زمانی که یک رژیم دیکتاتوری توسط مردم مضمحل می شود به دلیل رسوبات برجای مانده از مناسبات و تشریفات و تابو آفرینی های صورت گرفته در زمان حاکمیت رژیم قبلی و خو گرفتن مردم به تبعیت از قانون در سایه ی زور و ارعاب ، زمینه های فرهنگی مناسبی برای اداره کشور بر اساس شایسته سالاری و همچنین مردم سالاری فراهم نیست تا آنجا که حتی برخی اعطای آزادی های سیاسی و فعالیت احزاب گوناگون و میدان داری مطبوعات و رسانه های مستقل را نیز برنمی تابند و آن را زمینه ساز هرج و مرج می دانند . در چنین شرایطی اگرچه انتخابات برگزار می شود و مردم هم در انتخابات شرکت می کنند اما به دلیل پایین بودن ظرفیت های فرهنگی شاهد جایگزین شدن برخی الگوهای حکمرانی شبیه به الگوهای تجربه شده خواهیم بود و روند امور به گونه ای نیست که تا مدت ها همه چیز آنچنان که بایسته و شایسته است در جای خود قرار گیرد . نه نمایندگان مجلس از آنچنان قدرت و ابهتی برخوردارند که بتوانند به تدوین قوانینی تاثیرگذار دست بزنند و نه منتخبین مردم اختیارات در خور اعتنایی دارند . چنین دورانی را می توان دوران طفولیت مردمسالاری نامید که شاخصه های آن بروز رفتارهای پر هزینه ای است که اگرچه با هدف ایجاد تغییر و تحول صورت می گیرد اما چون از پختگی بالایی برخوردار نیست ، هزینه های انسانی و مادی که در دراز مدت و کوتاه مدت بر مردم تحمیل می شود بسیار زیاد و در مواردی آزار دهنده است . در چنین دورانی ، مردم که تحت تاثیر هیجانات درونی ناشی از سالها انتظار برای زیر و رو شدن همه چیز در حالت بی حسی نسبی قرار گرفته اند قادر به محاسبه و ارزیابی هزینه ی رفتارهایی که در فرآیند انتقال قدرت صورت می گیرد ، نیستند .هر چند رویدادهایی ازاین دست با جایگیر شدن در حافظه ی تاریخی مردم بعدها به عنوان تجربه ای تاریخی که نباید تکرار شود مورد اشاره قرار می گیرد ولی برخی از جامعه شناسان به دلیل هزینه های بالای دگرگونی های ناگهانی، اصلاحات را بر تغییرات ناگهانی در کشورها ترجیح می دهند .

در آستانه ی هر دگرگونی اساسی ، همواره تعداد کسانی که خواستار تغییر و تحول هستند بیشتر از کسانی است که در جهت حفظ وضع موجود فعالیت می کنند به همین دلیل انگیزه ی تحول خواهان غیر همسو برای همگرایی و ائتلاف بسیار زیاد است . پدیده ای که به روند دگرگونی ها سرعت می بخشد اما پس از شکل گیری ائتلاف هایی از این دست و سرنگونی نظام دیکتاتوری در کشورهای گوناگون ، جریان هایی که به ائتلاف بر سر واژگونی نظام دیکتاتوری روی خوش نشان داده اند وارد میدان سهم خواهی می شوند که دراین مرحله همه چیز به رای اکثریت برمی گردد. در این مقطع اگر سطح سواد رسانه ای ، ظرفیت فرهنگی و قدرت تحلیل سیاسی اکثریت مردم، قادر به فهم اولویت ها و لحاظ کردن آنها در جریان انتخابات نشود، رقابت ها بر سر سهم خواهی ها و مهره چینی ها چه بسا کار را به جاهای باریک بکشاند و به چالش هایی دامن بزند که تا سالها مردم این کشورها و دولت هایشان را به خود مشغول سازد .

منازعات داخلی که ظرف یک صد سال گذشته در کشورهای گوناگون رخ داده یا به ضعف دمکراسی برمی گردد و یا به تداخل اختیارات کارگزاران و نظریه پردازان و همچنین تحریکات خارجی و دخالت های مبتنی بر رودررویی های نیابتی که صد البته ارزیابی سهم کارگزاران هر کشوری در زمینه سازی برای شکل گیری بحران ها کار چندان آسانی نیست.

داوری پیرامون عملکرد کارگزاران و دیوانسالاران در مدیریت امور کشورهایی که به استقبال دگرگونی های زیربنایی در مقطعی کوتاه رفته اند بر اساس هدفگذاری های صورت گرفته و نتایج حاصل شده امکان پذیر است . معمولا هدفگذاری ها در چارچوب برنامه های چند ساله برای رشد اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی صورت می گیرد . آنچه برای تحلیلگران عملکرد کارگزاران حائز اهمیت است ، سرعت تحقق اهداف نیست بلکه بروز نشانه هایی است که بیانگر واقعی بودن هدفگذاری هاست .

اگرچه مباحث بودجه ای و اعتباری و واقع بینانه بودن هر طرح و برنامه و لایحه ای می تواند مردم و رسانه ها را دلمشغول نگه دارد اما چون هر طرح و برنامه ای برای تامین نظر جامعه ی هدف تدوین می شود نظر طیف هایی که مخاطب طرح ها و برنامه ها و لوایح هستند حائز اهمیت شایانی است .

اگر هدفگذاری ها واقعی و نتیجه بخش نباشد پس از مدتی شاهد چند قطبی شدن جامعه و ایجاد شکاف طبقاتی خواهیم بود که پیشبرد امور با همراهی مردم را با مشکل مواجه می سازد و انگیزه ی مشارکت در آنها را از بین می برد .

نتیجه این که یک کشور از زمانی که تصمیم به کسب استقلال و سازندگی و خودکفایی و قرار گرفتن در مسیر توسعه می گیرد تا زمانی که تمامی این اهداف محقق می شود ناگزیر از طی کردن مسیری پر فراز و نشیب است که تاب آوری بالایی طلب می کند . مسلما آنچه تاب آوری مردم را بالا می برد هم سطح بودن زندگی کارگزاران با مردم عادی از لحاظ برخورداری از امکانات متعارف زندگی از قبیل معیشت و مسکن و تحصیل فرزندان و رفاه و آسایش است.