یکی از نشانه های بلوغ انقلاب ، اذعان به برخی لغزش ها در جریان خود بازبینی ها و نقدهای دلسوزانه است . به هر تقدیر از آنجایی که در جریان دگرگونی های سیاسی که معمولا به دلیل مقاومت هایی که صورت می گیرد با خشونت و شتابزدگی تحت تاثیر فشار افکار عمومی و میدان داری نیروهای کم تجربه همراه است ، بروز خطا، امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد چرا که نمی توان انگیزه ، فهم و عملکرد تمامی مولفه های موثر در پیروزی انقلاب را یکسان توصیف کرد و همه را با یک چوب راند ! پنجشنبه شب گذشته برنامه ای تحلیلی را در شبکه مستند صدا و سیما دنبال می کردم که به نظر می رسید تهیه کننده برنامه به دنبال انتقال این مطلب است که برنامه تنظیم خانواده که پس از انقلاب با بهره گیری از وام های خارجی در ایران و در زمان دولت سازندگی اجرایی شده و به کاهش رشد جمعیت و حرکت به سمت پیری انجامیده در واقع به منزله عمل به خواست و برنامه های جمعیتی آقای هنری کیسینجر مشاور ارشد دستگاه سیاست خارجی آمریکا برای برخی از کشورها بوده است .

هر کسی پس از تامل در مطالب مطرح شده دراین برنامه بی درنگ به این نتیجه می رسد که ای دل غافل ما همزمان با سردادن شعار مرگ بر آمریکا ناخواسته مجری منویات یکی از گردانندگان نظام سرمایه داری در بحث جمعیت بوده ایم.

به دنبال ایجاد چنین گمانه های قریب به یقینی ممکن است پرسشی دیگر جوانه بزند که آیا می توان برخی از رفتارهای ناشیانه و تخریبی دیگر را نیز با نقش آفرینی نفوذی ها و ندانم کاری عوامل داخلی مرتبط دانست . به هر حال ما باید بدانیم که تاکنون در چه زمینه هایی اینگونه دلیرانه بر خود تاخته ایم .

برخی می گویند چگونه است که ما در موضع گیری های تئوریک در ردیف مخالفان سرسخت فعالیت ربوی بانک ها بوده و هستیم اما در کمتر کشوری می توان بانک هایی را سراغ گرفت که با نرخ بالای بیست درصد وام پرداخت کنند . دلیل این تناقض موجود بین تئوری و عمل را در کجا باید جستجو کرد ؟ آیا حرکت بانک ها به سمت بنگاه داری هم هدفمند و برنامه ریزی شده بوده یا ناخواسته به اینجا رسیده ایم ؟

از منظری دیگر ، هزینه های صرف شده برای حاکمیت فضای معنوی در کشور ما ظرف چند دهه ی اخیر کم نبوده ؛ از پخش انواع سرودها گرفته تا تولید مجموعه های تلوزیونی تاریخی و مذهبی ، برگزاری جشنواره های هنری و مسابقات کتابخوانی و ... که ظرف چند دهه ی گذشته بخش قابل توجهی از بودجه های سالیانه را بلعیده اند اما برخلاف انتظار روز به روز شاهد کمرنگ تر شدن معنویت در مناسبات اجتماعی و خانوادگی هستیم .

روز اول قرار بود تمام قد در برابر هجمه های ناهمگون با فرهنگ ایرانی اسلامی بایستیم ولی در کمال تعجب می بینیم آنچه از مظاهر فرهنگ غربی که ویرانگر است و دردی را دوا نمی کند به راحتی زمینه پذیرش پیدا کرده و در نقطه مقابل از نظم و قانونمندی و شایسته سالاری که روی دیگر فرهنگ غربی است خبری نیست !

البته این که گفته شود رشدی اتفاق نیفتاده نهایت بی انصافی است اما چون توسعه همه جانبه نبوده نهایتا به نتایج هدفگذاری شده منجر نشده است .

 وقتی جامعه شناسان می خواهند به یکی از نشانه های توسعه نیافتگی اشاره کنند از رشد تک ساحتی سخن می گویند که بی قواره گی ایجاد می کند مثل کسی که چشمی بزرگ و کله ای کوچک دارد یعنی گونه ای رشد مهارناپذیر سرطانی که فرد را دچار خوددرگیری و ناکارآمدی می کند .مثل تک محصولی بودن و درخشش در موضوعاتی خاص که در مواردی بزرگنمایی هم می شود اما چون در بسیاری از بخش ها رشدی متوازن اتفاق نمی افتد نتایج حاصل از رشد ایجاد شده در موضوعات محدود هم مطلوب نیست.

. شاید بتوان گفت هیچ تهدیدی خطرناکتر از بی قواره گی در رشد برای یک کشور نیست . هم اکنون ما نه تنها جمعیتی متناسب با وسعت کشور نداریم بلکه در جابجایی جمعیت هم زیانکار هستیم. تحصیلکرده ایرانی مهاجرت می کند و بیسواد خارجی اجازه ورود و اقامت می گیرد. کشاورزی ما هم تناسبی با منابع آبی ندارد . جمعیت شهری و روستایی هم تناسبی با فضا و امکانات ندارد.

بخشی از این همه بی قوارگی و ناهماهنگی سر در آبشخور سوء مدیریت ها و کج فهمی ها و بی سلیقگی ها دارد و بخشی دیگر به ندانم کاری و عدم شایسته سالاری برمی گردد. هر چند باید سهمی هم برای نفوذی ها و کسانی در نظر گرفت که دانسته به تخریب دست می زنند. در همان برنامه که از شبکه مستند صدا و سیما پخش شد عنوان گردید شخصی که در زمان اجرای سیاست کاهش جمعیت جلودار این برنامه بوده دقیقا همان فردی است که همه او را به عنوان مخالف افزایش جمعیت می شناخته اند . کشف مواردی از این دست نشان دهنده ژرفای نفوذ است.