اگر به کارگيري تدبير در اداره کشور را سياست بدانيم، درک شرايط و تحولات و تغييراتي که نتيجه پيشرفت هاي فنآوري و دانش است الزاماً در خط مشي و سياست هاي داخلي و خارجي تأثيرگذار است و نمي توان در را به يک پاشنه چرخاند و اصرار بر آن داشت که ما همانيم که بوديم و همان خواهيم بود. زيرا از آنچه کرده ايم تجربه اي آموخته ايم که گاه منافع ملي ما را حفظ کرده و گاهي هم به خطر انداخته است.

وقتي تمامي کشورهاي اروپايي و هم آمريکا و کشورهاي عربي سعي کردند بشار اسد را از پاي درآورند و با طرح خاورميانه جديد سوريه اي ديگر همانند ليبي و مصر بسازند و نتوانستند تغيير موضع دادند و بشار اسد را پذيرفتند به ويژه اين تغيير در سياست کشورهاي عربي حوزه خليج فارس کاملا محسوس است.

پس سياست خارجي نمي تواند و نبايد هميشه بر يک موضع باشد و بستگي به شرايط و تحولات و تغييرات دارد.

اگر ديروز عربستان و رژيم آن را نفي مي کرديم و آن را دشمن مي دانستيم و به سفارتش حمله ور مي شديم امروز با تغيير شرايطي که هر دو کشور ايران و عربستان پذيرفتند با يکديگر روابط حسنه داشته باشند مصلحت ايجاب مي کند در يک اتحاد همه جانبه جلو ضررهاي ناشي از دخالت هاي آمريکا و باجخواهي اروپا گرفته شود.

در سياست خارجي رايج شده در دنيا، هدف وسيله را توجيه مي کند و راه گريزي نيست هرچند مي توان اصول سياست خارجي در موضع استقلال و بي طرفي را حفظ کرد و خط مشي ها و روش ها را براي تحقق اهداف از پيش تعيين شده تغيير داد.

بعضي تحولات و تغييرات جهاني و وقايع و رويدادها رؤساي کشورها را در موضعي قرار مي دهد که به ناچار عليرغم ميل باطني و سياست از پيش تعيين شده خارجي نرمش و چرخش داشته باشند مثلا مکرون رئيس جمهور فرانسه به اين نتيجه مي رسد که عليرغم دشمني هايي که با ايران داشته با رئيسي 90 دقيقه مذاکره کند و تمايل خود را براي روابط حسنه ابراز نمايد.

تحولات اخير در خاورميانه، جنگ روسيه با اوکراين، گرم شدن زمين به هر دليل و تغييرات آب و هوايي ناشي از آن، بيماري کرونا و آثار مرگ و مير و خسارت هاي جاني و مالي آن هر کدام شرايطي را رقم زده اند که بسياري از کشورها را از موضع قبلي خود بيرون آورده و خط مشي جديدي را انتخاب کرده اند.

شکست آمريکا در افغانستان درس مهمي بود که کشورها به هر اندازه قدرتمند باشند و از سلاح هاي پيشرفته برخوردار و عنوان اقتصاد اول جهان را يدک بکشند نمي توانند تجاوز و خونريزي در کشورهاي ديگر را استمرار دهند و بدون خسارت هاي مالي و جهاني چتر وحشت را بر سر مردم بي گناه بگسترانند.

براي بهبود اقتصاد الزاماً مي بايد روابط دوستانه و حسنه را با کشورهاي ديگر از جمله همسايگان برقرار کرد و از تنش و چالش هايي که منافع کشورهاي امپرياليستي و استعماري را تأمين مي کند پرهيز نمود.

سياست خارجي ايجاب مي کند که اگر دوستي اخير ايران با کشورهاي عربي منطقه خليج فارس موجب شود آمريکا خواب جنگي را بر عليه ايران ببيند که مثلا با خيال راحت از پايگاه هاي نظامي خود در اين کشورها استفاده کند ايران اين حق را داشته باشد که به اين کشورها حمله کند و دوستي ها سبب نشود خيال آنها از اين جهت راحت باشد.

اما و اگرهايي که از ديرباز در سياست خارجي ايران مورد تحليل رسانه ها بوده مي تواند درسي باشد براي مسئولان مملکت که بتوانند پاسخگوي تصميماتي باشند که براساس شرايط پيشين آنها را ملزم به روابط با کشورهاي خاص کرده است تا بتوانند خلاء دوستي هاي کشورهاي غربي را با کشورهاي شرقي پر کنند هر چند دين و آئين آنها با ما تفاوت هاي فاحش داشته باشد و اين همان روشي است که به هنگامه نياز هدف وسيله را توجيه مي کند.

به هر حال تدبير اداره کشور مي بايد از طريق خبرگان سياسي و متخصصين در امور روابط بين الملل باشد و هر کسي نمي تواند با هر ديدگاهي براي دولت تعيين خط مشي و استراتژي سياسي و نظامي نمايد.

امروز منافع ملي ايجاب مي کند براي بهره گيري از ميراث هاي فرهنگي و باستاني شرايطي فراهم شود که رويکرد جهان گردان و گردشگران خارجي براي بازديد از ايران عليرغم تبليغات سوء دشمنان و اعمال سليقه هاي ناکارآمد مديران داخلي مثبت تلقي شود و دولت صرفاً در انديشه درآمدزايي از محل فروش نفت نباشد که آن پاشنه آشيل و اهرمي براي اعمال تحريم هاي بيشتر گردد. هرچند اعمال سياستي که بتواند تحريم ها را خنثي کند و يا از ميان بردارد مطلوب و يک ضرورت است.

جهان پرتنش و گرسنه و کم آب امروز چالش هاي سختي را پيش روي کشورها گذاشته که عبور از آنها جز با تدبير ممکن نيست.

پيامبر اسلام(ص) عليرغم تحريکات دشمنان کافر و جنگ ها تشخيص دادند که مي بايد با آنها صلح کرد تا راه مکه به روي مسلمانان باز شود. صلحي که به صلح حديبيه معروف است و همان تدبير موجب شد که مکه فتح شود و اسلام جهاني گردد کاري که با جنگ ميسر نمي شد. اين تجربه تاريخي را نبايد فراموش کرد در شرايط فعلي هرچند از قدرت نظامي برتري نسبت به همسايگانمان برخورداريم اما نبايد آن را در جنگي ناخواسته دخيل دهيم بلکه بيشتر در موضع دفاعي در برابر تحريکات و تجاوزات دشمنانمان برآئيم و تا آنجا که ممکن است با تمامي کشورها در موضع صلح باشيم و قدرت علمي پژوهشي و نظامي خود را حفظ کنيم تا اقتصادمان شکوفا شود.

والسلام