مثلی رایج است که می گویند بنی آدم ، بنی عادت است به تعبیر دیگرانسان خود را با شرایط وفق می دهد و به آن انس می گیرد . به سختی ها و دشواری ها عادت می کند. این که ما به رفتارهایی خو گرفته ایم و خود را با آن وفق داده ایم دلیل بر درستی آن نیست. از این رو همان گونه که با دشواری های نهفته در سبک زندگی دوران گذشته کنار آمده و دم برنیاورده ایم خود را با شرایط امروزی نیز هماهنگ می کنیم! امروزه کمتر کسی پیدا می شود که بتواند بدون تلفن همراه پا به کوچه و خیابان بگذارد ؛ مبادا زن و فرزندانش از او بی اطلاع بمانند یا موضوعی پیش بیاید که نتواند خانواده اش را در جریان بگذارد در حالی که تا 30 سال پیش هیچکس چنین احساسی نداشت. امروزه وقتی شما وارد شهر مدینه می شوید و هتل های لوکس و تمیز امروزی آن را می بینید باور نمی کنید که در 14 قرن پیش عرب های ساکن همین شهر در خانه توالت نداشتند و در گودالی که نزدیک محله زندگی شان بود قضای حاجت می کردند و زن ها معمولا شب هنگام را برای این کار انتخاب می نمودند و غذای زیادی نمی خوردند تا مجبور به بیرون روی نباشند. حالا اگر یک داعشی بنیادگرا پیدا شود و بگوید من می خواهم دقیقا همان گونه که مسلمانان اولیه زندگی می کردند زندگی کنم آیا کسی حاضر به همزیستی با او خواهد بود ؟ همین اروپایی ها که امروزه نظم و بهداشتی زبانزد خاص و عام دارند (به نقل از منابع خودشان عرض می کنم) در قرون وسطی به حمام نمی رفتند و در کنار رودخانه ها خود را تخلیه می کردند و گاهی ادرار و مدفوع خود را که شب در ظرفی نگه می داشتند از دریچه ی خانه به کوچه و خیابان پرتاب می کردند.

با نگاه از دور به گذشته ای که داشته ایم بهتر می توانیم بفهمیم که با وجود تمامی دگرگونی های ایجاد شده، جامعه ی انسانی هنوز هم در تمامی زمینه ها راه زیادی برای پیمودن و تغییر کردن دارد. همان گونه که نحوه ی بهداشت و تغذیه و پوشش و امکانات زندگی فراخور تغییرات زمان و مکان و جغرافیا ، به تدریج دگرگون شده و شکل دیگری به خود گرفته ، در مورد باورها و اعتقادات هم همین گونه است . باورها و اعتقادات زشت و بازدارنده ای که توجیه کننده ی زندگی رقت بار گروه هایی از مردم در جای جای جهان است و سالهاست که موجب رونق دکان بعضی ها گردیده است. نیز باید دگرگون شود.

اگر قرار باشد شانس و تقدیر تعیین کننده باشد دیگر نیازی به تلاش و کوشش نیست و اگر بنا باشد کسی با بستن تعویذ از تمامی بیماری ها مصونیت پیدا کند دیگر رعایت نکات بهداشتی محلی از اعراب ندارد . شما امروزه اگر به مامور پلیسی که از شما سند بیمه شخص ثالث مطالبه می کند بگویی بابت بیمه خودرو ماهیانه پولی به یک نفر که کارش دعا کردن است می دهم از شما نمی پذیرد و شما را جریمه می کند و اگر روزی هم تصادف کنی قانون به سراغ آن شخص دعا کننده نخواهد رفت . شما فرض کنید یک استاد علوم پزشکی به دانشجویان توصیه کند که برای جلوگیری از بیماری مردم به بازوی آنها تعویذ ببندید ، دانشجویان چگونه در باره ی سواد و دانش او قضاوت خواهند کرد در حالی که می بینیم هنوز هم در جامعه ی بیمار ما کسانی هستند که از این طریق نان می خورند و در فضای مجازی هم دکان باز کرده اند تا شما پول بی زبانتان را به حساب آنها واریز کنید.

ممکن است کسانی بگویند مردم در گذشته با همین اعتقادات تا 150 سال هم عمر می کرده اند . البته این عده فراموش می کنند که در گذشته از میان هر 10 بچه ای که به دنیا می آمده نزدیک به 7 بچه تا پیش از رسیدن به سن بلوغ از دنیا می رفته و طبیعی است کسانی که می ماندند و میتوانستند چندین بیماری را از سر بگذرانند بدنشان در برابر انواع میکروب ها و ویروس ها مصونیت پیدا می کرده است .

رواج کوری و کچلی و فلج و آبله و سرخک و دیفتری و وبا و طاعون و حصبه و انواع بیماری های خطرناک در گذشته و کاهش آمار این بیماری ها و نابودی بسیاری از آنها در زمانه ی کنونی از طریق تزریق واکسن نتیجه ی پیشرفت دانش پزشکی و رعایت نکات بهداشتی است و گرنه تعویذ و جادو و جنبل که هزاران سال است وجود داشته و فاقد بازدارندگی بوده است و تنها اثر روانی آنها این بوده که افراد بیمار فقیر و بیچاره که راه به جایی نداشته اند به امید بهبودی و اثر بخشی همین تلاش های غیرعلمی، درد را تحمل می کردند و همین دلخوشی مبتنی برباوری موهوم به آنها آرامش می داده است. همین و نه چیزی بیشتر از این!

سخن بر سر این بود که انسان ها همواره از این قابلیت برخوردار بوده و هستند که خود را با شرایط زمانه هماهنگ کنند همانگونه که وقتی کسی از کشور خود مهاجرت می کند و ساکن کشوری با فرهنگی متفاوت می شود به تدریج با قوانین و شرایط مکان جدید انس می گیرد و همه چیز برایش عادی می شود . هنوز هم قبایلی وحشی در دل جنگل های آمازون زندگی می کنند که اگر بخواهند خود را با مظاهر تمدن جدید هماهنگ کنند، جادوگران آنها کارشان را از دست می دهند و کسی دیگر نان مفت به آنها نمی دهد !. اگر جادوگری کسی را شفا می داد که پیامبر هنگام بیمار شدن نزد طبیب نمی رفت و به پیروانش سفارش نمی کرد که به طبیب مراجعه کنند !

اگر اهل جستجو باشیم هنوز هم می توانیم در لابلای رفتارهایمان به نمونه هایی برخورد کنیم که عقلانی نیست و هیچ دستاورد مادی و معنوی هم ندارد ولی متاسفانه به آن خو گرفته ایم و آن را با هویت خود پیوند زده ایم

شما اگر به مدت چهل روز هر روز سوزنی به پای خود فرو کنید در روز چهل و یکم به صورت خودجوش به سراغ سوزن می روید زیرا به این رنج خو گرفته اید و تمامی جنبه های زندگی خود را با آن هماهنگ کرده اید . به راستی چرا بهشتی که در چند قدمی ماست را تا این اندازه دور و دشوار نشان می دهیم . در حالی که اگر عقل خود را به رسمیت بشناسیم و همه چیز را برای همگان بخواهیم و به دنبال هوی و هوس نباشیم سایه ی درخت های بهشتی را بالای سر خود می بینیم . به قول حضرت مولا نا :

آفت دنیا هوی و شهوت است .........ورنه اینجا شربت اندر شربت است