بار نگهبانی از مرزهای فرهنگی در طول هزاران سال بر دوش نویسندگان ، شاعران ، هنرمندان ، دانشمندان و فلاسفه بوده و تا زمانی که چنین افرادی ازامکانات لازم برای زندگی ، نوشتن ، پژوهش و هزینه ی سفر برای کسب تجربه و بهره گیری از دانش دیگران و اندیشیدن در فضایی آزاد و انتقال دانسته ها و تجارب خود به دیگران برخوردار بوده اند ایستادگی در برابر هجمه های بیرونی با هر انگیزه و هدفی با موفقیت همراه بوده است . صد البته در صورتی که افراد صاحب نفوذ و قدرتمند نیز خود دستی از دور و نزدیک بر آتش هنر و اندیشه داشته اند ، با فراهم کردن تمهیداتی در راستای حمایت از دانشوران و هنرمندان نه تنها ایستادگی در برابر تهاجمات بیرونی با هیچ مانعی مواجه نگردیده بلکه فرهنگ خودی در موضع تهاجمی   و تاثیرگذاری نیز قرار گرفته است . حتی در مواردی که حکام هنرستیز بوده و با اهل علم سر ناسازگاری داشته اند نیز برخی از شخصیت های نزدیک به حکومت که برای فرهنگ و زبان و هویت ملی مردم ایران دل می   سوزانیده اند چنین باری را به مقصد رسانیده و از هیچ کوششی برای سرپا نگه داشتن مولفه های تمدن ساز فروگذار نکرده اند . پر واضح است که سهم خواهی حکومت ها و نگاه تبلیغاتی آنها به دانش و هنر که نشان دهنده ی هیبت و هژمونی برای آنها بوده روی سمت و سوی کار دانشمندان و اهل هنر تاثیرگذاشته و چه بسا آنها علی رغم میل خود اثری را به اسم صاحبان قدرت نامگذاری کرده اند چرا که به هر حال هزینه ی نوشتن و تکثیر کتاب در گذشته و قبل از رواج صنعت چاپ بسیار بالا بوده است ضمن این که حکام تامین کننده ی معیشت اهل علم و هنر نیز بوده اند به طوری که حتی هنرمندان مخالف و ناسازگار با حکومت ها نیز به چنین رویه هایی تن می   دادند ولی به هر حال با زیرکی مانند سعدی و حافظ حرف خود را نیز بر زبان می   آوردند تا آیندگان داوری منصفانه ای پیرامون عملکرد آنها داشته باشند.

اکنون که شاهد درآمیختگی دانش و هنر و تکنولوژی و صنعت با تبلیغات و فعالیت های فرهنگی هستیم ، پیچیده گی های کار فرهنگی بیش از آن چیزی است که در گذشته بوده و در حال حاضر دانشمندان و هنرمندان از امکانات بیشتری برای فعالیت آزاد در سرزمین های گوناگون برخوردارند و بین دولت ها و نظام های حکومتی برای جلب هنرمندان و دانشوران و صنعتگران رقابتی تنگاتنگ وجود دارد چرا که هنر و صنعت و دانش با گردشگری و مهاجرت و درآمدزایی و رونق و توسعه ی اقتصادی گره خوردگی غیرقابل انکاری پیدا کرده و اگر فی الواقع کسی از دانشی کاربردی برخوردار باشد یا هنرمند واقعی باشد و قادر به صنعتگری و کارآفرینی باشد در هر کجای جهان به روی او آغوش می   گشایند و چنین افرادی در صورتی که قادر به دل کندن از زادگاه و موطن خود باشند هرگز با تنگناهای معیشتی دست به گریبان نخواهند بود. این سخن که " هنر نزد ایرانیان است و بس " اگر چه سخنی از سر اشتیاق و دلبستگی به ایران است اما چندان دور از واقعیت نیز نیست هر چند نمی   توان گفت که هنر در انحصار ایرانیان است اما اگر اهل آمار و ارقام باشیم و بخواهیم فهرستی از چهره های شاخص علمی   و هنری و اهل صنعت که در جهان پرآوازه اند را تهیه کنیم بی شک بخشی از شخصیت های برجسته در این فهرست ایرانی هستند که هنر و دانش خود را در خدمت جامعه ی انسانی قرار داده اند و استبعادی ندارد که از این رهگذر به درآمد و شهرت و رفاه نیز برسند.

از جمله شاخص هایی که نظام های حکومتی را از سایر نظام ها متمایز می   کند ایجاد توان مدیریتی برای ایجاد جاذبه در راستای به خدمت گرفتن هنر و دانش و صنعت با هدف بر صدر نشاندن جایگاه کشور در جدول توسعه و رشد است . البته اهل هنر و دانش به همان اندازه ی که زندگی و کودکی و جوانی خود را با عشق به هنر و دانش گره می   زنند به همان اندازه نیز وسواس دارند و با کوچکترین کم نگری آزرده خاطر می   شوند و به دنبال خریدارانی هنرشناس و قدردان دانش و صنعت برای داشته های خود هستند و همین امر به پدیده ی مهاجرت نخبگان دامن می   زند . البته این سخن بدان معنا نیست که تمامی   کسانی که مهاجرت می   کنند اهل هنر و دانش و صنعتگری هستند بلکه در اینجا سخن بر سر قدر و اعتبار کسانی است که به دلیل مورد بی اعتنایی و بی مهری قرار گرفتن ، رفتن را به ماندن ترجیح داده اند و هدفشان از مهاجرت ، خوشباشی و پشت کردن به سختی ها و دشواری های زندگی در کشوری که دوران گذار را طی می   کند نبوده بلکه مهاجرت آنها در شرایطی رخ داده که امکان جذب و بکارگیری آنها در مشاغل و موقعیت های مهم و تعیین کننده و سودآور وجود داشته است . یکی از مواردی که برای اهل دانش و هنر بسیار آزار دهنده است این است که بخواهند زیر دست کسی یا کسانی فعالیت کنند که فهم و درک واقع بینانه ای از ارزش و اهمیت کار آنها ندارند یا این که مسئولیت واگذار شده به آنها دون شان و بسیار پایین تر از سطح توانایی آنها بوده است . در چنین شرایطی حتی اگر حقوق بالایی هم دریافت کنند باز هم برای آنها پذیرفتنی نیست که در جای خود فرار نداشته باشند. از این رو شاید کشور ما نیازمند سازمان یا اداره و نهادی باشد که ضریب خطای کمتری در بحث درجه بندی ارزش وجودی افراد هنرمند و تحصیلکرده داشته باشد و صرفا مدرک افراد که چه بسا ساختگی و بی پایه باشد را مبنای داوری قرار ندهد. طبیعتا در راس و شاکله ی چنین نهاد یا سازمانی باید افرادی مطلع و اهل علم و هنر و از همه مهمتر دلسوز به حال کشور قرار داشته باشند تا بتوانند با ایجاد انگیزه و دلخوشی از شتاب مهاجرت نخبگان که هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت کشور را با خسارت های جبران ناپذیری مواجه می   کند ، بکاهند . چرا که فهم هنر تنها از اهل هنر برمی   آید و اهل دانش می   توانند حال و روز دانشوران را درک کنند . تردیدی نیست که قدر و قیمت شناسی آدابی دارد و از قواعدی پیروی می   کند و همه چیز به پول و رفاه نیز ختم نمی   شود بلکه فضایی که صاحبان هنر و دانش در آن تنفس می   کنند نیز باید سالم و دلپذیر باشد