آن گونه که افراد آگاه و متخصص و پزشکان می گویند بالاخره با انجام واکسیناسیون فراگیر و مهار اپیدمی ، کرونا دیر یا زود مانند بیماری فلج اطفال و سرخک و کزاز رخت برمی بندد و زندگی در سراسر جهان به وضعیت عادی خود برخواهد گشت . به هر حال میلیون ها نفر را مبتلا کرد و عده ی زیادی را هم با خود برد . بخشی از قربانیان کرونا خصوصا در آغاز این اپیدمی راهی جز مرگ نداشتند و ابزار تجربه اندوزی پژوهشگران شدند و بخشی دیگر می توانستند همچنان به زندگی ادامه دهند . از آن عده که می توانستند به زندگی ادامه دهند عده ای قربانی بی توجهی به پروتکل ها شدند و عده ای دیگر قربانی بی تدبیری ها در اینجا و آنجای جهان که صد البته داوری پیرامون چگونگی عملکرد گردانندگان کشورها در سراسر جهان به تاریخ واگذار می شود و در حوصله این یادداشت نیست
در اینجا سخنی دیگر با خوانندگان داریم و آن این که کرونا خواه ناخواه در برخی از موارد روی سبک زندگی ما تاثیرگذار بود ، بخشی از عادات ما را تغییر داد ، بعضی ها از تحرک و رفت و آمد و دید و بازدید بازماندند و عده ای به جای حضور در محل کار ، دورکاری را تجربه کردند . ماندگاری در خانه روی انتخاب سرگرمی های جدید بی تاثیر نبود ؛ خصوصا این که خیلی ها برای گذران وقت به فضای مجازی پناه بردند تا ارتباط خود را با دوستان و خویشاوندان حفظ کنند و از رهگذر چنین رویکردی با قابلیت های گوناگون فضای مجازی هم آشنا شدند . مجالس عزا و عروسی در سایه ی پروتکل ها یا مانند گذشته برگزار نشد و یا در اغلب موارد تنها خویشاوندان نزدیک و کم خطر در مجالس حضور پیدا کردند . آیین های ملی و مذهبی هم کمی تا قسمتی به محاق رفت .آثار روانی کرونا و ترس از مرگ خیلی ها را دچار افسردگی کرد . بسیاری از افراد که جنس کارشان با دورکاری سنخیتی نداشت یا شغل خود را از دست دادند و یا این که خطر ابتلا به این بیماری مهلک را به جان خریدند. کرونا انجام برخی از کارها را سخت و انجام برخی کارهای دیگر را دشوار کرد . خریدهای اینترنتی بیش از پیش رونق گرفت و به موازات آن شاهد انواع شیوه های کلاهبرداری در فضای مجازی هم بودیم . حال پرسش این است که وقتی کرونا رخت برمی بندد و دیگر به عنوان یک تهدید جدی مطرح نیست آیا ما به همان عادات گذشته برخواهیم گشت یا این که ترجیح می دهیم به برخی از تغییرات ایجاد شده تحت تاثیر کرونا کماکان وفادار بمانیم ؟ بی گمان مردم در شرایط استبداد کرونایی ، شاهد حضور فرزندان خود در مدارس و دانشگاه ها نبودند و حضور در مکان هایی که با تجمع همراه بود نیز با محدودیت هایی همراه بود ؛ از این رو انتظار می رود که مراکز آموزشی با انگیزه و نیروی بیشتری فعالیت خود را از سر بگیرند و ورزشگاه ها و آموزشگاه های آزاد نیز در جهت جبران مافات به وضعیت عادی برگردند . نباید از نظر دور داشت که تهدیدهای جهانی همواره موجب همگرایی انسان ها می شود . این همگرایی خصوصا در زمینه هایی که جهانیان با درد مشترکی مواجه هستند اوج می گیرد. برخی از آسان گیری هایی که کرونا به ما تحمیل کرد در خور تامل هستند . همین مسئله می تواند موجب گونه ای آرامش روانی شود . همان گونه که پس از جنگ از رزمندگان به انحای گوناگون تقدیر شد ، کادر پزشکی در تمامی سطوح و لایه ها نیز باید مورد تمجید و تقدیر زبانی و عملی قرار گیرند ، خصوصا آنهایی که از زیر بار مسئولیت شانه خالی نکردند و تا پای جان ایستادند تا به سوگند مقدس خود پشت نکرده باشند . در نقطه ی مقابل ، کسانی که با بی تدبیری و دخالت های نابجا در مسایلی که تخصصی در آن نداشتند ، نسخه های بی ربطی برای درمان کرونا پیچیدند و مردم را دنبال سر خود کشانیدند نیز جایگاه ویژه ای در تاریخ برای خود دست و پا کردند . بدون تردید بچه ها از این پس قدر مدرسه و دوستان مدرسه ای خود را بیشتر می دانند چرا که در این مدت خیلی اذیت شدند کرونا درسی هم به جهانیان داد و آن این که نبود برخی چیزها که ما برای به دست آوردنش عمر و دارایی خود را هزینه می کردیم تاثیر زیادی روی کیفیت زندگی نداشته اند .ناگفته نماند که همزیستی با مرگ و کنار آمدن با چنین رویدادی بخشی از میراث کروناست . این که پذیرفته باشی ممکن است به کاروان رفتگان بپیوندی در شرایط عادی دست یافتنی نبود در حالی که ظرف این مدت خیلی ها آن را تجربه کردند. این که باور کنیم رفتنی در کار است گاهی به اندازه ی گوش سپردن به هزار سخنرانی پیرامون موضوعات اخلاقی ارزشمند تر است . خصوصا در جامعه ی ما که وحشت از کرونا به دلیل عدم دسترسی به دارو و واکسن، فراتر از متوسط جهانی بود. کرونا هم آموزش داشت و هم آزمون. کسانی که در این آزمون نمره ی قبولی نیاوردند اغلب مردم عادی نبودند بلکه بیشتر کسانی بودند که یا دستشان به جایی بند بود و قدرت امر و نهی داشتند و می توانستند باری از روی دوش مردم بردارند یا این که دستشان به دهانشان می رسید و می توانستند دستگیری کنند و نکردند و کرونا هم می رود رفتارهایی که از بعضی نفرات سر زد فراموش شدنی نیست .