ميل به جاودانگي آبشخور اصلي فرهنگ وقف است . حکايت دلنشيني که از تسليم ناپذيري انسان ها در برابر مرگ حکايت دارد . آدمي در برابر رويداد گريزناپذيري چون مرگ واکنش هاي گوناگوني مي تواند داشته باشد . وقف همزاد انسان است و نشانه اي است براي تعريف شدن توسط ديگران ! وقف اتفاقي است که در زندگي همه رخ مي دهد از وقف عمر گرفته تا وقف مال ، وقف دانش ، وقف تجربه ، وقف هوش و ذکاوت ، وقف توانايي جسمي ، وقف موقعيت ، وقف قدرت و وقف هر چيزي که به انسان تشخص مي دهد . حس احترامي که ما نسبت به پدر و مادر داريم به وقف عمري برمي گردد که صرف ما کرده اند . اصولا ما هر رفتاري فراتر از قانون و وظيفه و طبيعت و عرف و عادت و آيين مرسوم داشته باشيم که با محوريت خدمت به ديگران دنبال شود ، خواه ناخواه مورد توجه واقع مي شويم . وقتي يک ورزشکار پرآوازه به عيادت يک کودک سرطاني مي رود در واقع وقت خود را که مي تواند در اشکال گوناگون بگذراند به کودکي اختصاص مي دهد که تشنه ي ديده شدن روي تخت بيمارستان است . در حالي که همين ورزشکار مي تواند با صرف رايگان غذا در يک رستوران خود را به يک ابزار تبليغاتي تبديل کند . کسي که دانش و تجربه ي خود را در اختيار کساني قرار مي دهد که با وجود برخورداري از هوش و ذکاوت و توان بالاي يادگيري به امکانات آموزشي دسترسي ندارند در واقع رفتاري فراتر از وظيفه از خود نشان مي دهد .
يکي از بهترين نمونه هاي وقف که در تاريخ به ثبت رسيده و مسلمانان به آن افتخار مي کنند در خانه ي زني بي سرپرست اتفاق مي افتد . زماني که علي (ع) مقداري گندم يا جو به خانه ي اين زن مي برد. چون فرزند خردسال زن بهانه مي گرفته و گريه مي کرده او را به بازي مي گيرد تا مادرش بتواند آرد تهيه کرده ، خميرکند و نان بپزد . خليفه ي مسلمين در حين بازي با آن کودک چهاردست و پا راه مي رود و به کودک اجازه مي دهد تا بر پشتش سوار شود و احساس يک سوارکار را داشته باشد . چنين کاري ظرفيت بالايي مي خواهد و به عظمت روحي بالايي نياز دارد . مردي که در جايي بر فراز منبر مي گويد از من بپرسيد پيش از آن که مرا نبينيد در جايي ديگر به کودکي سواري مي دهد تا خنده اي از سر شوق و غرور بر لب او بنشاند !
وقف ، نه مرز مي شناسد ، نه زمان و نه مکان و نه دين و نه مذهب و نه انسان و نه حيوان . سعدي در باب دوم بوستان خود پيرامون موضوع احسان و نيکوکاري حکايتي دلنشين دارد از کسي که در بيابان سگي تشنه را مي بيند و بي تابي سگ را برنمي تابد و بلافاصله کلاهش را مانند دلو به ريسماني مي بندد و از چاه آب مي کشد و با دست خود حيوان را سيراب مي کند . در آن لحظه ديگر نه به کلاه مي انديشد نه نجس بودن دهان سگ .بلکه تنها چيزي که فکر و ذهن او را به خود مشغول مي داد برطرف کردن تشنگي يک موجود زنده است !
در برخي از رقعه هاي وقفي باقيمانده در موزه ها به مواردي بر مي خوريم که نشان مي دهد وقف تا چه اندازه مي تواند بي مرز باشد ! براي نمونه کساني بوده اند که درآمد حاصل از يک دکان و حجره ي متعلق به خود را به کودکان کوزه شکسته اختصاص مي دادند . کودکاني که از سر استيصال و درماندگي توسط کسبه به کار گرفته مي شدند و براي آب آوردن به آب انبار مي رفتند و گاهي در مسير پله هاي لغزنده آب انبار کوزه از دستشان رها مي شد و مي شکست و بابت اين کار کتک مي خوردند
واقف بودن در گرو ثروتمند بودن يا قدرتمند بودن نيست ، کسي که مي تواند با نگاهي مهربانانه خنده اي بر لب کسي بنشاند نيزيک واقف است ، کسي که نگاهش را وقف مهرباني کرده است . رفتار توام با دلجويي پرستار با بيماري که کسي به ملاقات او نمي آيد ، اميد به زندگي را در دل بيمار زنده مي کند . نشاني درست دادن به گمگشته اي غريب ، ترجمان زبان کسي بودن در شرايطي که لهجه ي غليظ او مانع برقراري ارتباطش با ديگران مي شود نيز گونه اي وقف عمر است .
در آموزه هاي ديني اگر به خاطر راحتي ديگران از چيزي که آن را دوست داريم چشم پوشي کنيم ، نيکوکار توصيف شده ايم. به همين دليل است که به خطر انداختن جان و صرف مال و حتي گاهي گرو گذاشتن آبرو ، صرف نظر کردن از خواب و استراحت و چشم پوشي از سود بيشتر به خاطر راحتي مردم ارزشمند تلقي مي شود . لذا فرق است بين کسي که براي زنده کردن بخشي از دارايي هاي خود بخشي ديگر را وقف مي کند با کسي که با طيب خاطر مبادرت به بذل مال مي کند ! فرق است بين کسي که بخشش را وسيله ي شهرت بيشتر قرار مي دهد با کسي که بدون سر و صدا و به صورت ناشناس به نيازمندان ياري مي رساند . فرق است بين کسي که تنها خدا مي داند چه کارهاي بزرگي انجام داده با کسي که بخشي از ثروت خود را صرف تبليغ کارهاي انجام داده ي خود مي کند تا مي رسيم به کسي که به خاطر انجام وظيفه که بابت آن حقوق و مزايا دريافت کرده بر سر مردم منت مي گذارد .
جامعه اي که وقف و نيکوکاري مانند خون در رگ هايش جريان دارد هرگز دچار آشفتگي ، خشونت ، افزايش آمار سرقت هاي خرد و کلان و کلاهبرداري هاي رنگارنگ و سردرگمي و گرفتاري نمي شود . وقف داروي بيماري هاي اجتماعي است .