میگویند: حادثه خبر نمیکند. اما خبر میکند. حتی برای آیندگان دور و دورتر اگر ارادهای برای فهم وقایع و علل و عوامل آن باشد.
بارها در ایران و جهان معادن در اعماق چند صد متری ریزش کردهاند و جان هزاران نفر را گرفته و خانوادههایی را داغدار کردهاند.
قطعا و بدون تردید یکی از مشاغل سخت و زیانآور، کار در معدن است. عدم تهویه هوا، تاریکی فضا، هوای نامطبوع، سقفهای ناایمن و لرزان، طعم و بوی بد ناشی از نشت گاز، انفجار گاز متان و بیم جان از جمله عوارض همیشگی در معادن هستند.
کارگرانی که از بد حادثه به این کار دست میزنند یا بسیار نترس و شجاعند و یا جان باخته زنده بگورند تا با دستمزدی نه چندان قابل توجه امور زندگی خود را بچرخانند.
مسلما اگر نکات ایمنی به خوبی رعایت شوند و در ازاء حفاریهایی که میشود، سقفهای ایمن بنا شود، به ندرت شاهد ریزش سقف و مدفون شدن یا زنده به گور شدن کارگران و مهندسان معدن خواهیم بود. اما متأسفانه صرفهجویی در هزینههایی که ضرورت دارد و بیشتر به نوعی قمار میماند، صاحبان و استخراج کنندگان معادن به این عملیات مهم ایمنی توجه نمیکنند.
ریزش معدن در طبس سابقه دارد. پیش از وقایع فاجعه بار اخیر در معدنجوی طبس که تاکنون به مرگ دهها نفر انجامیده و عدهای هم محبوس شدهاند در سال 86 نیز در پی انفجاری در معدن یال شمالی طبس 8 تن از کارگران جان خود را از دست دادند.
در آذرماه سال 1389 در یکی از معادن کرمان به علت ریزش سقف، 4 نفر از کارگران جان خود را از دست دادند.
در معدن کوهنبان استان کرمان به علت انفجار گاز در یکی از معادن ذغال سنگ، 3 نفر کشته شدند و 6 معدنچی زخمی و مصدوم به جای گذاشت تا پیش از حادثه معدنجوی طبس، فاجعه معدن یورت، بزرگترین فاجعه معدنی در ایران بود که در آن حادثه 41 نفر جان باختند.
در جهان نیز معادن متعددی در طول سالهایی چند دچار ریزش و یا انفجار شدند که نمونههای آن را به ترتیب میتوان ذکر کرد.
1-در سال 1869 به علت آتشسوزی در معدن Avondate 110 کارگر و امدادگر کشته شدند.
2-در سال 1942 فاجعه بنشیهو کولیری در چین 1549 معدنچی را به کام مرگ کشید.
3-در سال 1906 در اثر انفجار در معدن کوریر فرانسه 1099 نفر کشته شدند.
4- سال 1962 غلظت بالای گازهای قابل اشتعال در معدن لویی زنتال آلمان 299 نفر کشته و 73 زخمی و مصدوم به جای گذاشت.
5-در سال 1972 با سرریز شدن سدی در معدن بوفالو کریک آریک آمریکا 125 نفر کشته و 1110 نفر مجروح شدند.
6-در سال 1975 به علت وقوع انفجار در معدن یاسنالا در هند 372 نفر جان باختند که تا 700 نفر کشته نیز اعلام شده است.
7-در سال 2011 در معدن کلیژن کولیری ولز به علت وقوع سیل و سرازیر شدن به ورودی معدن تا عمق 91 متری 40 کارگر مفقود شدند که نهایتا اجساد آنها روز بعد پیدا شد.
یادآوری فاجعهبار ریزش و یا انفجار در معادن، مسئولان امر را به این مهم توجه میدهد که نظارت بیشتری بر عملکرد معدنداران داشته باشند. چه به لحاظ فنی و آلات و ادوات استخراج و چه رسیدگی به وضعیت کارگران و چگونگی کار آنها در معادن. به ویژه معادن ذغال سنگ که به علت نشت گاز متان علاوه بر خفگی احتمال انفجار و آتشسوزی در حین کار میرود.
روبرو شدن به حوادث فاجعهباری نظیر ریزش معدن طبس به معنای بسته شدن و یا حذف معادن نیست بلکه میتوان شرایط کار در معدن را تغییر داد و نظارت فنی بیشتری را اعمال نمود تا بیش از این شاهد مرگ و میر کارگران زحمتکش معدن نباشیم. امید که چنین شود.
والسلام