زن میانسال با نگاه متعجب بطری شیر را از قفسه برمیدارد و زیر لب ادامه میدهد: "دفعه پیش ارزونتر بود، نه؟"
پاسخی نمیگیرد. اطرافیان که روبهروی قفسه ماست و پنیر ایستادهاند، فقط سری تکان میدهند و بیصدا عبور میکنند.
در یکی از فروشگاههای شیراز، قیمت لبنیات موضوعی است که بیشتر زمزمه دارد تا اعتراض.
از همینجا بود که جرقه این گزارش زده شد؛ گزارشی درباره گرانی لبنیات، کاهش مصرف و زنگ خطرهایی که کارشناسان حوزه سلامت درباره پیامدهای آن به صدا درآوردهاند.
*قیمت لبنیات؛ از شیر تا پنیر روی خط صعود*
به گفته علیرضا شیخ، مدیر بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی جهاد کشاورزی فارس، افزایش قیمت شیر خام از ۱۷ هزار به ۲۳ هزار تومان و بالا رفتن نرخ چربی از ۳ هزار به ۴ هزار و ۵۰۰ تومان، موجب شده قیمت محصولات لبنی در سال جدید حدود ۳۵ درصد افزایش یابد. این افزایش طبق اعلام او، بر اساس نرخگذاری سازمان حمایت از حقوق تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انجام شده است.
او در گفتوگو با عصر مردم افزود: چهار قلم لبنی شامل شیر بطری یکلیتری کمچرب به قیمت ۴۹۹۰۰ تومان، شیر نایلونی ۸۰۰ گرمی ۲۶۹۰۰ تومان، ماست دو کیلویی کمچرب ۹۴۷۰۰ تومان و پنیر یو اف ۴۰۰ گرمی ۷۷۵۰۰ تومان در گروه کالاهای تنظیم بازار قرار دارند و سایر محصولات مشمول قیمتگذاری نیستند و قیمت آنها بر اساس بازار تعیین میشود.
شیخ همچنین تأکید کرد که چشم بینای بازرسی ما مردم هستند و شهروندان میتوانند تخلفات را از طریق سامانه ۱۲۴ یا با تماس با شماره ۳۲۱۷۲۰۲۰ گزارش دهند.
*سقوط آرام سرانه مصرف؛ وقتی شیر کالای لوکس میشود*
آمارهای رسمی از کاهش چشمگیر سرانه مصرف شیر در کشور حکایت دارد. گفته میشود ایرانیان ۳۰ درصد کمتر از میانگین جهانی و ۶۵ درصد کمتر از کشورهای توسعهیافته لبنیات مصرف میکنند.
کارشناسان دلیل اصلی این روند را افزایش تورم، گرانی مداوم لبنیات و نبود یارانه هدفمند برای گروههای کمدرآمد میدانند که در برخی مناطق، خانوادهها لبنیات را کالای غیرضروری میدانند و به محض افزایش قیمت، آن را از سبد خود حذف میکنند.
*هشدارهای سلامت؛ حذف لبنیات، حذف آینده*
دکتر سیاوش باباجعفری، رئیس دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با اشاره به اهمیت حیاتی لبنیات گفت: لبنیات از منابع اصلی انرژی، پروتئین و کلسیم هستند و حذف آن از رژیم غذایی میتواند در کودکان باعث اختلال رشد و در سالمندان منجر به پوکی استخوان و شکستگیهای دیردرمان شود.
او در گفتوگو با عصرمردم افزود: در صورت حذف لبنیات، خانوادهها به سمت مصرف نوشابهها و آبمیوههای مصنوعی میروند که حاوی قند بالا و کاملاً ناسالم هستند و باید گفت که هیچ جایگزین کاملی برای شیر وجود ندارد، هرچند شیر سویا میتواند تا حدودی مفید باشد.
*از یارانه لبنیات تا آشتی با شیر*
کارشناسان بر این باورند که اگرچه تورم عامل اصلی کاهش مصرف است، اما فقدان فرهنگسازی مداوم و مؤثر نیز نقش جدی دارد. برخی خانوادهها حتی با داشتن توان مالی، لبنیات را مصرف نمیکنند یا تحتتأثیر تبلیغات منفی به آن بیاعتماد شدهاند.
اما پیشنهادها برای بهبود وضعیت مصرف شامل: اختصاص یارانه کالایی لبنیات برای دهکهای پایین، افزایش اطلاعرسانی علمی و تغذیهای درباره فواید شیر، بازنگری در سیاست صادرات شیرخشک و اولویتبخشی به مصرف داخلی و جلب مشارکت رسانهها، مدارس و مراکز بهداشت در تبلیغ مصرف لبنیات است.
*وقتی سفره تهی میشود، سلامت تهدید میشود*
لبنیات، اگرچه هنوز در قفسههای فروشگاهها دیده میشود، اما در سبد بسیاری از خانوادهها روزبهروز کمرنگتر میشود. این مسئله فقط موضوعی اقتصادی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای سلامت نسل آینده و سالمندان امروز است.
شاید وقت آن رسیده که دولت، صنعت، رسانه و جامعه، لبنیات را دوباره از قفسه فروش به سفره مردم برگردانند.
لبنیات نباید فقط یک انتخاب لوکس برای اقشار خاص باشد؛ بلکه یک نیاز تغذیهای همگانی است که حذف آن، هزینهای سنگین برای آینده سلامت جامعه خواهد داشت.