وقتي اظهارات بازيگران تثبيت شده در دايره ي قدرت اعم از محافظه کاران (راست ) و اصلاح طلبان (چپ) و جناح هاي مدعي ميانه روي را پيرامون انتخابات کنار هم مي گذاريم و سعي مي کنيم جمع بندي دقيقي از آن داشته باشيم دچار گونه اي سردرگمي مي شويم . ظاهرا اين طور به نظر مي رسد که بعضي افراد بر اين باور هستند که مشارکت حداکثري با انتخاب اصلح مانع الجمع هستند زيرا براي به ميدان آوردن آراي خاموش که تضمين کننده ي مشارکت حداکثري است و تعدادشان هم کم نيست ناگزير بايد دو گزينه مدعي ناسازگاري با يکديگر روبروي هم قرار گيرند به طوري که يکي از آنها ديدگاه هاي پررنگ شده رايج بين مردم را در برنامه هايش برجسته کند و ديگري با شعارهايي گوش آشنا قدم جلو بگذارد که طبيعتا گمانه زني پيرامون نتيجه ي اين رودررويي دور از دسترس نيست .
آنچه موجب مي شود انتخابات مجلس و مهمتر از آن انتخابات رياست جمهوري به چنين سرنوشتي دچار شود پديده ي سياست زدگي است . در اينجا ابتدا بايد تکليف خود را با اين تعبير روشن کنيم زيرا ما نمي توانيم تعريفي واحد از سياست زدگي رايج در ايران و تعريفي که از سياست زدگي در خارج از ايران ارائه مي شود داشته باشيم . علت آن هم اين است که عده اي در ايران سياست را قابل انطباق با باورهاي مذهبي مي دانند و با اين الگوي ذهني براي سياست ورزي آحاد مردم مجوز صادر مي کنند و بر همين اساس با وجود اين که بين سياست ورزي و مشارکت در امور سياسي از جمله انتخابات مرز تعريف شده اي وجود ندارد ، پرهيز دادن هيچ قشر و طبقه اي از دخالت در سياست با چنين رويکردي مسموع نيست ! پر واضح است که اين گونه سياست ورزي ديگر آن چيزي نيست که اصول و قواعد آن در دانشگاه ها تدريس مي شود و فهم و درک اقتضائات آن مستلزم فراگيري علوم مرتبطه است . شايد بتوان گفت چنين رويکردي نتيجه ي گونه اي فراخوان همگاني با خميرمايه ي حضور تکليفي است که الگوي تجربه شده ي آن را در تاريخ معاصر داشته ايم ؛ اگرچه هم اکنون ديگر چنين الگويي با توجه به روايي تکثر گرايي و تعدد منابع مورد مراجعه مردم کارآيي متعارف خود را از دست داده و ضرورت رجوع به متخصصين در امور گوناگون ، مردم را تدريجا به سمتي سوق داده که توصيه ها را پس از ارزيابي صلاحيت و جايگاه علمي و تخصصي توصيه کنندگان مورد توجه قرار دهند و به توصيه هاي خارج ازاين چارچوب وقعي ننهند ! مردم امروزه توصيه هاي بهداشتي را از پزشکان ، توصيه هاي مربوط به نحوه ي رفتار با اعضاي خانواده را از مشاوران اجتماعي ، توصيه هاي مرتبط با تجارت و خريد و فروش و فعاليت اقتصادي را از اقتصاددانان و به همين قياس توصيه هاي سياسي را از کساني مي پذيرند که از لحاظ علمي اهليت داشته باشند ! طبيعتا هنگامي که ما از مردم مي خواهيم بدون توجه به صلاحيت علمي افراد از آنها حرف شنوي داشته باشند و صرفا بر اساس درک شرايط بحراني کشور در برابر فراخوان هاي متعدد و گاه متناقض واکنش نشان داده و به گزينش دست بزنند با پديده اي مواجه مي شويم که تعبير سياست زدگي از آن مستفاد مي شود. تداوم چنين روندي موجب مي شود مردم سرنخ تمامي مشکلات را در سياست جستجو کنند .
حاکميت چنين فضايي به گونه اي تمرکز گرايي و به خدمت سياست در آوردن تمامي امور دامن مي زند . از طرفي نمي توان به مردم گفت شما در بازه ي محدود برگزاري انتخابات وارد عرصه ي کنشگري سياسي شويد و پس از آن همه چيز را به بازيگران فعال در عرصه ي قدرت واگذاريد ! خروجي چنين پارادوکسي مطلوب هيچ کس نيست . در چنين شرايطي احساس مي کنيم همه منتقد هستند زيرا آنچه همگان را در يک مسير قرار مي دهد احساس هم سرنوشتي است و عده اي با عملکردهاي مبتني بر منافع فردي و جناحي مانع ايجاد چنين احساسي هستند. حس وجود تباين بين مشروعيت و مقبوليت ميوه ي درخت سياست زدگي از نوع ويژه ي آن است که در جامعه ي ما رواج دارد . اين که نه اصلاح طلب مي داند چه چيزي بايد اصلاح شود و نه اصولگرا قادر به دفاع از اصولي است که مطمح نظر قرار داده ؛ به همين ويژگي بازمي گردد . لذا اگر مي بينيم گاهي شاهد اختلاط هدف و وسيله در ادبيات سياسي هستيم بايد به ضرورت بازنگري نسبت به آنچه تاکنون بر آن اصرار ورزيده ايم باورمند شويم .
در واقع ما نيازمند نگاهي هستيم که تسهيل کننده ي همسويي مطالبات اقشار گوناگون با منافع ملي به موازات اتخاذ تصميمات راهبردي در سايه ي درک شرايط منطقه اي و جهاني باشد ، لذا بايد هر چه زودتر خود را از اين برزخ بلاتکليفي و هرزروي نيروها رهايي بخشيم .تصوري که بعضي از دوران پسا کرونا دارند و خيال مي کنند همه چيز درخريد و تزريق واکسن و جمع شدن بساط اين بيماري و بازگشت جهان به شرايط قبلي محدود مي شود ، واقع بينانه نيست . کافي است به آمار مربوط به زيان هاي اقتصادي ناشي از کرونا بر اقتصاد جهاني در ابعاد گوناگون توجه کنيم تا بتوانيم دورنمايي واقع بينانه از جهان پس از کرونا ترسيم کنيم . بي گمان کشورهاي فاقد تعادل اقتصادي و مستعد آشفتگي هاي سياسي و اجتماعي بيش از ساير کشورها در معرض آسيب هاي ناشي از تلاش هايي هستند که براي جبران خسارت هاي اقتصادي کرونا صورت مي گيرد. درک همين واقعيت کافي است تا گردانندگان کشور هر چه سريعتر براي ثبات بخشي به اقتصاد و مديريت بحران هاي پيش رو وارد ميدان تصميم گيري و عمل شوند و حل مسائل مبتلابه مردم را به آمدن يکي و رفتن ديگري موکول نکنند و باور داشته باشند که دراين مسابقه ي جهاني که همه در حال سبقت گرفتن از يکديگرهستند و به همه ي فرصت ها نگاه ابزاري دارند ، هيچ کشوري خود را معطل ديگري نخواهد کرد زيرا نگاه تمامي شرکت کنندگان در اين مسابقه به خط پايان است . اگر مولفه هاي تاثيرگذار در قدرتمندي کشورها را به ترتيب اولويت فهرست کنيم ، اقتصاد در رتبه اول ، دسترسي به رسانه هاي پر مخاطب و تاثيرگذار در رتبه ي دوم ، قدرت مانور در ميدان ديپلماسي در مرتبه ي سوم ، برخورداري از ظرفيت فرهنگي لازم براي ايجاد احساس هم سرنوشتي در رتبه ي چهارم ، بهره مندي از موقعيت ژئوپولتيک در رتبه ي پنجم و قدرت نظامي برخوردار از پشتوانه ي اقتصادي قوي در رتبه ي ششم قرار مي گيرد . ضمن اين که موقعيت ما در چنين جدولي بازدارندگي بالايي براي رقباي جهاني و منطقه اي ما ندارد بايد بپذيريم که ايجاد هر گونه جابجايي اين مولفه ها در ذهن و زبان فعالان عرصه ي سياسي مي تواند به تصميم گيري هايي منجر شود که امکان استفاده ي صحيح از داشته هاي محدود را نيز به محاق مي برد . نبايد فراموش کرد که نگاه همگان به خط پايان است .