرايانه نيست زيرا چه بسا رويدادي که در يک عصر رخ داده اما زمينه هاي آن درعصر قبل از آن فراهم شده است .تمامي تحولات اجتماعي چه در فرم و چه در محتوا مرهون درهم آميزي هزاران رويداد پيش از خود هستند مانند امواجي که روي دريا شکل مي گيرد و سپس در اثر برخورد و درهم آميزي موج ها موجي تشکيل مي شود که نيروي فراواني دارد .

به همين دليل است که مي گويند چه بسا استقبال از يک جريان آغازي براي عبور از آن باشد .

رويدادهاي تاريخي سر در گريبان هم دارند به طوري که گاه بدان مي مانند که شب را از دل روز و روز را از دل شب بيرون کشيده باشيم  .به منصه ي ظهور رسيدن ظرفيت هاي فردي ممکن است در کوتاه مدت محقق گردد اما از قوه به فعل درآمدن پتانسيل هاي اجتماعي چه بسا قرن ها زمان ببرد . تاريخ ، راوي کلکسيوني از پديده هايي است که با نام هاي گوناگون رخ مي دهند ولي به يک رويداد ختم مي گردند . رويدادهاي تاريخي هر کدام بخشي از پازل رويداد اصلي هستند . به هر حال ، هر چه هست غير از اين نيست که جنس رويدادها با جنس مردم بايد با يکديگر همسويي داشته باشند .