با سواد شدن مفهومي فراتر از توانايي خواندن و نوشتن پيدا کرده به طوري که برخورداري از توان برقراري ارتباط با افراد ، پيوند دو سويه با رسانه ها و محيط پيرامون براي کسب خبر و طرح پرسش و دريافت پاسخ و همچنين آشنايي با نحوه ي عضويت در تشکيلات هدفمندي که محل داد و ستد علمي و فرهنگي است نيز به شرايط لازم براي باسواد بودن افزوده شده است . پر واضح است که در چنين شرايطي دسترسي به ابزار تحصيل اعم از کتاب و دفتر و همچنين قلم و خودکار و خط کش و کيف و لب تاپ و تبلت و صدها وسيله ي ديگر که به اقتضاي شرايط نياز به آنها احساس

مي شود ، از اهميت زيادي برخوردار است و اين که ما بگوييم تحصيل و ثبت نام دانش آموز رايگان است و همين براي باسواد شدن کافي است سخن منصفانه اي نيست . امروزه اگر چه اکثريت قريب به اتفاق خانواده ها از يک تا سه فرزند بيشتر ندارند اما براي تامين لوازم تحصيل همين تعداد فرزند نيز با هزار و صد مشکل روبرو هستند که با يک حساب سرانگشتي اگر سرويس را از فهرست هزينه ها حذف کنيم و آن را در نظر نگيريم تازه مي رسيم به تغذيه ميان وعده ، پول توجيبي ، لوازم تحرير که تهيه آن براي خانواده هاي کم درآمد آسان نيست . با اين توصيف بيم آن مي رود که ادامه ي چنين وضعيتي منجر به ايجاد فضايي گردد که تنها بچه هاي متعلق به خانواده هاي برخوردار قادر به تحصيل به معناي دقيق کلمه باشند لذا به نظر مي رسد که بايد تعريفي جديد از مدارس دولتي ارائه دهيم. شايد تاکنون پژوهشي در خصوص دلايل افت تحصيلي و يا ترک تحصيل کودکان به صورت همه جانبه صورت نگرفته باشد که اگر نتايج چنين تحقيقاتي به گوش متوليان آموزش و پرورش برسد لازم است که با تشکيل نشستي ويژه با گردانندگان کشور، مسائل و مشکلاتي که در بحث تامين لوازم تحصيل گريبانگير خانواده هاست را با آنها در ميان بگذارند شايد نتيجه ي چنين نشستي اين باشد که براي بچه هاي وابسته به دهک هاي پايين جامعه که در مدارس دولتي مشغول به تحصيل هستند يارانه ي خريد لوازم التحرير در نظر گرفته شود به صورتي که اين لوازم بين آنها توزيع گردد تا اين اطمينان حاصل شود که اگر دانش آموزي تکاليف خود را انجام نمي دهد ، به دليل بي علاقگي و تنبلي است نه عدم دسترسي به لوازم نوشتن و تمرين کردن . امروزه زنده بودن با زندگي کردن براي يک کودک در عصر ارتباطات يکسان نيست . زنده بودن صرفا در گروغذا خوردن است اما زندگي کردن ملزومات فراواني دارد که به اقتضاي شرايط و تغيير سبک زندگي نيازهاي جديدي احساس مي شود .

امروزه اگر کسي بخواهد فرزندش از رشد جسمي و فکري و معنوي لازم برخوردار باشد قبل از تصميم گيري براي فرزند آوري بايد از توانايي خود براي تامين لوازم رشد فرزندش مطمئن شود زيرا ديگر اين سخن نخ نما شده که هر کسي دندان مي دهد ، نان مي دهد براي مردم برانگيزاننده نيست چرا که در آن زمان که چنين سخني مسموع بود همه چيز در دست طبيعت بود و از هر 10 بچه اي که به دنيا مي آمد تعداد محدودي شانس زنده ماندن داشتند و بيشتر آنها در اثر بيماري هايي که واکسن آنها کشف نشده بود از بين مي رفتند و با اين مرگ و ميرهاي جمعيت ظرف صدها سال کنترل مي شد و خبري از جمعيت هاي ميلياردي نبود اما امروزه در سايه ي دانش پزشکي و بهداشت، آمار مرگ و مير کودکان بسيار کاهش يافته است و به تبع آن مردم احساس مي کنند که فرزند آوري نيز بايد تابع چنين شرايطي باشد ! زيرا مهار کنترل جمعيت ديگر دردست طبيعت نيست و به دست اداره کنندگان جوامع و خانواده ها و پدر و مادرها افتاده تا هر خانواده اي فراخور توان و بضاعت خود مبادرت به فرزند آوري کند .

هر چند ، نياز کشور به جمعيت جوان قابل انکار نيست اما ما اگر نگاه کيفي به جمعيت را جايگزين نگاه کميّ کنيم به اين نتيجه مي رسيم که بايد به آموزش و پرورش اهميت دهيم . حال پرسش اين است که چرا وزارت آموزش و پرورش که بايد بيش از تمامي وزراتخانه ها مورد توجه و حمايت مالي باشد وضعيتي فلاکت بارتر از ساير وزارتخانه ها دارد . وقتي ما از مدرسه سخن مي گوييم بايد بدانيم که مدرسه فقط به چند اتاق و يک حياط اطلاق نمي شود بلکه مدرسه يعني مکان و فضايي مهيا شده براي رشد فکري و جسمي و معنوي که بر اساس چنين تعريفي ما نمي توانيم مدعي داشتن تعداد مناسب مدرسه در سراسر کشور باشيم . ما از آموزش و پرورش انتظار داريم که پشتوانه ي آينده ي کشور باشد اما آموزش و پرورشي که از پشتيباني تمامي وزارتخانه ها و نهادها برخوردار نباشد از چنين قدرتي برخوردار نيست و دانش آموزي هم که در چنين مدارسي تربيت مي شود به کار جامعه نمي آيد زيرا به اقتضاي نياز زمانه تربيت نمي شود و رشد نمي کند

قابل کتمان نيست که بسياري از دانش آموزان موفق که به دانشگاه ها راه مي يابند ضمن اين که محصول همکاري مدرسه با خانواده هستند اغلب نيز مشکل مالي و تدارکاتي ندارند و دانش آموزاني که رفتار و روند تحصيل آنها توسط پدر و مادرشان رصد نشود يا کمبودي داشته باشند به جايي نمي رسند . حال محاسبه کنيد ببينيد چند درصد از خانواده ها به آن اندازه فرصت و توان دارند که بخواهند پا به پاي فرزند خود حرکت کنند و تامين کننده ي نيازهاي روزمره آنها باشند !

افت تحصيلي و پايين آمدن کيفيت خروجي آموزش و پرورش شباهت زيادي به فرونشست زمين دارد که براي يافتن علت آن بايد به سالهايي برگرديم که برخي از مسئولين و نمايندگان مجلس با افتخار از حفر چاه هاي عميق براي تامين آب کشاورزي حوزه مسئوليت خود سخن مي گفتند اما اکنون با مشاهده ي وضعيت رقت بار فرونشست آب هاي زيرزميني جرات دفاع از عملکرد گذشته خود را ندارند .

فرونشست هاي زيانبار آموزش و پرورش نيز محصول بي توجهي هاي زنجيره اي به معلمان و دانش آموزان و مدرسه و وسايل کمک آموزشي است .