در جوامعي که سالها به شکل سنتي اداره شده و فرهنگ شفاهي يکه تاز ميدان تعاملات اجتماعي بوده و آمار کتابخواني و تيراژ کتاب ها و روزنامه ها در مقايسه با کشورهاي توسعه يافته ناچيز بوده و انتقال اطلاعات معمولا از طريق سخنراني و به صورت محفلي صورت مي گرفته و مردم عادت کرده بودند که هر حرفي را بدون سند و مدرک تاريخي بپذيرند ، ورود ناگهاني ابزارهاي هوشمند که اطلاعات و اخبار را به طرفه العيني از اين سوي جهان به سويي ديگر رهسپار کرده و در معرض ديد همگان قرار مي دهند مانند اين است که فردي ناگهان با بيرون آمدن از خزينه حمام گرم ، وارد استخري پر از آب سرد شود .
از جمله مشکلات کشورهاي توسعه نيافته و در حال توسعه اين است که وقتي بهره مندي از يک ابزار نوين به دليل کارکرد مناسب و نقش آن در سهولت روند امور رايج مي شود ، حضور چنين وسيله اي به دليل اين که بستر سازي فرهنگي براي استفاده از آن صورت نگرفته ، با چالش هايي همراه است . کما اين که ما اين مشکل را در بحث استفاده از خودرو ، زندگي در خانه هاي آپارتماني و حتي خوش آمد گويي به دمکراسي هم تجربه کرده ايم . در خصوص فضاي مجازي نيز چنين مشکلي خودنمايي مي کند . گردانندگان کشور از يک سو براي حفظ ارتباطات خود با جهان در مباحث گوناگون سياسي و اقتصادي و فرهنگي ناگزير از خوش آمد گويي به فضاي مجازي هستند تا بتوانند از اينترنت و ساير ابزارهاي هوشمند براي پيشبرد امور کشور استفاده کنند و از سويي ديگر قادر به همراهي با اين فضا و پر کردن خلاء هاي ايجاد شده به دنبال ورود فضاي مجازي به زندگي مردم نيستند. گاهي يک سخنور که در حال و هواي چند دهه پيش زندگي مي کند سخناني بر زبان مي آورد که چند ساعت بعد با واکنش ها و مخالفت هاي گوناگوني مواجه مي شود و همه از او مي خواهند که براي اثبات سخنان خود سند و مدرک ارائه کند . چنين شخصي پس از مدتي دست و پا زدن به دليل عدم دسترسي به مدرک و سند ناگزير به سکوت و يا تکذيب سخنان خود مي شود . فلان نماينده مجلس در خيابان با يک مامور وظيفه برخورد نامناسبي انجام مي دهد و از سوي هزاران نفر از جمله کساني که به او راي داده اند مورد مواخذه قرار مي گيرد زيرا فراموش کرده بود که در جهاني شيشه اي زندگي مي کند که همه او را مي بينند . فلان مسئول محلي که سخنانش کاربرد داخلي دارد وقتي بدون توجه به اين که صدا و سيماي او در معرض ديد جهانيان قرار دارد شعاري غير منطقي بر زبان مي آورد ، فرداي آن روز بايد هزينه اش را بپردازد زيرا با چنين حرکتي وجاهت اجتماعي خود را مخدوش کرده است. اگر يک دانشجوي دکترا مبادرت به نوشتن پايان نامه اي اقتباسي و رونويسي شده کند از آنجايي که اين پايان نامه روي اينترنت قرار مي گيرد پس از مدتي به دليل ناديده انگاشتن مالکيت معنوي ديگران اعتبار پايان نامه اش زير سئوال مي رود . کساني که در گذشته خودشان تاريخ مي نوشتند و شخصيت هاي تاريخي که اساسا وجود خارجي نداشته اند خلق مي کردند يا با ارائه ي تحليل غلط از يک رويداد تاريخي قصد مصادره ي يک شخصيت محبوب به نفع خود را داشتند ، اکنون ديگر قادر به چنين کاري نيستند زيرا پس از گذشت زماني کوتاه از انتشار مطلب در فضاي مجازي ، پاسخ خود را دريافت مي کنند . اين منازعه در عرصه ارائه ي آمار در حوزه هاي فرهنگي ، سياسي و اقتصادي نيز جريان دارد . سمت گيري واکنش ها به محتواي آنچه به فضاي مجازي راه پيدا مي کند ديگر بر اساس اهميت و جايگاه اشخاص مورد داوري قرار نمي گيرد بلکه کم کم شاهد نهادينه شدن اين روال هستيم که مردم هر سخني را با منطقي که رنگ و بوي علمي داشته باشد مورد سنجش قرار مي دهند .لذا اگر پژوهشگر و يا مسئولي آماري غير واقعي بر زبان بياورد پس از چندي پاسخ کوبنده اي در فضاي مجازي دريافت مي کند .
امروزه صدها تحليل پيرامون رويدادهاي تاريخي و نقش شخصيت ها در اين رويدادها در فضاي مجازي ارائه مي شود و مخاطبان اين فضا با کنار هم قرار دادن شواهد و قرائن مي توانند به ميزان صحت و سقم نوشته ها و روايت ها بپردازند .
زماني که استفاده از مترو در گرو پاي بندي به نظم و حضور در ساعتي معين در ايستگاه مترو باشد مردم کم کم سعي مي کنند براي خروج از خانه يا محل کار تابع نظم و برنامه ريزي باشند . اين اميد وجود دارد که فضاي مجازي هم بتواند رويکردي منطقي را در زندگي مردم حاکم کند و مردم را با شفافيت آشتي دهد.
در شرايط کنوني که هر کسي تريبوني در اختيار دارد نه ديگر مي توان با قاطعيت از آنچه در گذشته هاي دور و نزديک اتفاق افتاده دفاع کرد و نه آنچه در زمان حال روي مي دهد از تيررس نقد و تحليل و ارزيابي خارج خواهد بود . وسايل ارتباطي نوين ما را در جهاني شيشه اي قرار داده و مرزهاي جغرافيايي در تعاملات فرهنگي و علمي از ميان برداشته شده اند به طوري که اگر شاهد رواج زباني مشترک بين انسان ها بوديم ، وقوع انقلابي فرهنگي به معناي دقيق کلمه دور از دسترس نبود زيرا گفت و گوي بي واسطه ي انسان ها با يکديگر دستاوردهاي زيادي دارد . به هر حال کساني که در مسير دلبستگي هاي ملي و مذهبي و فرهنگي مردم دکان باز کرده اند ديگر نمي توانند ديگران را آن گونه که خود مي خواهند توصيف نمايند و يا تخطئه کنند .آنچه موجب يک رسوايي سياسي پس از خروج نيروهاي آمريکايي از افغانستان شد فضاي مجازي بود . اگر چنين اتفاقي چهاردهه پيش رخ مي داد ، مدت زيادي طول مي کشيد تا جهانيان در جريان جزئيات آن قرار گيرند. در حال حاضر کساني که گروه هاي مختلف انساني را در سراسر جهان نمايندگي مي کنند به دليل دلبستگي هاي دروني و وابستگي هاي بيروني نمي توانند ترجمان حال و روز و انديشه ي کساني باشند که با آنها پيوند ملي و مذهبي و فرهنگي و اقتصادي و سياسي دارند . امروزه اگر سخن يک نماينده مجلس با رويکرد کساني که به او راي داده اند و هم اکنون در فضاي مجازي امکان اظهار نظر براي آنها فراهم شده سنخيتي نداشته باشد ، موجب زير سئوال رفتن اعتبار آراي او خواهد شد . اين مسئله در مورد تمامي کساني که به نحوي مدعي نمايندگي افکار عمومي هستند نيز صدق مي کند . اگر تا ديروز مي گفتيم رسانه ها رکن چهارم دمکراسي هستند و تعريفي مورد پسند خود از نقش رسانه ها ارائه مي داديم ، اکنون ديگر نمي توان با فضاي مجازي چنين معامله اي کرد .مردم روز به روز در سايه ارتباط شفاف و بي واسطه به مرزهاي مفاهمه نزديک مي شوند و کيفيت تاثيرگذاري فضاي مجازي در حدي است که ايجاد هر گونه محدوديتي براي آن اما و اگر هاي زيادي را به دنبال خواهد داشت  . لذا هر گونه برنامه ريزي براي قانونمند کردن استفاده از فضاي مجازي نبايد با هدف شفافيت زدايي دنبال شود . به نظر مي رسد براي کاهش نقش قدرت چالش آفريني فضاي مجازي بايد نيم نگاهي هم به تغيير خودمان داشته باشيم .