قانون، مقررات موضوعه اي است که توسط نمايندگان مجلس تصويب و به اطلاع عموم از طريق درج در روزنامه رسمي کشور مي رسد و نيز طي مراحلي رسانه اي مي گردد. قانونمداري در واقع فرهنگي است که در رفتار مردمان به صورت عادت در مي آيد و معمولاً آحاد جامعه موظف به تبعيت از آن هستند، تخلف از قانون جرم است.
قانون براي ايجاد نظم و امنيت و نيز به منظور اجرائي شدن نيازهاي مردم تصويب مي شود و يا براي اجراي مصوبات به ضرورت و نياز هر جامعه اجرائي مي شود. معمولاً قانونمداري مي بايد در مدارس از همان دوران کودکي آموزش داده شود و در عمل مفيد افتد. در کتاب هاي درسي دوران ابتدايي آموزش ها به صورت عملي به کودکان تفهيم مي شود. مثلاً علائم راهنمايي و رانندگي را با شکل آموزش مي دهند و پليس و وظايف او را به بچه ها گوشزد مي کنند و نحوه عبور از خيابان را به آنها ياد مي دهند.
وقتي به کودکان مي گويند بايد از خط عابر پياده وقتي چراغ سبز است عبور کنند بايد خط عابري باشد تا کودکان آن را ببينند. متأسفانه در بعضي چهارراه هاي شهر خطوط عابر و خطوط راهنمايي ديگر به کلي پاک شده و يا خط کشي هاي خياباني فراموش شده است.
اگر بخواهيم رانندگان به وظايف قانوني خود عمل کنند و به علائم راهنمايي توجه نمايند بايد خطوط راهنمايي را هميشه به صورت شفاف در خيابان ها و به ويژه در چهارراه ها داشته باشيم تا اگر بي مبالاتي مشاهده شد و يا بدون توجه به علائم راهنمايي راننده اي تخلف کرد پليس بتواند علت تخلف را به درستي تشخيص دهد. بي شک مردم و تمام رانندگاني که گواهي نامه رانندگي دريافت کرده اند اين مطالب را مي دانند و خطوط را مي شناسند و از قوانين راهنمايي و رانندگي اطلاع دارند. اما مقدمتا اين موارد را ذکر کردم تا بدانيم که براي اجراي قانون و نهادينه کردن آن در ذهن و عادت مردم مي بايد ابزار و امکانات شناسايي آن را فراهم نماييم.
حقوقدانان بر اين باورند که: «جهل به قانون رفع تکليف نمي کند» معناي آن اين است که فردي نمي تواند در مقابل قاضي بگويد: نمي دانستم اين عمل جرم بوده است زيرا فرض بر اين است که وقتي قانوني به تصويب مي رسد و به اطلاع عموم از طريق رسانه ها مي رسد همه مي دانند اما در واقع چنين نيست. زيرا همه از طريق رسانه ها اطلاع پيدا نمي کنند و يا روزنامه نمي خوانند.
اگر به نحوي مکررا اطلاع رساني شود که مردم به محتواي مصوبات قانوني توجه کنند شايد بهتر و بيشتر مردم از قانون مطلع شوند.
در آموزه هاي ديني، خانواده هاي مسلمان خود را ملزم مي دانند صواب و عقاب و گناه يا کارهاي خوب را به فرزندانشان بياموزند، و در مدارس هم درسي به نام تعليمات ديني به دانش آموزان آموزش داده مي شود اما ضمانت اجرايي ندارد.
آنچه ضمانت اجرايي دارد رعايت همگان به اجراي قوانين است که معمولا هر آنچه به صورت روزمره در تعاملات اجتماعي و رفت وآمدها و مشارکت ها مورد نياز است بر مبناي رعايت عرف، سنت و بعضي قوانين شهروندي است.
زماني کشور و جامعه گرفتار انارشيستم و يا هرج و مرج طلبي است که قانون رعايت نشود و قانونمداري به اصطلاح جا نيفتاده باشد.
اگر ديديد در پياده روها دوچرخه سوارها و يا رانندگان موتورسيکلت ها حرکت مي کنند و يا اتومبيل ها را پارک کرده اند و يا ديديد بعضي ها در طول و عرض خيابان ها راه مي روند و يا ديديد که به حسب عادت در چهارراه ها و خيابانها حق تقدم رعايت نمي شود بدانيد که به جاي قانونمداري، قانون گريزي غالب است. فلسفه وجودي و ضرورت حضور پليس و نيروي انتظامي براي پيشگيري و يا برخورد با متخلفين است. به هر ميزان که قانون گريزي و يا قانون ستيزي رواج دارد به تعداد و مساحت دادگاه ها، زندان ها، پرونده ها و شاکي ها و متشاکي ها افزوده مي گردد و دولت مجبور مي شود بودجه ها را به سمت و سوي مراجع قضايي و مراکز انتظامي سوق دهد تا بتواند نظم و امنيت برقرار کند.
اگر شهرداري ها و ادارات حقوق شهروندي را رعايت کنند و شهروندان نيز حقوق شهرداري ها را بشناسند و به آنها پاي بند باشند بسياري از تخلفات و جرائم جاري اتفاق نمي افتد و سرمايه هاي مادي و انساني ضايع نمي گردند،عوارض و ماليات نيز بموقع پرداخت مي شود. در بعضي کشورهاي قانونمدار به ندرت پليس و يا نيروي انتظامي در خيابان ها و مراکز شهري ديده مي شوند زيرا مردم آن کشور در واقع خود به جاي پليس و نيروي انتظامي مواظب رفتار خودشان هستند و حقوق يکديگر را رعايت مي کنند.
متأسفانه امر به معروف و نهي از منکر مسلمان ها را آنها عملا به انجام مي رسانند هرچند نام آن را امر به معروف و نهي از منکر نمي گذارند.
توسعه و پيشرفت صرفا به منزله رشد صنايع و يا تعداد دانشگاه ها و دانشجويان نيست. آنچه جامعه اي را امنيت مي بخشد رعايت حقوق همنوع است. رعايت حقوق شهروندي است. اعتقاد به امنيت و نظم است. فرهنگ خوش رفتاري نهادينه شده است.
اگر در تابلوهاي تبليغاتي سر چهارراه ها بنويسيم: «با هم مهربان باشيم» و يا مردم را تشويق کنيم به نظم و حفظ امنيت، بسيار پرفايده و پرسودتر است تا اينکه اين همه ذهن مردم را به خريد کالاهاي تبليغاتي و اسباب و خوراک و مواد غذايي پر کنيم براي کسب درآمد!
تذکر دادن به يکديگر با حفظ احترام و شئونات هر فرد از يک کتاب و يا نوار صوتي پر از پند و اندرز بهتر است.
به تعبير قرآن حمل کنندگان بي عمل کتب آسماني عالمان بي عملند. دشمنان ما کاري مي کنند که از نقاط ضعف ما براي برهم زدن نظم و امنيت به نفع خود حسن استفاده کنند به گونه اي که در رسانه هاي خود، مردم ما را تشويق مي کنند به عدم رعايت قوانين مدني و پرخاشگري و درگيري.
تمامي سود و زيان جامعه ما برمي گردد به اينکه در رعايت قانون تا چه اندازه عادت کرده ايم و به اهميت آن پي برده ايم.
قانونمداري زماني نهادينه مي شود که به قانون احترام گزاريم و قلباً به اجراي آن باور داشته باشيم. مثل مشهوري است که باور به قانون مانند اجرا کردن قانون است. اينکه تا چه اندازه مردم، مديران و مسئولان به قانون و مقررات و رعايت آنها باور دارند مسئله اين است.
والسلام