ثبت ۲۵ آذرماه به نام روز پژوهش در تقویم، نشان از اهمیت پژوهش در تمام حوزههای جامعه دارد؛ اما اهمیت پژوهش در بکارگیری آن و ارتباط موثر پژوهشگران با جامعه و صنعت است؛ به این منظور با حمید شریف رئیس بنیاد نخبگان فارس به گفتگو پرداختم و از او خواستم تا وضعیت پژوهش در کشور را شرح دهد.
*بدون پژوهش تصمیم نگیریم*
رئیس بنیاد نخبگان فارس ضمن گرامیداشت هفته پژوهش و تبریک به تمام پژوهشگران کل کشور گفت: میخواهم، خاطرهای بگویم تا الگویی برای نسل جوان و آیندهساز کشور شود؛ سال ۸۱ برای اولین بار برنامههای منسجمی به مناسبت هفته پژوهش در شیراز اجرا شد که به عنوان معاون پژوهشی دانشگاه شیراز و مجری برنامهها شعار «بدون پژوهش تصمیم نگیریم» را پیشنهاد نمودم که به صورت یک شعار ملی درآمد و سالها این شعار مورد توجه و استفاده قرار گرفت.
حبیب شریف ادامه داد: همان سال، دعوت از دستگاهها و ادارات برای بیان دستاوردهای یکسالهشان زمینهای فراهم کرد تا موضوع پژوهش بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و دادگستری استان یکی از آن دستگاهها بود که در آن زمان، استاندار فعلی، مدیریت آن را برعهده داشتند و اکنون که بیش از ۲۰ سال میگذرد؛ جناب امیری استاندار فارس آن روزها را به من یادآوری نمودند و خوشحالم اولین دوره از گرامیداشت هفته پژوهش، همچنان در اذهان باقی مانده است.
*پژوهش در شعار باقی مانده و هنوز کمرنگ است*
وی ابراز تأسف نمود که علیرغم فعالیتهای اجرایی بسیار، پژوهش همچنان در کشورمان کمرنگ است و این مهم در امور اجرایی کمتر مورد توجه قرار میگیرد؛ مثلاً سدی ساخته میشود و پس از ساخت و هزینه بسیار، متوجه میشویم که همان سد، باعث شور شدن آب منطقه شده است یا کارخانه ذوب آهن در دل تشنه کویر و جایی که آب کافی ندارد، ساخته میشود در حالی که ما برای شرب هم با مشکل جدی مواجهیم. اینها نشان میدهد که پژوهش همچنان در حد شعار باقی مانده و هنوز کمرنگ است. در عملیاتهای شهری نیز وضعیت همینطور است؛ امروز خیابانی را یک طرفه میکنیم و چندی بعد جهت آن را تغییر میدهیم؛ پلی میسازیم تا مشکل ترافیک خیابانی را حل کنیم اما در خیابانهای مجاور یا منتهی به پل، مشکل دیگری ایجاد میکنیم؛ که نشان میدهد کارشناسی لازم انجام نمیشود و امیدوارم پژوهش، بیش از پیش مورد توجه مسئولین و مدیران قرار گیرد.
*مسئولین، کمتر از پتانسیل اساتید دانشگاهها استفاده میکنند*
وی با ابراز خرسندی از حمایت فعالانه اساتید دانشگاهی گفت: اساتید دانشگاه مخصوصاً در دورههای دکترا فعالانه، پژوهشگران را حمایت میکنند و خوشبختانه شرایط پژوهش در وضعیت بهتری قرار گرفته است و تعداد دانشمندان ما به وفور زیاد شدهاند و در راستای گسترش مرزهای دانش و ارائه خدمات به جامعه حرکت میکنند که نشان میدهد، جامعه دانشگاهی ما رو به رشد است؛ اما در خصوص مسئولین باید بگویم که متاسفانه کمتر از پتانسیل اساتید استفاده میکنند.
*امروز صنعت به دانشگاه روی آورده است*
شریف افزود: همیشه از فاصله زیاد بین جامعه و دانشگاه دلم خون بود که نمیتوانستیم ارتباط موثری با صنعت برقرار کنیم؛ مثلا وقتی به شرکت نفت مراجعه میکردیم که محصول مورد نیازشان توسط دانشگاهیان در حال ساخت است؛ چون ارز داشتند، ترجیح میدادند تا از خارج آن را وارد کنند اما خوشحالم که امروز این نگاه تغییر کرده و صنعت به دانشگاه روی آورده است؛ هرچند انتظار ما توجه بیشتر است؛ چون پتانسیل بالایی در بین پژوهشگران وجود دارد و فقط باید حمایت شوند.
*دست پژوهشگران، از نظر تجهیزات آزمایشگاهی تنگ است*
رئیس بنیاد نخبگان فارس اضافه کرد: امروز، دست پژوهشگران، از نظر تجهیزات آزمایشگاهی تنگ است و تجهیزات به دلیل عدم جایگزینی، به شدت فرسودهاند و مشکلات اعتباری دانشگاه باعث شده که نتوانند تجهیزات را جایگزین و بهروز کنند و انتظار داریم؛ صنعت، بیشتر دانشگاه و پژوهشگران را همراهی کند.
*اعتبار ناچیز و کمبود مواد اولیه، عامل بیانگیزگی دانشجویان*
شریف با اشاره به بیانگیزگی در دانشجویان گفت: دانشجویان تحصیلات تکمیلی که درگیر تز و رساله هستند، وقت کافی برای پژوهش میگذارند، اما اعتبارات ناچیز دانشگاه و کمبود یا نبود مواد اولیه مورد نیاز دانشجویان، گاهی بیانگیزگی ایجاد میکند چون ممکن است نتوانند ایده مدنظر خود را به نتیجه برسانند.
*گسترش بیرویه دانشگاهها بدون توجه به کمبود زیرساختها*
وی با بیان بیتوجهی مسئولین و مشکلات کمبود بودجه در وزارت علوم نسبت به نیاز جامعه، گسترش بیرویه دانشگاهها را از دیگر مشکلات در مسیر پژوهش برشمرد و گفت: متاسفانه گسترش بیرویه دانشگاهها در حدود سالهای ۸۴ تا ۹۲ شرایط نامطلوبی در کشور ایجاد کرد و بدون توجه به کمبود زیرساختهای لازم، دانشگاههای کشور از ۲۵۰ دانشگاه به ۲۸۰۰ دانشگاه گسترش یافت و اینگونه شروع به تربیت دانشجویان ارشد در دانشگاههایی نمودیم که بعضی از آنها فقط برای مدرکسازی تاسیس شدهاند و آنگونه که باید موارد علمی و استانداردهای علمی را رعایت نکردهاند و نتیجه را هم میبینیم.
*دانشگاهها باید دانشگاه نسل سوم باشند*
شریف همچنین اضافه کرد: امروز رتبه پنجم مهندس در دنیا را داریم و پس از آمریکا، هند، چین و روسیه، ایران بیشترین مهندس را دارد؛ اما وضعیت صنعتمان نشان میدهد که بسیاری از دانشگاههای ما دانشگاه نسل اول و آموزشمحور هستند و فقط تعداد اندکی از دانشگاهها پژوهشمحورند؛ در حالی که دانشگاهها باید دانشگاه نسل سوم باشند و آموزش و پژوهش را در خدمت کارآفرینی ببینند و امروز راه نجات این است که تمام دانشگاههای ما به آن سمت حرکت کنند یعنی در خدمت جامعه باشند و اساتید نوآور و کارآفرین داشته باشند تا دانشجویانی آماده خدمت بار آورند که وقتی وارد جامعه میشوند نیازی نداشته باشند که دنبال شغل بگردند و بتوانند پدیدآورنده شغل باشند.
وی همچنین افت آموزش در بین دانشآموزان را از دیگر معضلات در این مسیر عنوان کرد و گفت: متاسفانه با افت آموزش در بین دانشآموزان روبرو هستیم و دانشآموزانی که به عنوان دانشجو وارد دانشگاه میشوند؛ بعضاً پتانسیل کافی ندارند و از نظر علمی با مشکلاتی مواجهیم.
*اگر مدیران بخواهند، میتوان دلسردی اساتید را ترمیم کرد*
رئیس بنیاد نخبگان فارس در پایان گفت: در حال حاضر ارتباط بین دانشگاه و صنعت خوب است اما باید خیلی بهتر شود و لازم است تا از پتانسیل دانشگاهی بیشتر استفاده گردد و اگر مدیران بخواهند و دانشگاهیان علیرغم رنجیدگی از بیتوجهیها، با سعهصدر به میدان بیایند و صنعت در کنار دانشگاه باشد؛ میتوان دلسردی اساتید را ترمیم کرد.