سلسله دگرگونی هایی که به دنبال انقلاب ها رخ می دهد به چنین گمانه ای دامن می زند که هیچ انقلابی به خودش ختم نمی شود کما این که تنها دستاورد کشف آتش، برخورداری از نور و گرمای آن نبود بلکه آتش راه را برای استخراج فلزات از سنگ ها هموار ساخت. رویدادهای علمی و رویدادهای اجتماعی اگرچه ممکن است از انگیزه های متفاوتی سرچشمه گرفته باشند اما مشابهت های فراوانی با یکدیگر دارند.

وجه اشتراک تمامی انقلاب ها در سرتاسر جهان و با هر پشتوانه ی ایدئولوژیکی و سیاسی و اجتماعی تحقق عدالت است. حتی جنبش های استقلال طلبانه نیز با چنین انگیزه ای دنبال می شود زیرا عدالت خواهی انرژی بالایی ایجاد می کند و میل فطری انسان به عدالت او را با سایرین برای پیگیری آن همراه می کند به همین دلیل است که گفته می شود آفت اصلی هر انقلابی فاصله گرفتن از عدالت و نزدیک شدن به مصادیق بی عدالتی است.

جنبش های چپ و کارگری در اروپا دقیقا به دنبال افزایش جمعیت کارگری رخ می دهد و جنبش های فمینیستی همزمانی معناداری با بهره کشی از زنان در کارخانجات دارد زیرا تا پیش از آن زنان پذیرفته بودند که به دلیل خانه نشینی و انجام کارهای سخت توسط مردان ، در برابر امتیازاتی که مردان دارند ، سکوت اختیار کنند اما همین که زنان در کارخانجات با حقوق های اندک و کارایی مشابه مردان به کار گرفته می شوند صدای اعتراض آنها بلند می شود .

عدالت خواهی ، بن مایه ی جنبش های معنوی که توسط پیامبران به راه افتاده نیز هست.

جنبش های فکری و اجتماعی همواره پس از برهم خوردن تعادل و ظهور اقلیت برخوردار و اکثریت محروم رخ داده است زیرا در چنین شرایطی تئوری پردازان انقلابی می توانند با سرعت بیشتر و هزینه ی کمتری مردم را به خود جذب کرده و آنها را سازماندهی کنند.

جنبش های دینی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و نمی توانند بدون وعده های مبتنی بر عدالت کاری از پیش ببرند برای نمونه در قرآن کریم انگیزه ی اصلی از برانگیختگی پیامبران برقراری قسط و عدالت توصیف شده است. به هر حال هیچ جنبشی بدون حمایت مردم راه به جایی نخواهد برد و از آنجایی که انقلاب ها نیازمند فداکاری هستند معمولا کسانی باید به میدان بیایند که چیزی برای از دست دادن نداشته باشند زیرا حتی افراد برخوردارکه تغییر شرایط را با هدف دستیابی به امتیازات اخلاقی و معنوی دنبال می کنند نیازمند سربازگیری از میان کسانی هستند که دغدغه ی رفع نیازهای مادی اجازه نمی دهد که به دنبال آزادی و رشد و توسعه ی فرهنگی باشند . هر چند دین در کوتاه مدت می تواند طبقات متوسط که مطالبات معنوی و فرهنگی آن برجستگی محسوسی دارد را با طبقات فرودست جامعه که به دنبال امتیازات مادی و معیشتی هستند همراه کند. حال اگر هیچ کدام از خواسته های فرهنگی و معیشتی محقق نگردد این دو طبقه دوباره به نقطه ای مشترک می رسند . البته نتیجه بخشی اتحاد طبقات فرودست و نادار با طبقات نسبتا برخوردارمشروط به این است که توجیه کنندگان بی عدالتی ها موفق به متقاعد سازی افکار عمومی نباشند .

قابل انکار نیست که مطالبات مادی ، پس زمینه ی مطالبات معنوی است به این معنا که انقلاب اگرچه با انگیزه های معنوی صورت گرفته اما مطالبه ی چنین معنویتی بدون پاداش مادی به ضد خودش تبدیل می شود زیرا پیامبران هم برای اجرای عدالت و توزیع امکانات فراخور ظرفیت و تلاش انسان ها آمده اند .

لذا قیام برای احیای ارزش های معنوی هیچ تعارض و تباینی با تاکید بر مطالبات معیشتی ندارد . امنیت هم همین گونه است . وقتی دشمن به خاک ما حمله ور می شود دفاع از خاک و مرزهای کشور به اولویت اول تبدیل می شود تا امنیت تامین گردد ولی وقتی با دقت نگاه می کنیم می بینیم که ارزش امنیت در رفاهی که ایجاد می کند نهفته است . یعنی ما جنگیدیم تا امنیت داشته باشیم و در سایه امنیت رفاه خود را تامین کنیم و شاد باشیم .

انقلاب اسلامی از همان ابتدا مدعی بود که می تواند بدون این که وامدار غربی ها و اندیشه های وارداتی باشد تمامی وعده های مادی و معنوی را با هم محقق سازد.

به همین دلیل ما در گام اول می گوییم مردم به خاطر حاکمیت ارزش های اخلاقی انقلاب کردند ولی در گام دوم انتظار داریم که حاکمیت ارزش های اخلاقی به برقراری عدالت و احترام به حقوق انسانی منجر شود و اگر نشد به این نتیجه می رسیم که انقلاب به اهداف اصلی خود نرسیده است به همین دلیل در راستای توجیه چنین وضعیتی در خوش بینانه ترین حالت می گوییم که بسیاری از اهداف انقلابی در نوبت تحقق هستند و ما با شرایط آرمانی فاصله ی زیادی داریم .

اینجاست که این پرسش پیش می آید که آیا تمامی کسانی که انقلاب کردند و در موقعیت های تازه ای قرار گرفتند در تنگنای معیشتی هستند یا این که عده ای محدود از انواع امکانات برخوردار گردیده و زندگی اشرافی در پیش گرفته اند و عده ی زیادی همچنان محروم هستند ؟ مسلما در صورتی که مسئولین انقلابی و مردم شرایط مشابهی از لحاظ معیشتی داشته باشند ، تحمل چنین شرایطی برای مردم بسیار آسان است و در غیر این صورت این شائبه پیش می اید که آفتی به نام اشرافیت به جان انقلاب افتاده که مانند موریانه آن را از درون می خورد و روی تاب آوری اجتماعی برای عبور از گدارهای خطرناک تاثیر منفی گذاشته است.