زماني بود که مردم و به ويژه جوانان براي تماشاي فيلم هايي نظير پدرخوانده که موضوع آن به يک جريان مافيايي مربوط مي شد در صف هاي طويل سينما مي ايستادند و بسياري از آنها شايد چندين بار اين فيلم که توسط منتقدين بزرگ سينمايي ستوده شده را به تماشا نشسته باشند .

برداشت افکار عمومي از مافيا ، شبکه اي است که از طريق نفوذ در ارکان قدرت و همچنين دور زدن قانون و پولشويي و اعمال خشونت و تشکيل گروه هاي مثلثي که در يک چرخه ي جنايي يکديگر را براي پاک کردن رد تخلفات به قتل مي رسانند و از رهگذر چنين رفتاري به پول و قدرت و شهرت مي رسند تا جايي که مي توانند در چينش مهره هاي کليدي که به خدمت آنها درمي آيند نقش تاثيرگذاري داشته باشند.

اگر روزنامه هاي منتشر شده حداقل ظرف دو دهه ي گذشته را ورق بزنيم درمي يابيم که فعاليت گروه هاي مافيايي از چاي و برنج و زعفران و دارو و مسکن و سکه و دلار گرفته تا خودرو و مواد مخدر و کنکور و معدن و نفت و حتي هندوانه را در بر مي گيرد . اگر چه نمي توان با قاطعيت از خاستگاه اصلي چهره هاي مافيايي پرده برداشت اما مي توان گفت که عده اي از اعضاي گروه هاي مافيايي صرفا سوداگر و فاقد دغدغه هاي اخلاقي و بي اعتنا به منافع ملي هستند که سر و کله ي آنها در هر نظام و سيستم سياسي پيدا مي شود و عده اي ديگر از مسيرسهم خواهي هاي نهادينه شده که بعضا لباس قانون بر تن کرده اند تدريجا به يک غول تبديل شده اند و عده اي نيز سر در آبشخور بازي هاي رايج در دايره قدرت دارند که با رانت و توصيه و نفوذ در ارکان دولتي و همچنين سوء استفاده از شرايط بحراني کشور به تدريج زمينه ي ارتقاء موقعيت خود را فراهم کرده اند و کار را به جايي رسانيده اند که به رقيب اصلي مردم تبديل شده اند به طوري که حذف آنها از چرخه ي مناسبات اقتصادي و تراکنش هاي مالي نه تنها هزينه بر بلکه بحران آفرين است .

در اين که وجود خلاء هاي قانوني ، ضعف در نظارت ، نبود شفافيت و همچنين معذوريت و محدوديت رسانه ها براي ورود به ميدان افشاگري و همچنين بي ثباتي در عرصه هاي گوناگون زمينه ساز رشد شبکه هاي مافيايي مي گردد ترديدي نيست اما اين که چگونه مي توان با چنين اختاپوسي در افتاد و بازوهاي قوي و چسبناک آن را قطع کرد به يک دغدغه ي عمومي تبديل گرديده و به مشکلي بزرگ تبديل شده است .

برخي بر اين باور هستند که با ترميم قوانيني که استثناء را بر دوش قاعده سوار مي کند و يا قوانيني که دور زدن آنها کار چندان دشواري نيست و همچنين اقتدار بخشيدن به نهادهاي مشورتي نظير مجلس و شوراها بايد به جنگ شبکه هاي مافيايي رفت . عده اي ديگر معتقدند که با نهادينه شدن دولت الکترونيک و همچنين شفاف سازي مي توان سدي محکم در برابر نفوذ جريان هاي مافيايي احداث کرد و به موازات اين دو رويکرد عده اي هم از ضرورت شايسته سالاري سخن مي گويند و اصرار دارند که با جايگير شدن افراد متخصص و در عين حال دلبسته به مردم و آينده ي کشور مي توان در برابر جريان هاي مافيايي ايستادگي کرد . البته کساني هم خواستار باز شدن دست رسانه ها براي ورود به عرصه هاي افشاگري هستند که اين مهم تنها در پرتو حاکميت فضايي شفاف محقق خواهد شد و امري تبعي تلقي مي گردد.

ناگفته پيداست که پيدايش جريان هاي انحصارطلب و يکه تاز نقش غير قابل انکاري در شکل گيري شبکه هاي مافيايي دارد زيرا نياز جريان هاي سياسي به عقبه ي قابل اتکاي اقتصادي نهايتا برخي از جريان ها را ناگزير مي سازد که با اعطاي امتيازات اقتصادي به افرادي سايه نشين هزينه يارگيري هاي هدفمند را تامين نمايند و اين گونه وانمود کنند که طرفداران زيادي دارند ، چنين روندي نهايتا به حاشيه نشيني منافع ملي منجر مي شود و کساني که با توسل به تئوري هاي نخ نما شده و توجيهاتي اغوا کننده از کوتوله ها غول مي سازند در ايجاد زيرساخت هاي تئوريک براي پي ريزي شبکه هاي مافيايي نقشي اساسي دارند ، چرا که بسياري از شبکه هاي مخوف ابتدا با انگيزه هايي فريبنده پا به عرصه ي وجود مي گذارند .

کاملا روشن است که امکان ندارد شبکه هاي مافيايي بدون ارتباط مالي با خارج از کشور قادر به ميدان داري در داخل باشند زيرا بدون اتکا به ارز خارجي و بدون اميد به داشتن يک گريزگاه و مامن بيروني از ترس برخوردهاي احتمالي و پنبه شدن رشته هايشان قادر به فعاليت بدون دغدغه در داخل کشور و همچنين لابي گري و عضوگيري و پولشويي نيستند به همين دليل اغلب اعضاي باندهاي مافيايي و رابطين آنها دوتابعيتي بوده و در بانک هاي خارجي حساب دارند و از آنجايي که نيازمند عده اي جاده صاف کن هستند ، کساني را در ادارات و سازمان هاي دولتي با خود همراه مي کنند تا براي انجام امور خود مانند مردم معمولي ناچار به رعايت سلسله مراتب قانوني و اداري نباشند و اين که با صاحبان امضاهاي طلايي بده و بستان هايي داشته باشند نيز شگفت انگيز نيست !

براي مبارزه با پديده ي مافيا در هر زمينه اي بايد به سراغ بسترها و زمينه ها رفت زيرا گروه هاي فاسد مانند ميکروب ها و ويروس هايي هستند که در محيط هاي غير بهداشتي و آسيب پذير رشد مي کنند .

ماندگاري بيش از حد متعارف افراد در پست هاي حساس ، تضعيف اهرم هاي نظارتي با سوء استفاده از مناسبات موجود که سر در آبشخور دارد ملاحظات خودساخته دارد ، مصونيت بخشي به برخي از افراد صاحب نفوذ که مي توانند با امضاهاي طلايي شتر را از سوراخ سوزن عبور بدهند و همچنين اعتماد غيرمتعارف به افراد ظاهرالصلاح و بعضا بسيار ساده لوح ، زمينه ساز شکل گيري باندهاي مافيايي است که قادر است هر ساختاري را در معرض تلاشي قرار دهد .

بر اساس آنچه گفته شد حرفي نمي ماند جز اين که براي کشف هسته هاي فاسد و کانون هاي توطئه بر عليه منافع ملي با توجه به نشاني هاي موجود وارد عمل شويم .