سرمقاله 4 دی 1402 محمد عسلی چرا فناوری های نوین در گرو تلاش دانش بنیان هاست؟
وتو قطعنامه های پی در پی سازمان ملل توسط آمریکا در روزهای اخیر نشان داد که قدرت به مفهوم کلی آن تمامی ارزش های انسانی و حتی دیپلماتیک را به سایه می برد و کشوری که خود را آقای جهان می داند حرف اول را به کرسی می نشاند و می گوید فقط من! حال اگر تمامی مردم جهان به خیابان ها بریزند و اعتراض کنند و فریاد و آه و ناله برآورند که نکنید، آمریکا می گوید جنایت می کنیم چون می توانیم. پس شرط اول استقلال و اعمال برای تحقق هر هدف سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی فرهنگی، قدرت است.
قدرت بسیاری از کشورها قدرت تبعی است و می باید مورد حمایت کشور یا کشورهای قدرتمند دیگری قرار گیرند تا بتوانند ثبات حاکمیتی و اقتصادی خود را حفظ کنند وقتی کشوری مانند ایران در کوران انقلاب عظیمی قرار می گیرد که تمام ارزش های رژیم وابسته گذشته را پس می زند و ندای استقلال و آزادی سر می دهد می باید از دو قدرت بهره مند باشد. نخست قدرت انسانی که مولد وحدتی همه جانبه برای تحقق آرمان های انقلابی است و دوم قدرت اقتصادی که پمپ بنزین موتور محرکه خواسته های مردمی است.
مردم ایران که از هوش و استعداد خداوندی بهره ای شایان توجه برده اند و بالقوه استعدادهای فراوان و محیرالعقولی دارند می باید در شرایطی قرار گیرند که دستشان به سوی کشورهای استعمارگر دراز نباشد و آزادی را به معنای رهایی کامل از وابستگی های صنعتی و تکنولوژیک به دست آورند.
آغاز راه تحقق چنین آرمان هایی ایجاد فرصت برای نخبگان کشور است. به نظر می رسد تأسیس سازمان ها و شرکت های دانش بنیان که توانسته اند دستآوردهای مهمی در کشف، اختراع و مهندسی معکوس برای رهایی از تحریم های 42 ساله داشته باشند مهمترین اقدامی است که بعد از انقلاب اسلامی به ثمر نشسته است.
دستاوردهای پزشکی، مهندسی، فنی و صنعتی که توانسته اند قدرت نظامی کشور را چنان تقویت کنند که ایران از وارد کننده سلاح های پیشرفته به صادر کننده تبدیل شود هرچند آغاز راه است ولی به باور همگان رسیده که ثبات نظام و امنیت مرزها علیرغم این همه دشمنی های قدر قدرت ها بر علیه ایران و انقلاب آن که می خواستند خاورمیانه را چنان ضعیف و ناتوان کنند که کشورهای نفت خیز آن در کمند استعمار نوین گرفتار شوند به خوبی به عنوان مهمترین دستاورد نظامی در طول دوره صد ساله اخیر چنان قابل توجه است که حتی دشمنان به آن اذعان دارند.
دانش بنیان ها در واقع خاری بر چشم دشمنان ایرانند. دشمنانی که می خواهند ایران هم همانند کشورهای عقب مانده و یا حتی در حال پیشرفت چنان وابستگی صنعتی، اقتصادی و سیاسی داشته باشد که گوش به فرمان ارباب هر چه او می گوید بگوید چشم! چنانکه در دوره رژیم گذشته چنین بود که اگر وابستگی به غرب یا شرق مطلوب مردم ایران می بود دیگر انقلابی به وقوع نمی پیوست.
دانش بنیان ها اگر بیشتر مورد حمایت سرمایه گذاران و دانشگاهیان قرار گیرند و مشکلات مالی و تدارکاتی آنان به سرعت حل شود چه بسا بتوانند بسیاری از مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم ها را حل کنند که بعضاً توانسته اند.
در فرهنگ شفاهی ما که ریشه در ادبیات کهن دارد بسیاری از شعرها و اشعار نسل به نسل در سینه ها و حافظه ملت ما شکل گرفته است اما عملی کردن آنها برنامه ریزی و سرمایه گذاری هایی می طلبد که کار یک روز و چند روز نیست. به قول سنایی:
«سالها باید که تا یک کودکی از روی طبع
عالمی گردد نکو یا شاعری شیرین سخن...»
در جهان امروز حرف اول را قدرت می زند. قدرت سیاسی و قدرت اقتصادی بدون وابستگی ریشه در توان علمی و صنعتی دارد که هر دو از آموزش و تربیتی می باید برخوردار باشند تا بتوانند در مقابل طوفان حوادث دوام آورند و آن قدرت معنوی است که حافظ تمامی دستاوردها می تواند باشد.
اگر دانش بنیان ها از باور و قدرت معنوی و حس میهن دوستی برخوردار باشند دانش و تجربه خود را به بیگانگان نمی فروشند حتی اگر موقعیت شغلی بهتری برایشان رقم زنند.
معنویت نهادینه شده در باور انسانهاست که آنها را در دایره قدرت یک زبان و یک دل حفظ می کند. تحمل چنین ارزشی سخت و جان فرساست اما میوه شیرین دارد زیرا بدون سختی و تلاش دستاورد قابل حفظی حاصل نمی شود.
دانش بنیان ها که به جوانه های نوپای سبز سترگی می مانند، خطراتی آنها را تهدید می کند از جمله قدرناشناسی از زحمات و تلاش های جوانان نخبه ای که کشورهای دیگر برای آنها فرش قرمز پهن می کنند با نیت ربودن توان علمی و فنی آنان.
دو دیگر، برآورده نشدن نیازهای مالی و سرمایه ای است که صرفا دولت از پس تمامی خواسته های آنان برنمی آید و سرمایه گذاران می توانند به ندای آنها پاسخ مناسب دهند.
سه دیگر، مدیریت و هدایت هوشمندانه آنهاست برای پرهیز از انحراف معیارها. و نهایتا تشویق و پاسداشت چهره های ناشناسی که با زحمت توانسته اند دستاوردی علمی، صنعتی و یا فرهنگی داشته باشند.
امید می رود آنگونه که در صنایع نظامی، نانو، هسته ای و پزشکی توانسته ایم بر سکوی افتخاراتی چند بایستیم دیگر نیازهای صنعتی و فنآوری های مهم هم به دست دانش-بنیان ها تحقق یابد. خواسته ای که ان شاءا... به زودی رقم خواهد خورد.
فراموش نکنیم که فنآوری های نوین در گرو تلاش دانش بنیان هاست.
والسلام