چرا از شهرنشینی بوی رخوت می آید اما روستا نشینی چنین احساسی را به آدمی منتقل نمی کند؟ دلایل آن یکی دو تا نیست از جمله آنها این که معیارهای حاکم بر مناسبات اجتماعی در روستا بر تولید و کارآفرینی استوار است و هدرروی انرژی در روستاها قابل مقایسه با هدرروی انرژی در شهرها نیست . روستایی وقتی هندوانه و خربزه و یا طالبی می خورد ، پوست آن را جلو حیوان می اندازد و استخوان جدا شده از گوشت را به سگ می دهد و دور ریز سفره ی نانش هم نصیب مرغ و خروس می شود و تنها چیزی که به عنوان دورریز می ماند خاک و غبار غنی شده ای است که دوباره به طبیعت بازمیگردد.

اما دورریز هندوانه و خربزه و طالبی و سبزیجات در شهر تبدیل به شیرابه و پسماند می شود و ایجاد تعفن می کند . در شهر چوب و فلز و شیشه و سفال و دورریز پارچه و غذا و انواع پلاستیک داخل سطل زباله ریخته می شود و به پاکبان ها تحویل می گردد و زحمت جداسازی آن هم کم نیست که البته همین شیوه استفاده از پسماندها به عنوان بهره گیری از طلای کثیف نیز در واقع الگوبرداری از سبک زندگی روستایی است.

زمانی روستاهای ما هر کدام به کارگاهی بزرگ شباهت داشتند که غیر از شب ها که به حکم طبیعت وقت خواب و استراحت بود ، حتی برای لحظه ای هم توقف در آن راه نداشت. همه فراخور شرایطی که در هر فصلی حاکم بود فعالیت می کردند و اتفاقا بر خلاف آنچه گفته می شود حتی از تبعیض جنسیتی در کار و فعالیت هم خبری نبود و زنان روستایی به موازات ایفای نقش به عنوان حافظان فرهنگ و سنت های زیبا ، سهمی برابر و یا نزدیک در کار و تولید داشتند و البته هنوز هم دارند.

بار اصلی صنایع دستی در روستاها بر دوش زنان بود و سالیانه هزاران فرش دست باف از روستاها به شهر ارسال می شد و دوخت بخش های اصلی گیوه نیز در روستاها صورت می گرفت .

استفاده از محصولات کشاورزی در روستاها به گونه ای بود که اساسا شاهد گندیده گی و دورریز میوه نبودیم زیرا بخشی از آن خورده می شد ، بخش دیگری را به مربا و ترشی تبدیل می کردند و آنچه می ماند به صورت خشکبار برای مصرف در زمستان نگه می داشتند .

با وارونه شدن درصد جمعیت روستایی و شهری ، حاشیه ی شهرهای بزرگ به کانون تجمع خانواده هایی تبدیل شد که نه فضایی مناسب برای اشتغال به صنایع دستی داشتند و نه می توانستند به دلیل ناداری و فقر از امکانات شهری بهره ای فراخور نیاز خود داشته باشند .

متاسفانه ظرف چند دهه ی اخیر تعداد دانشگاه های ساخته شده در شهرستان ها فارغ التحصیلان دانشگاهی را به جوانانی پرتوقع تبدیل کرده که حاضر به کار و فعالیت یدی نیستند و به دنبال پشت میز نشینی و پر کردن فرم استخدام در ادارات دولتی هستند و همین ها در سایه ی خویشاوند سالاری به بزرگ شدن بدنه ی دولت دامن زده اند و با کمترین کارایی انتظار دریافت بالاترین حقوق را هم دارند .

هدرروی نیرو و انرژی در شهرها چند ده برابر روستاهاست زیرا روستایی ها سالیان سال به ارائه ی خدمت در برابر دریافت خدمت خو گرفته بودند و حتی بچه ی پنج ساله ی روستایی هم می توانست به سهم خود در چرانیدن گوسفندان و یا کمک به بزرگترها ایفای نقش کند .

یک الاغ در روستا باقیمانده ی نان و سبزی و پوست هندوانه را که دور ریز است می خورد و به اندازه ی یک تاکسی بار خدمت ارائه می دهد بدون آن که با مصرف کردن بنزین هوا را آلوده کند . زن های روستایی این توانایی را دارند که همزمان با برگزاری دورهمی و گپ و گفت های نشاط آور که با دلگشایی همراه است ، نان بپزند و هوای آشپزخانه را هم داشته باشند یا قالی ببافند و امور خانه و فرزندان را مدیریت کنند .

مراجعه ی زن های شهری به پزشک آن هم در حالی که بسیاری از کارها مانند رختشویی ، ظرفشویی ، پخت و پز و برخی امور دیگر را تنها با فشار یک دکمه انجام می دهند بیش از زنان روستایی است چون تحرک ندارند. تنوع کارها در روستا و استفاده ی مستقیم از نتیجه کار و فعالیت در روستاها موجب می شود که کار با تفریح و احساس خوشایندی همراه باشد .

مشکلی که در شهرها بیش از روستاها به چشم می آید عدم وجود موازنه بین تولید و مصرف انرژی است .مادر خانواده برای بردن فرزندش به مهد کودک خودرو خود را از این سوی شهر به سویی دیگر می کشد تا فرزندش دو الی سه ساعت را در آنجا بگذراند و دوباره او را از مهد کودک به خانه بازمی گرداند .

باید محاسبه کنیم ببینیم با پولی که در اثر مصرف بی رویه بنزین در سال هدر می دهیم می توان چند خانه ساخت و سپس به سراغ اسراف در زمینه های دیگر رفت و محاسباتی مشابه انجام داد و به نتایج شگفت انگیزی رسید.