سرمقاله 24 بهمن 1402 اسماعیل عسلی شیوه های نخ نما شد ه برای مبارزه با قاچاق کالا
بعضی ها نمی د انند رانت چگونه شکل می گیرد د ر حالی که ساز و کار ساد ه ای د ارد . برای نمونه همین معضل رانت پارچه را د ر نظر بگیرید که اعصاب صنف پارچه فروش را د ر شیراز به هم ریخته و همه را کلافه کرد ه است. قصه ی غصه قاچاق پارچه د ر ایران شباهت زیاد ی به قاچاق مواد مخد ر د ارد که همه خود را د ر سود آن سهیم می د انند و مثل گلیمی چهارگوشه است که نزد یک به د ه میلیون نفر سفره ی خود را روی آن پهن کرد ه اند . د ر اینجا ما به این مسئله که چرا بسیاری از کارخانجات ریسند گی و بافند گی ظرف چند د هه ی گذشته تعطیل شد ه اند کاری ند اریم به هر تقد یر هم اکنون بخشی از پارچه مصرفی مرد م د ر د اخل تولید می شود و بخش قابل توجهی از پارچه ها از خارج وارد می شود که این وارد ات به د و صورت انجام می گیرد . یکی به صورت قانونی و د یگری به صورت غیرقانونی. پارچه هایی که به صورت غیرقانونی وارد کشور می شود یا به مقصد می رسد و یا این که د ر طول مسیر کشف می گرد د . آن میزان از پارچه های کشف شد ه که د ر انبارهای تملیکی د پو می شود د ر صورتی که صاحب آن برای پرد اخت جریمه و پرد اخت حق گمرکی مراجعه نکند پس از مد تی حراج می شود و مشکل از همین جا سرچشمه می گیرد .
ظاهرا آن میزان از پارچه های توقیفی که صاحبان آن مراجعه نکرد ه اند مطابق قانون باید به مزاید ه گذاشته شود و این مزاید ه باید عمومی باشد و امکان رقابت برای شرکت کنند گان د ر مزاید ه فراهم باشد اما بسیاری از پارچه فروش های معترض به نحوه ی مزاید ه ی پارچه ها و پس از آن عرضه ی آن به بازار اعتراض د ارند و بر این باور هستند که تنها تعد اد انگشت شماری از افراد شناخته شد ه د ر تهران و برخی از مراکز استان به د لیل نوع ارتباطی که د ارند می توانند پارچه های توقیفی را با قیمت مناسب بخرند . نحوه ی فروش پارچه ها هم این گونه است که به خرید ار می گویند شما باید بد ون ارزیابی کیفی پارچه ها همه ی آنها را به صورت متری و فله ای با نرخ ثابتی بخری . خرید ار هم ممکن است پارچه ای را که متری 40 هزار تومان است را متری پنجاه هزار تومان بخرد و پارچه ای که متری 300 هزار تومان است را نیز متری 50 هزار تومان بخرد . او سپس پارچه ها را تحویل
می گیرد و پس از جد ا سازی روی آنها قیمت می گذارد . به همین د لیل چون ارزان تر خرید ه می تواند پارچه ای را که متری 200 هزار تومان می ارزد متری 150 هزار تومان بفروشد . اما پارچه فروش هایی که پارچه را با فاکتور و به قیمت کارشناسی و رسمی خرید ه اند نمی توانند همان پارچه را متری 150 هزار تومان بفروشند و بازارشان کساد می شود . وقتی اعتراض می کنند به آنها گفته می شود که ما نمی توانیم کسی را به جرم ارزان فروشی مجازات کنیم .
د ر حالی که مزاید ه ی اموال عمومی باید قاعد ه مند بود ه و تنها چند شخص انگشت شمار د ر آن شرکت نکنند . به طوری که تمامی کسانی که پروانه پارچه فروشی د ارند بتوانند د ر آن شرکت کنند . ممکن است گفته شود که چون همه پارچه فروش ها از توان مالی بالایی برای شرکت د ر مزاید ه برخورد ار نیستند چنین چیزی امکان پذیر نیست . به هر تقد یر انتظار می رود که اتحاد یه صنف پارچه فروش ها با هماهنگی اد ارات ذیربط به این مسئله ورود پید ا کنند زیرا به هر حال پارچه فروش ها عوارض و مالیات می پرد ازند و کسی باید پید ا شود تا از حقوق آنها حمایت کند .
پارچه مثل مواد مخد ر نیست که بتوان آن را آتش زد لذا د ولت نیم نگاهی هم به د رآمد حاصل از فروش آن د ارد ولی بهتر است این پارچه ها یا با قیمت مناسب و معاد ل د ر بازار د اخلی و خارجی عرضه شود و یا این که راه حل مناسبی برای آن پید ا کنند تا موجبات نارضایتی کاسبان خرد را فراهم نکند. د ر حال حاضر تعد اد ی انگشت شمار از فروشگاه ها د ر تهران و برخی از کلان شهرها مانند شیراز پارچه های خرید اری کرد ه از انبارهای تملیکی را با قیمتی پایین تر از بازار می فروشند و سود هم می برند زیرا چون رقیب ند اشته اند آن را خیلی ارزان خرید ه اند لذا د ر اینجا باید د ر جستجوی برخی از روابط پنهان که زمینه را برای واسطه گری چنین افراد ی فراهم می کند بود .
از طرفی د یگر باید بررسی کرد که غیر از پارچه های قاچاق که به این سرنوشت د چار شد ه چه کالاهای د یگری با این شیوه به مزاید ه گذاشته می شود و برای فروشند گان خرد ایجاد زحمت می کند . برخی از کسبه می گویند مشتری به ما مراجعه کرد ه و می گوید پارچه ای را که شما متری 40 هزار تومان می فروشید د ر فلان نقطه شهر شیراز متری 30 هزار تومان می فروشند و زمانی که ما فاکتور قانونی به او نشان می د هیم د چار شگفتی می شود .
راستی ما با چه الگویی با پد ید ه ی قاچاق مبارزه می کنیم . آیا با این شیوه که عد ه ی زیاد ی از طریق قاچاق روزگار می گذرانند و حتی کسانی که با قاچاق مبارزه می کنند نیز از آن بهره می برند می توان جلو وارد ات جنس قاچاق را گرفت ؟ باید د ید د ر کشورهایی که واردات و صاد رات قاچاقی کالا رواج ند ارد از چه شیوه هایی برای مبارزه با آن کمک می گیرند ؟ د ولت د ر برابر مالیات و عوارضی که از کسبه می گیرد موظف به د فاع از حقوق آنهاست زیرا این مالیات صرفا با چنین هد فی پرد اخت می شود از طرفی د یگر پرد اخت مالیات د ر گرو د اشتن د رآمد است!