نظام هاي مبتني بر ايدئولوژي به دليل پاي بندي به اصول و حرکت در جاده اي کم عرض و در عين حال پر پيچ و خم از سرعت بالايي براي دستيابي به رشد و توسعه برخوردار نيستند و ناگزيرند براي رفع اين معضل دو مسير با زاويه هاي متفاوت را براي محقق ساختن آرمان هاي مورد نظر خود انتخاب کنند . در مسير اول بار اصلي بر دوش اتاق هاي فکر است که خروجي آن مبتني بر تضارب آرا در چهارچوب هاي قابل تاملي است که صرف نظر از مستند بودن به شواهد تاريخي دوره اي آزمايشي را براي راست آزمايي پشت سرمي گذارند و ضروردت وجود انعطاف لازم براي هر گونه جرح و تعديل را مورد تاکيد قرار مي دهند.
در مسير دوم اتکاي بالا به ايده هاي اوليه که موتور محرک مردم براي رويکرد به چنين نظامي بوده ملحوظ نظر قرار مي گيرد و از آنجايي که انعطاف در چنين رويکردي با تعاريفي الزام آور همراه نيست  ، تجديد نظرها معمولا پس از تحمل هزينه هاي بالا امکان پذير مي شود .
در روسيه شوروي که مسير دوم با جديت تمام دنبال شد نهايتا بازگشت به نقطه ي اول را موجب گرديد و پمپ هاي روشن شده در اصلاحات ديرهنگام نتوانست آب جمع شده در تالابي که کمونيست ها در آن گرفتار شده بودند را تخليه کند . هم اکنون پوتين که سوداي احياي هژموني روس را در سر مي پروراند به دنبال بازگرداندن موازنه بين شرق و غرب است و دريافت ضربات تحريمي در واقع تاواني است که روس ها بابت اهميت قائل نشدن براي بازار آزاد و کندي حرکت در جهت کيفيت بخشي به توليد و رشد تک ساحتي مي پردازند !
سياستمداران چيني پس از مائو که با نگاهي راديکال و ناسازگارانه به سرمايه داري مي نگريست قبل از فروپاشي کمونيسم به بازار آزاد و تجارت جهاني و تعامل فراگير با همسايگان روي خوش نشان دادند و ظرف چند دهه به دومين اقتصاد بزرگ دنيا تبديل شدند و هم اکنون نيز براي تصاحب رتبه ي اول اقتصاد جهاني خيز برداشته اند !
ايران نيز پس از چالش هاي فراوان در حوزه ي اقتصاد و فرهنگ و راهبردهاي ايدئولوژيک ، نشانه هايي از سازگاري با بازسازي اقتصادي را با شعار اقتصاد مقاومتي بروز داد و به موازات آن نيم نگاهي هم به حقوق شهروندي متناسب با ذائقه ي عمومي داشت که البته هنوز زود است بتوان در باره ي نتايج چنين چرخشي با زاويه ي کم به داوري پرداخت . ظهور نظريه پردازاني از درون دايره ي قدرت با ايده هاي نو در کنار پوست اندازي فقه سنتي و باورمندي به نهادينه کردن ارزش هاي معنوي از طريق فرهنگ سازي نه ناگزير سازي ، در رديف اتفاقات خوشايندي است که نشانه هاي ملموسي دارد ، هر چند در حدي نيست که براي طيف هاي غيرمنعطف و شديدا سنت گرا حساسيت برانگيز باشد .
برخي از اصلاحات صورت گرفته براي متقاعد کردن افکار عمومي در راستاي بهبود شرايط اجتماعي تلفيقي از مدرنيته و اسلاميزه کردن رفتارهاي پرطرفدار است ، نظير طراحي لباس براي بانوان شناگر و ورزشکار و کشتي گير و وزنه بردار و بحث تساوي ديه مرد و زن و کم و کيف حضور بانوان در ورزشگاه ها و مباحث ريز و درشت حقوقي که بعضا با تسامحي اصلاحگرايانه همراه است و... اما اصلاحات اقتصادي از سرعت بالايي برخوردار نيست زيرا طيف هايي که تاکنون از شرايط نابسامان و سيستم بلاتکليف اقتصادي بهره ها برده و به نان و نوايي رسيده اند اکنون به غولي تبديل شده اند که قادرند در برابر اصلاحات اقتصادي مقاومت کنند تا جايي که به رقيب دولت و حتي نظام براي دفاع از جايگاه خود تبديل شده اند .نبايد از نظر دور داشت که زاويه موجود بين برخي نهادها و ادارات و سازمان ها که چوب لاي چرخ يکديگر مي گذارند سر در آبشخور نفوذ لابي هاي اقتصادي و رانت هاي سياسي دارد که پيوندي غيرقابل انکار با برخي از رويداهاي سياسي و آبشخور بزنگاه هاي تاريخي دارند . شکي نيست که مصلحت انديشان در آينده اي نزديک در راستاي تلاش براي حراست از تنه ي اصلي درخت سيستم موجود ناگزير به حذف و هرس برخي از شاخه هاي زائد که فرصت رشد و بالندگي را از اقتصاد کشور گرفته اند ، روي خواهند آورد  .
آنچه موجب شد که درک شرايط اسف انگيز اقتصادي و ترسيم دورنماي سياسي ناشي از آن قابل رصد و ديدباني جدي باشد ، تنگ شدن دايره ي تحريم ها و آثار عيني آن بر معيشت مردم بود ، چرا که در اين شرايط برخي از کساني که با نفوذ در هسته هاي تصميم گيري از طريق رانت وايجاد لابي هاي چند لايه به موقعيتي تثبيت شده دست يافته اند حتي حاضر نشدند به کمک دولت مستاصل بشتابند و در دامن زدن به نارضايتي عمومي نقشي فراتر از اپوزيسيون خارج نشين ايفا کردند . اين موش هاي چاق شده که در بازار بي سر و سامان و آلوده به واسطه گري و سفته بازي رشد کرده اند به عنوان عامل اصلي طاعون اقتصادي نه قادر به خروج از زيستگاه متعفن خود هستند و نه براي همراهي کردن دولت ها در راستاي اصلاحات اقتصادي آمادگي دارند . لذا در صورت وجود اراده اي جدي براي ايجاد تحول در کشور خواه ناخواه در فهرست بعدي حذف از شاکله ي اقتصادي کشور قرار خواهند گرفت و ريزش ها و رويش هايي را در اين عرصه شاهد خواهيم بود!
کساني که تاکنون تصور مي کردند مهندسي افکار عمومي فرمول ساده اي دارد ، بايد با ملاحظه ي تابو شکني ها و آمارهاي حاصل از نظرسنجي هاي بيطرفانه به هشياري لازم دست يافته باشند تا براي به دست آوردن دل شکسته ي مردم به دنبال نوشدارويي به هنگام باشند . عبور از خط تعارف و بر زبان آوردن دلايل کاستي ها زمينه را براي ارائه ي تحليل هاي واقع بينانه هموار خواهد کرد . شايد زمان آن گذشته باشد که بخواهيم براي حفظ شرايطي غيرقابل تحمل برخي از داشته هاي خود را ناديده بگيريم . آنچه مسلم است گام واقع گرايانه ي بعدي که در راستاي بهبود شرايط کشور برداشته مي شود ( اگر برداشته شود ) ، ايجاد پيوند بين
خوداتکايي اقتصادي و تعامل جهاني و افزايش ظرفيت  هاضمه فرهنگي براي نقش آفريني موثر در صحنه ي جهاني خواهد بود .