کشتن ، مولود خشونت است و خشونت زمانی تکثیر می شود که روح و جسم انسان در آرامش نباشد. وقتی عنوان می شود: «الا به ذکر الله تطمئن القلوب» مفهوم دیگر آن این است که تقرب و نزدیکی به خدا وقتی میسر است که آرامش ایجاد شده باشد.

حج اگر مسلمان را به آرامش توأم با غلبه بر نفس اماره ترغیب نکند، حج نیست.

و اگر ابراهیم دوست خدا شد و از آن دوستی بر قربانی انسان ها خط بطلان کشید انسانیت انسان و اعتبار او را در برابر سایر موجودات بالا برد و بر جهل و خرافه تمامی ادیان قبل و بعد از خود که فرزندان را برای رضایت خداوند قربانی می کردند غلبه کرد و آبی بر آتش خشم ناشی از جهل ریخت.

متأسفانه انسان متمدن امروز که راه خود را به کهکشانها باز کرده و به دنبال کشف سیاره های دیگری است هنوز در توهم شیفتگی ساخت افزارمندهای مخرب کشتار جمعی است. گویا بمب ها و خمپاره ها و موشک های قاره پیما و تیربارهای پیشرفته برای قطعه قطعه کردن کودکان، زنان و انسان های بی گناه کافی نیستند و راه نرفته بسیار است.

آیا این جهل نیست؟

تاریخ راوی جنگ های قبیله ای بسیاری در روی کره زمین است که حتی قبایل بَدَوی برای حفظ و یا تصرف یک چاه آب و یا انتقام کشتن یک نفر بارها با هم جنگیده و با همان اسباب و ابزار ابتدایی از سنگ گرفته تا نیزه و کمان یکدیگر را می کشتند و ما آنها را وحشی، جاهل و عقب افتاده خطاب می کنیم.

اما کشورها و دولت هایی که با پیشرفته ترین هواپیماهای با سرنشین و بدون سرنشین در کوتاه زمان شهری را بر سر مردمانش خراب می کنند و آنها را زنده زنده در آتش انفجارات مهیب می سوزانند پیشرفته و با تمدن خطاب می کنیم!

قربانگاه فعلی انسانها نه سر بریدن اسماعیل هاست، بلکه سر بریدن انسانیت است. انسانیتی که با علم به جهالت رسیده و هنوز درک نمی کند چرا باید انسانی به دست انسانی دیگر قطعه قطعه شود؟

عید قربان قبل از آنکه قربانی گوسفندان را یادآور شود تا قطعه گوشتی به بینوایی برسد، اگر برسد! در واقع عید حاصل از قربانی کردن نفس است. نفسی که خواهش و تقاضای بیش خواهی آن تمامی ندارد.

نفسی که علم را وسیله و توجیه گر تمامیت خواه و جنگ و کشتار قرار داده است.

نفسی که من است و تو را تحمل نمی کند و تویی که منی و من دیگری را تحمل نمی کنی.

اینک در بسیاری از کشورهای جهان اعم از دارا و ندار قتلگاه های مستمری در ذبح انسان ها فرصت کوتاهی برای توقف ندارند.

پلیس آمریکا معترضین را سرکوب می کند و دم از حقوق بشر می زند و می خواهد دمکراسی چماقی خود را در شکل و هیبت هویج به خورد جهانیان دهد و اگر کفایت نکرد تفنگ ها را از ضامن خارج می کند و بمب ها را از آسمان بر سر معترضان می ریزد.

در واقع انسان است که قربانی می شود نه در عید قربان بلکه در تمامی اوقات و لحظات حتی با ویروسی که نام کرونا به خود گرفته و معلوم نیست چگونه تولید شده و از کدام مغز انتقامجو سر درآورده است.

وقتی می شنویم و بارها خوانده ایم که:

«طواف کعبه دل کن اگر دلی داری

دل است کعبه معنی تو گِل چه پنداری

طواف کعبه دنیا حقت از آن فرمود

که تا بواسطه آن دلی به دست آری...»

در واقع فلسفه وجودی حج فهم ارزش انسانیت است. انسانیت به مفهوم کلی آن اعم است از حیات و وجود انسان از هر نژاد و با هر زبان و دین و آئین که در این جهان پهناور زیست می کنند.

حج به ما تفهیم می کند از خدا، طبیعت و خودمان باید چه انتظار و توقعی داشته باشیم.

اول درس حج، عدم فاصله بین این سه است یعنی خدا، طبیعت و انسان، همه در یک دایره معنی پیدا می کنند.

به قول قرآن: نحن اقرب الیه من حبل الورید: ما از رگ های گردن به شما نزدیک تریم.»

حافظ به استناد همین آیه شریفه سروده است:

«بیدلی در همه احوال خدا با او بود

او نمی دیدش و از دور خدایا می کرد...»

خدا در مکه نیست، خدا در کعبه دل است. دلی آگاه، دلی پرهیزگار و دلی روشن. گاه می شود که شیطان و شیطان ها در مکه فراوانند و بعضی حجاج به آنها ملحق می شوند و وسیله دست آنهایند.

دور نرویم، تمامی واجبات و ترک محرمات همه وسیله تقربند. نزدیک شدن به خدایی که بشر را از جهل و خرافه به دور می دارد و می خواهد این انسان عنان گسسته به راه درست رهنمون شود.

نه آنکه با علم، قربانگاه گسترده ای به درازای زمین برای کشتار جمعی انسانها عَلم کند. متأسفانه امروز را شاهدیم و هم دیروز را و فردا نیز چنان خواهد بود که انسانها بیش و بیشتر در قربانگاه جهل فنا می شوند. مگر نوری بر سایه های تاریک ذهن انسانها بتابد و مفهوم زندگی و حیات را به قانون و نظم متعالی خداوندی پیوند دهد.

والسلام