کارشناسان امور آموزشی و تربیتی می گویند : هیچ انسانی پیدا نمی شود که فاقد استعداد باشد با همین قیاس هیچ سرزمینی برای شکوفا شدن و پیشرفت سترون و نازا و فاقد قابلیت نیست. بنابراین وقتی می خواهیم از موفقیت ها و شکست های یک نفر و یا یک کشور سخن بگوییم بهتر است بگوییم در چه شرایطی قرار گرفت که موفق شد و چه شرایطی قرار گرفت که به جایی نرسید. شاید از این منظر بهتر بتوان به تعریفی منطقی از عدالت و مدیریت نزدیک شد و به کشف وظیفه ی اصلی کارگزاران و دولتمردان و مدیران نائل آمد .

ما در عصر و زمانه ای زندگی می کنیم که می توان برای هر رویدادی به دنبال صدها علت بود از این رو نسبت دادن سرنوشت افراد و ملت ها به تقدیر حرف مفت و انتخاب راهی اغوا کننده برای گریز از پاسخگویی است. یک روانشناس می تواند با مطالعه ی رفتار انسان ها نوع شخصیت آنها را از لحاظ درونگرا بودن و برونگرا بودن و همچنین سایر ویژگی ها مشخص کند و معلوم نماید که با چنین شخصی چگونه باید برخورد کرد . بارها اتفاق افتاده که یک معلم و کارشناس امور تربیتی موفق شده با تربیت و آموزش صحیح کودکان بزه کار و خیابانی از آنها انسان هایی متخصص ، مفید و هنجارمند بسازد .

ملت ها نیز همین گونه اند؛ یعنی ویژگی هایی دارند که با مطالعه ی آنها می توان راه توفیق و سعادت و رفاه و در نقطه ی مقابل راه استحمار و غارت آنها را پیدا کرد . کاری که انگلیسی ها و آمریکایی ها سال ها با کشورهای گوناگون کردند !

همان گونه که می توان با قرار دادن کودکان در شرایط مناسب تربیتی و آموزشی آنها را برای ساختن آینده ای باشکوه مهیا ساخت ، یک مدیر خوب نیز می تواند با بهره گیری از امکانات و داشته های طبیعی و معدنی ، منابع انسانی و موقعیت ژئوپولیتیک ، ساکنان یک کشور را به اوج رفاه و خشنودی برساند .

اگر سخنان نامزدهای ریاست جمهوری و مجلس را در بازه ی زمانی تبلیغات و مناظره ها و نشست ها با دقت دنبال کنیم ، وجه اشتراک سخنان آنها این است که ما از امکاناتی که در اختیار داریم و فرصت هایی که پیش آمده استفاده نکرده ایم و یا این که توانایی ایجاد فرصت نداشته ایم و در بسیاری موارد نیز فرصت سوزی کرده ایم . البته معمولا در مناظره ها بیشتر از شکست ها و فرصت سوزی ها سخن به میان می آید هر چند کسانی هم به قصد ایجاد موازنه و با هدف طرح موفقیت ها و دفاع از دولتی که قصد واگذاری قدرت دارد به میدان آورده می شوند که قابل توجیه است . بگذریم

زمانی که از تغییر شرایط سخن می گوییم منظورمان رفتن یکی و آمدن دیگری نیست زیرا اگر قرار بود با چنین جابجایی هایی اتفاقی بیفتد تاکنون افتاده بود بلکه منظور از تغییر شرایط یعنی آمدن کسی که مردم او را برای ریاست جمهوری مناسب می دانند باید همزمان باشد با درک ضرورت ایجاد زمینه ی دگرگونی بر اساس الزامات وعده هایی که او داده و مردم را متقاعد به شرکت در انتخابات کرده است زیرا اداره ی کشور کاری تیمی و گروهی است. در یک تیم بهترین بازیکن ها هم اگر به آنها پاس گل داده نشود نمی توانند کاری از پیش ببرند . کسانی که دستی از دور و نزدیک بر آتش سیاست و اقتصاد دارند می دانند که از دست یک نفر هیچ کاری ساخته نیست حتی اگر آن شخص پیامبر باشد و این تفکر که یک نفر ( هر که باشد ) می تواند به تنهایی کاری از پیش ببرد به کلی مردود است . خداوندی که در قرآن خود را خالق زمین و آسمان و تمامی جهان هستی و قادر به هر کاری توصیف می کند زمانی که به جامعه ی انسانی می رسد می گوید اگر مرا یاری کنید شما را یاری می کنم . یعنی یاری خود را مشروط به همراهی می کند . به همین دلیل کسانی که داوطلب تصدی ریاست جمهوری هستند باید بدون تعارف و با صراحت بگویند که پس از نشستن بر صندلی ریاست جمهوری در چه شرایطی می توانند تغییر ایجاد کنند تا در صورت پیروزی، تمامی مولفه های موثر در اداره ی کشور خود را متعهد به ایجاد آن شرایط بدانند . این کشور متعلق به هیچ گروه و حزب و جناح و تفکری نیست بلکه متعلق به تمامی کسانی است که با هر باور و قومیت و سنت و لباس و گویش در جغرافیای ایران زیست می کنند . این که دوباره کسی با رای مردم رئیس جمهور شود و ناگزیر باشد با جریان های غیر همسو چانه زنی کند و کار به لجاجت و دکانداری بکشد ، به منزله ی آب در هاون کوبیدن و فرصت سوزی است.

کسی که به دنبال آرای مردم است باید با صراحت اعلام کند که منافع ملی و رفاه مردم کشورش برای او در اولویت است و سیاست خارجی و مناسبات و مذاکرات و عضویت در نهادهای بین المللی و قراردادهای اقتصادی و هم پیمانی با این کشور و آن سازمان و ... همه و همه را در جهت آسایش مردم ایران به کار خواهد گرفت و در هر مورد خود را ملزم به تبعیت از مردم می داند !

کسی که می خواهد یک کشور را مدیریت کند باید با هنر فرصت آفرینی آشنا باشد . در کشور ما دورریز فرصت ها از دور ریز نان بیشتر است! کسی که یک خودرو بسیار گران قیمت و ارزشمند دارد برای تعمیر و اصلاح آن به هر مکانیکی مراجعه نمی کند . اصلاح و بازسازی یک کشور چندهزار ساله با ملتی اصیل و امکانات فراوان و ثروت های سرشار را باید به دست کسانی داد که صلاحیت و اهلیت اداره ی آن را داشته باشند به طوری که پس از اتمام دوره ی مسئولیت آن را با وضعیت بهتری تحویل دهند .وضعیت بهتر را هم آمارهای مورد تایید کانون های علمی و پژوهشی و جایگاهی که ایران در جهان پیدا کرده مشخص می کنند نه آمارسازی هایی که سر در آبشخور توجیه و فرار به جلو دارد !

مدیریت در ایران یعنی مدیریت در سرزمین فرصت ها!