وقتي پاي طرح برخي از آسيب هاي اجتماعي به سينما باز مي شود اين پرسش به ذهن خطور مي کند که بازخورد توليد فيلم هايي از اين دست چه خواهد بود ؟ فيلمنامه نويس ها و کارگردان ها و حتي برخي از بازيگران وظيفه ي ذاتي خود مي دانند که به موضوعات مبتلابه جامعه ورود کنند ؛هرچند ملاحظاتي که در کم و کيف نماياندن چنين آسيب هايي مورد توجه قرار مي گيرد ، جاي خود دارد اما اکران فيلم هايي که به تحليل زيرپوستي معضلات اجتماعي مي پردازد با واکنش هاي متعددي در جامعه ي در حال گذار ما روبرو مي شود . چربش قابل ملاحظه رسالت تبليغاتي صدا و سيما در راستاي هنجارمند توصيف کردن جامعه در مقايسه با سينما قابل انکار نيست لذا نبايد چشمداشت واحدي از سينما و صدا و سيما از اين منظر داشته باشيم . آثار سينمايي براي جلب و جذب مخاطب نيازمند هم عناني با واقعيت هاي بيروني هر چند هم تلخ و گزنده باشد ، هستند .
سينماگران در جريان رونمايي از مشکلات اجتماعي نيم نگاهي هم به ظرايف واستانداردهاي هنري در نحوه پرداختن به موضوعات انساني دارند لذا درانتخاب شخصيت ها به گونه اي عمل مي کنند که مردم در چارچوب يک داستان در جريان آسيب هاي اجتماعي قرار گيرند اما از آنجايي که فعاليت در همين حد هم به منزله صحه گذاشتن بر وجود برخي ناهنجاري ها در جامعه اي است که بيش از چهار دهه شاهد تبليغات گوناگون پيرامون ارزش هاي معنوي بوده ، حساسيت برانگيزي آن قابل کتمان نيست . اصولا سينما به گونه اي به سراغ برخي موضوعات مي رود که مردم از موضع انکار با آن برخورد نکنند . کساني که به سينما مي روند و به تماشاي فيلمي مي نشينند که در جريان آن عده اي با تشکيل باندهاي مخوف مبادرت به رواج فساد جنسي ، فساد اقتصادي و عدول از چارچوب هاي اخلاقي مي کنند قبل از ديدن فيلم بارها از طريق صفحه حوادث روزنامه ها در جريان مفاسدي از اين دست قرار گرفته اند . يک اثر سينمايي خصوصا زماني که در آن به معضلات اجتماعي پرداخته مي شود نيازمند جراحي مشکلات توام با قدرت برانگيختگي در مردم براي اصلاح رفتارشان است اما اين که چگونه مي توان در قالب هنر کاستي هاي اخلاقي را بدون ايجاد حساسيت زير ذره بين برد ، جاي بحث فراوان دارد .
سينما نگاه عريان تري به مسايل اجتماعي دارد به همين دليل ديالگ ها به محاورات روزمره نزديکي بيشتري دارند . يک فيلمنامه نويس وقتي مي بيند جوانان از يک سو تحت فشار غرايز جنسي قرار دارند و از سوي ديگر با توجه به سبک زندگي رايج شده و مشکلات معيشتي قادر به تشکيل خانواده نيستند و ممکن است به اباحه گري روي خوش نشان دهند ، ناگزير به طرح آن براي اعلام هشدار است. ورود به چنين موضوعاتي در سينما بسته به اين که نويسنده و کارگردان به دنبال معرفي مقصر باشند يا اين که بخواهند واقعيتي غيرقابل انکار را بدون هيچ گونه داوري به نمايش بگذارند و نتيجه گيري را به مخاطبان واگذار کنند با واکنش هاي گوناگوني مواجه مي شود . ترديدي نيست که ما در جامعه اي زندگي مي کنيم که بين سنت و مدرنيته دست و پا مي زند و جوانان ما از آمادگي بالايي براي تاسي به الگوهاي سنتي برخوردار نيستند چرا که به موازات نابساماني هاي معيشتي در معرض هجوم فرهنگي نيز هستند . زماني بود که عروس حاضر بود در خانه پدر همسرش و در کنار مادر شوهر سال هاي اوليه زندگي را سپري کند و منتظر گشايش هاي اقتصادي و معيشتي براي کسب استقلال به صورت تدريجي باشد . اما اکنون اکثريت قريب به اتفاق دختران و حتي پسران زير بار چنين چيزي نمي روند و پسران پا به سن ازدواج گذاشته نيز توان خريد خانه ندارند . نتيجه ي چنين وضعيتي مي تواند رويکرد به اباحه گري باشد که سالهاست غرب با آن دست به گريبان است ولي چون با ارزش ها و سنت هاي نهادينه شده در جامعه ما همخواني ندارد چنين رويکردي به صورت زير پوستي دنبال مي شود لذا دختران و پسراني که تن به اباحه گري مي دهند تمايلي به علني کردن آن ندارند . ولي علني نبودن يک واقعيت به معني انکار آن نيست . ضمن اين که مهر تاييد زدن بر رواج چنين مسئله اي نيز به منزله ي ترويج آن نخواهد بود . گاهي يک نويسنده و کارگردان تلاش مي کند با به نمايش گذاشتن مظلوميت جوانان گرفتار شده در چنين راه پرآسيبي ، توجه صاحبنظران علوم اجتماعي و مسئولين را به اين مهم جلب کند . طبيعتا در اين ميان ممکن است تلقي مخاطبان چنين فيلمي اين باشد که نويسنده و کارگردان به دنبال عادي جلوه دادن و تبليغ پديده هايي از اين دست است .
در بحث وجود بيماري هاي مقاربتي نظير ايدز که سر در آبشخور انحرافات جنسي دارد نيز ابتدا کساني از موضع انکار با آن برخورد کردند ولي به تدريج با بالارفتن آمار مبتلايان تمهيداتي در جهت مقابله با آن و اقدامات پيشگيرانه اتخاذ گرديد که در واقع به منزله پذيرش چنين واقعيتي بود .
مسئله ي مهمي که شايد تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اين است که وقتي مشکلاتي از قبيل بيکاري و بالارفتن سن ازدواج و تغيير سبک زندگي دست به دست هم مي دهند ، خروجي آن چيزي بهتر از آنچه شاهد آن هستيم نخواهد بود .
رويکرد به ديالگ محوري در سينماي پس از انقلاب به دنبال محدوديت هاي تصويري براي ورود به موضوعات اخلاقي ، نيازمند مهندسي گفت و گوي شخصيت ها توسط فيلمنامه نويس است . در جريان رد و بدل شدن ديالگ هايي که در يک فيلم بر زبان بازيگران جاري مي گردد ، چه بسا يک جوان در مقام دفاع از رفتار خود با منطقي که ممکن است مهر تاييد مخاطبان را به دنبال داشته باشد ، حرفي بزند . در اين ميان بعيد نيست اين تلقي ايجاد شود که نويسنده و کارگردان به دنبال نهادينه کردن يک ناهنجاري هستند که البته چنين نيست ، نبايد فراموش کرد که هنرمند واعظ نيست و کارگردان حتي اگر شخصيت ديگري را روبروي بازيگري قرار دهد که منطق او را تخطئه کند باز هم قادر به سمت دهي به داوري مخاطب به نفع ارزش هاي اخلاقي آن گونه که انتظار مي رود ، نخواهد بود ! ما گاهي چون مي خواهيم وانمود کنيم که همه چيز خوب است و تبليغات پرهزينه و عملکردها نتيجه بخش بوده حتي حاضر به شنيدن آمارهايي که خلاف چنين چيزي را گوشزد مي کند نيستيم . اين روزها حتي برخي از کتاب هاي داستاني که اجازه انتشار مي گيرند نيز به واقعيت هاي تلخ اجتماعي اشاره هايي عريان و غيرمتکلفانه و در مواردي زيرپوستي دارند. اصولا ما تا زماني که بر وجود يک معضل اجتماعي مهر تاييد نزنيم نمي توانيم پيگير مقابله با آن توسط مسئولين و دست اندرکاران امور جوانان باشيم . همواره بين تبيين يک ناهنجاري اجتماعي و توجيه و دفاع از آن فاصله اي وجود دارد که در فيلمنامه ها بايد مطمح نظر قرار گيرد ، لذا بايد ديد نويسنده و کارگردان به دنبال توجيه و دفاع از يک پديده ي زشت هستند يا مي خواهند با تلنگري بيدارکننده مردم و مسئولين را به چاره جويي وادارند . شايد اگر سينماگران اجازه داشتند پيش از فراگيري گسترده يک آسيب به طرح آن بپردازند ، کار به اينجا نمي کشيد . هر چه هست داوري پيرامون آثار هنري آسان نيست .