حماسه عاشورا هرچند راويان را به شرح و بسط جنگ و شهادت و کشتار عادت داده است و مداحان براي گرياندن شيعيان به ذکر مصيبت ها مي پردازند و بسيار بيش از آنچه رخ داده به حاشيه ها دل خوش مي کنند و بعضا روايت هاي نادرستي را به خورد عزاداران مي دهند اما آنچه معمولا فراموش مي شود متن است. متني که در آن روح اسلام ناب باشد. متني که به تعبير قرآن اراده آزاد اسلامي در انتخاب راه راست تعليم ديده باشد و اثرات تربيتي آن در اصلاح جامعه براي جهاد في سبيل الله ايجاد آمادگي کند که اگر بيشتر در ذکر وقايع عاشورا به علت ها، خواستن ها، شجاعت نه گفتن ها و چرائي ها بپردازيم و بپردازند کودکان و نوجوانان تحريک شده و احساسي فهم خواهند کرد که دروغ يعني ظلم و ظلم يعني زورگويي و زورگيري و هکذا.
اينک از پس گذشت هزاران سال از نهضت امام حسين(ع) که در واقع انقلابي مانا و جاودانه را رقم زده است ما شاهد يک فرهنگ و سنتي هستيم که همانند درختي کهن پيوندهاي دوستي، دين باوري، جهاد، شهادت، شجاعت، حريت و آزادگي و خشونت و انتقامجويي و... به تنه و شاخ و برگ آن زده شده و کماکان زده مي شود.
تنها نام حسين(ع) و يا ابوالفضل و زينب کافي است که همگان از کوچک و بزرگ اشک در چشمانشان جاري شود و احساسات امام دوستي آنان تحريک گردد. اين تحريک احساسات نه بخشنامه اي است و نه سفارشي بلکه تبلور يک فرهنگ و سنتي است که سالياني زياد در جسم و جان شيعيان نهادينه شده است. به عنوان مثال محرک نيروي اراده سربازاني سر از پاي نشناخته براي حمله ور شدن به دشمن بعثي را در جنگ تحميلي به ياد داريم و فراموش نمي کنيم.
پس اثر تربيتي وقايع عاشورا در اهميت جهاد و چگونه پرداختن به آن خود يک فرهنگ مسلماني است و وظيفه اي است ديني که مستقيم و بي واسطه مورد پذيرش قرار مي گيرد.
درس ديگر، درس پايداري و شجاعت است در مقابل ظلم و ظالم، جمله هيهات من الذله امروز به يک مکتب تبديل شده به نحوي که عزت پذيري مقابل ذلت پذيري است.
عزت پذيري که در معادله ثروت اندوزي، مقام پرستي و فخرفروشي جايي ندارد. بلکه عزتي است که راه نزديکي و تقرب به خداي سبحان را پيش روي عزت پذيران قرار مي دهد. انقلاب اسلامي ايران براي پيروزي از اين واژه بهره ها برد. وقتي امام خميني(ره) خطاب به سران ارتش شاه گفت: «ما مي خواهيم شما آقا باشيد، نوکر نباشيد...»
امام حسين(ع) خطاب به سپاه يزيد فرمود: «اگر دين نداريد لااقل آزاده باشيد...» در آزادگي، عزتمندي است، در آزادگي ترس نيست، شجاعت است و در شجاعت پيروزي است. آثار تربيتي روايت هاي عاشورا کم نيستند که همه ريشه در تعاليم قرآني دارند. قرآن بالاترين مرتبه را از آن خدا مي داند، خدايي که زنده پايدار و قدرت مطلق است و در مقابل باورهاي مسيحيت مي گويد: نه زاده شده و نه مي زايد و او واحد است. امام حسين(ع) و يارانشان با اين باور توانستند تا سرحد شهادت از آنچه هستند دفاع کنند و از مرگ نهراسند.
اين نيروي عظيم باور در آن وادي چنان تأثيرگذار شد که تمامي اصحاب را براي شهادت مصمم کرد و در اراده آنان هيچ خللي وارد نشد.
تبلور اين باور را در حماسه هاي بسياري در جنگ تحميلي از سربازان و بسيجيان وطن ديديم و به خاطر سپرديم. اين آثار تربيتي حاشيه هايي هم داشته و دارد. نذرها، کمک به مستمندان، حضور يکدست و يک نشان با لباس يک رنگ در محافل و مجامع سوگواري و سينه زني و ابراز همدلي و همنوايي چنانکه ميليونها نفر در جاي جاي ايران و در دورافتاده ترين نقاط با راه و بي راه همه را به سوگ مي نشاند و چشم ها را اشکباران مي کند، اشک هايي که مهرباني و ياري را نويد مي دهند و دوستي با امام حسين(ع) و شهداء کربلا را تجديد مي کنند.
چنانکه بشر امروز در هر نقطه اي از اين خاک و با هر مذهب و مرامي گاه و بيگاه تاريخ حماسه هاي نياکانش را از ياد مي برد و يا آن را به گورستان تاريخ مي سپرد. اما پيوند حماسه عاشورا با دين و مذهب مدام همانند باران چهارفصل مريدان و شيعيان را به برگزاري مراسم و آئين بندي تشويق مي کند.
تمامي اين مراسم هرچند بعضي از افراطيون را به کارهاي ناشايست و نازيبا مانند قمه زني و ادا و اطوارهاي نچسب و نامطلوب براي خودنمايي وا مي دارد و به تحريک بي هدف احساسات آنها منجر مي شود اما اصالت فرهنگ ايراني عاشورا که محبّت علي(ع) و اولاد آن حضرت را به سنتي ديرپا تبديل کرده خود کلاس درسي است که دانش آموزان و دانشجويان و محققان را فرصت پژوهش و تحقيق داده است تا عمق نهضت حسيني را دريابند و به ديگران بياموزند.
اين آتشي که به هر سال شعله ور مي شود، دود و خاکسترهايي هم با خود دارد که همان رياکاران و سوءاستفاده کنندگان از باور مردم هستند، گاه زياد و گاه کم که اگر شعله هاي باور پرنهيب و پرفراز باشند دود و خاکسترها هم کم خواهند شد. عاشورا ، هم شاگردان درس خوان و باهوش دارد هم شاگرداني که تن به مطالعه نمي دهند و توقع نمره قبولي دارند.
اميد که فرصت فهم از جهاد عاشورايي، دفاع عاشورايي و شجاعت و آزادگي عاشورايي نصيمان شود به نحوي که از حاشيه ها و پيرايه ها بپرهيزيم و به اصالت ها و اصول دينداري بپردازيم.
والسلام