تعاون بالفطره با اخلاق و دین‌باوری رابطه‌ای ناگسستنی دارد. انسان‌ها از آن زمان که روی به مشارکت و گروهی زیستن کردند و نیازهای یکدیگر را با همکاری و همدلی پاسخ دادند تعاون به صورت محسوس اجرائی شد.

وقتی کشاورزان در کاشت و داشت و برداشت به یکدیگر کمک کردند و یا در برابر حوادث و سوانح طبیعی به کمک یکدیگر آمدند تعاون شکل رسمی به خود گرفت و به عنوان یک فرهنگ در آداب و سنت‌ها جای گرفت.

خداوند در قرآن کریم اشاره‌ای صریح و دستوری به تعاون دارد: «تعاونوا علی البر و التقوی ولا تعاونوا علی‌الاثم و العدوان» [کمک کنید یکدیگر را به نیکی و پرهیزکاری و کمک نکنید به گناه و دشمنی] روح این آیه شریفه علاوه بر آنکه آدمی را از گناه و دشمنی بازمی‌دارد روحیه کمک و همکاری را تقویت می‌کند.

براساس سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی رهبر انقلاب، سهم تعاون در اقتصاد ملی در دو برنامه توسعه اقتصادی چهارم و پنجم باید به 25 درصد افزایش پیدا کند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، سهم تعاون از تولید ناخالص داخلی ایران در حال حاضر کمتر از 3 درصد است.

تعاون یکی از سه بخش مورد اشاره در قانون اساسی کشور است. می‌توان تعاونی‌ها را به 4 گروه یا چهار بخش تقسیم کرد: 1-تعاونی تولیدات کشاورزی 2-تعاونی‌های مصرف 3-انجمن کسب و کار صنعتی 4-انجمن‌های تولیدی کارگران

بعضی از تعاونی‌ها ریشه تاریخی کهن دارند، مشارکت‌های مردمی برای احداث راه، آب انبار، مدرسه، مسجد، مراکز بهداری و بهداشتی. احداث بیمارستان، جمع‌آوری کمک به زلزله‌زدگان و سیل‌زدگان و تأسیس اداره اوقاف و خیریه ریشه‌ای باستانی در کمک‌رسانی و تعاون دارد.

آغاز تعاون رسمی در ایران به سال 1303 بازمی‌گردد. در آن سال که قانون تجارت به تصویب رسیده است موادی درباره تعاونی‌های مصرف و تولید آمده بود، اما فعالیت رسمی تعاونی‌ها در سال 1314 بود به نحوی که از آغاز تشکیل تعاونی در ایران تا سال 1320 جمعا سه شرکت تعاونی روستایی با عضویت 1050 کشاورز به وجود آمد. بعداً توزیع فرآورده‌های کارخانجات دولتی به شرکت‌های تعاونی مصرف واگذار گردید.

در سال 1332 نخستین قانون تعاونی ایران که منتج از قوانین دیگر کشورها تهیه شده بود به تصویب رسید.

در سال 1334 مجلس لایحه مذکور را با اصلاحاتی به تصویب رساند. در سال 1341 براساس تبصره 2 ماده 165 قانون مربوط به اصلاحات ارضی، کشاورزانی که زمین دریافت می‌کردند ناچار بودند عضو شرکت تعاونی روستایی شوند.

در سال 1350 قانون شرکت تعاونی با مطالعه سایر کشورها تهیه و تصویب شد.

با وقوع انقلاب اسلامی که مظهری از تعاون ملت بود نگرش مردم نسبت به تعاون تغییر کرد و با شروع جنگ تحمیلی شرکت‌های تعاونی مصرف و مسکن در تمامی شهرها و روستاهای ایران تأسیس شدند. اما استمرار و فعالیت آنها به مرور به سایه رفت به ویژه شرکت‌های تعاونی مصرف که نرخ اجناس آنها با بازار آزاد چندان تفاوت چشمگیری نداشت هرچند در اصل 44 قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی آمده است که نظام جمهوری اسلامی بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی برنامه‌ریزی شده است اما دخالت دولت به گونه‌ای رقم خورده که بخش دولتی فعال‌تر از بخش‌های خصوصی و تعاونی بوده است.

نتیجه آنکه دولت هیچ وقت تاجر خوبی نبوده است و یکی از مشکلات سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تعاونی، سدها و موانعی است که پیشرفت و رغبت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را راکد کرده است.

اگر دولت جدید آقای پزشکیان قصد دارد تعاونی‌ها و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را فعال‌تر کند و رونق بخشد می‌باید دخالت‌های بی‌جای مدیران دولتی و موانع اداری آن را برطرف کند و زمینه‌ای را فراهم نماید که شرکت‌های تعاونی بتوانند نسبت به جذب اعضا و حمایت‌های مردمی رغبت بیشتری نشان دهند. امید که چنین شود.

در استان فارس یازده عنوان در پورتابل اداره تعاون استان آمده است که حکایت از شرکت‌ها و ادارات تعاونی دارد که نسبتا فعالند. 1-اتحادیه تعاون روستایی استان 2-اداره شهرستان 3-اتحادیه تعاون روستایی شهرستان 4-شرکت تعاونی روستایی 5-شرکت تعاونی زنان روستایی 6-اتحادیه تعاونی کشاورزی 7-شرکت تعاونی کشاورزی 8-تعاونی تولید استان 9-تعاونی تولید شهرستان 10-شرکت تعاونی تولید 11-کشت و صنعت 12-تشکل‌های کشاورزی 13-سهامی زراعی

آنچه مسلم است کمتر شاهد گزارش عملکردی از اداره کل تعاون استان در نشریات و اخبار بوده‌ایم.

هدایت مردم و تشویق خیرین و سرمایه‌داران به فعالیت‌های تعاونی نیاز به اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی دارد که به ندرت شاهد چنین فعالیت‌هایی هستیم.

روحیه تعاون و همکاری در مردم فارس از گذشته‌های دور تاکنون به گونه‌ای بوده است که آثار به جای مانده از این تعاونی‌ها را می‌توان در اسناد و آثار باقی مانده اوقافی مشاهده کرد. از مدرسه‌سازی تا تأسیس بیمارستان، آب‌انبار، حوزه‌های علمیه، مساجد و تکایا، یتیم‌خانه‌ها و کاروانسراهایی که به جای مانده‌اند همه نشانه‌هایی از همکاری و تعاون مردمی است که به مرور رنگ باخته و در سایه رفته است.

والسلام