پشتوانه ای که هر خبرنگار برای فعالیت در عرصه ی رسانه نیازمند آن است بر تعریفی متکی است که از انسان ارائه شده است یعنی موجودی اندیشمند و برخوردار از قدرت بیان و اختیار به همین دلیل در صورتی که نگاه حرفه ای در کنار بستری مناسب که برای فعالیت لازم است قرار گیرد آنگاه انتظار ما از خبرنگار روشنگری و بازتاب دادن واقعیت ها با لحاظ کردن منافع ملی است. اگر به گذشته برگردیم یعنی به زمانی که نه از رادیو و تلوزیون خبری بود و نه از روزنامه ها، اشخاص گوناگونی می توانستند بدون این که عنوان گزارشگر ، خبرنگار ، مصاحبه کننده و تحلیلگر داشته باشند امر خبررسانی و روشنگری را بر عهده بگیرند. گاهی یک جنگجو و زمانی یک دبیر و منشی مانند ابوالفضل بیهقی ، گاه یک متفکر و شاعر مانند ناصرخسرو قبادیانی در سفرنامه ، گاه یک سیاستمدار با درج دقیق خاطرات روزانه ی خود ، گاه یک سفیر با ثبت دیده ها و شنیده ها در نشست و برخاست ها، گاهی یک نقاش در زمانی که هنوز از دوربین عکاسی خبری نبود ! پیک ها و ایلچی ها و سفرا و کارداران و همچنین بازرگانان و دنیا دیده ها نیز تا پیش از رواج روزنامه ها در انعکاس اخبار ایفای نقش می کردند .

با زیر و بالا کردن رویدادهای تاریخی می توان دریافت که بسیاری از تحولات سیاسی و اجتماعی سر در آبشخور روشنگری ناشی از پخش اخبار دارد .

به دنبال اختراع ماشین چاپ در غرب، زمینه ی مساعدی برای انتشار روزنامه فراهم شد که طبیعتا اروپایی ها پیشتاز بهره مندی از این فرصت بودند و به همین دلیل نیز بسیاری از قواعد تدوین شده در این چارچوب توسط آنها صورت گرفته و مناسبات نهادینه شده ای ظرف چهارصد سال که از تاریخ انتشار اولین روزنامه ها می گذرد برقرار گردیده تا جایی که امروزه سیاست و اقتصاد و فرهنگ منهای رسانه در زمانه ی ما مانند این است که بخواهیم شوری را از نمک و شیرینی را از قند بگیریم .

تفاوت عملکرد رسانه ها در جوامع گوناگون سر در آبشخور عوامل گوناگونی دارد که اشراف بر جزئیات آن در حوصله ی این یادداشت نیست . در عصر ارتباطات بهره مندی مردم و دولت ها از رسانه و نقش دولت ها در دفاع از حقوق فعالان رسانه ای امتیازی است که تمامی سیستم های حکومتی مدعی برخورداری از آن هستند به طوری که همواره شاهد تلاش هایی در راستای توجیه کاستی ها در پیوند با تعریفی که از منافع ملی ، ملاحظات فرهنگی و امنیتی ارائه می شود هستیم .

هر چند وجود رابطه ای غیر قابل انکار بین رشد و توسعه با وجود بستر مناسب برای فعالیت رسانه ها ما را از کنکاش و چانه زنی پیرامون چالش هایی که فعالان رسانه ای برای فعالیت با آن مواجه هستند، بی نیاز می کند اما نباید فراموش کرد که اهل قلم به لحاظ این که معمولا همیشه چند گام جلوتر از زمانه ی خود هستند همواره باید نیم نگاهی به ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی جامعه ای که در آن کار مطبوعاتی و رسانه ای انجام می دهند داشته باشند تا در فرآیند طرح مطالبات توسط کسانی که سود و سودای خود را در تداوم وضع موجود جستجو می کنند ، تخطئه نشوند چرا که تحولات اجتماعی اگر با بومی سازی و همتراز سازی مطالبات با شاخصه های فرهنگ بومی همراه نباشد به خام سوزی منجر می شود . نظیر آنچه در انقلاب مشروطه گذشت و عده ای که سود و سودای خود را در تداوم انقیاد مردم از خود جستجو می کردند همان مردمی که بنا بود میوه درخت مشروطیت را بچینند را وادار کردند با اره به جان آن بیفتند تا از دل آنچه حاکمیت قانون نامیده می شد دیکتاتوری رضاخانی سربلند کند.

قابل کتمان نیست که رسانه ها از قابلیت های فراوانی برخوردار هستند. از ایجاد هراس و ناامیدی گرفته تا به صدا درآوردن زنگ خطر با زیر و بالا کردن آمار و ارقام و ارائه ی راهکار و روشن کردن مسیر پیش رو . ناگفته پیداست که ارائه ی گزارش بریده بریده که نتیجه گیری از رویدادها را دشوار می سازد به تنهایی برای تنویر افکار عمومی کافی نیست بلکه مردم باید علت وقوع یک حادثه و رابطه آن با سایر رویدادها را بدانند تا در انتخاب راه پیشگیری از تکرار آن دچار سردرگمی نشوند. گاهی به هیجان آوردن مردم با بزرگنمایی برخی رویدادها منجر به ایجاد مطالباتی می شود که پاسخگویی به آن هزینه ی فراوانی بر کشور تحمیل می کند و در چنین مواردی رسانه ها باید روشنگری کنند . این نیاز خصوصا با اوج گیری مطالبات در دوران گذار بیش از هر زمان دیگری برجستگی پیدا می کند.

روز خبرنگار در واقع باید برای مردم به معنای روز بزرگداشت هشدارهای های به موقع برای جلوگیری از رخدادهای هزینه آفرین باشد و چنین امری نیازمند تحلیل و نگاه زیر پوستی اصحاب رسانه به رویدادها و دیدبانی لحظه هاست که در گرو برخورداری روایتگران از احساس مسئولیت در برابر مردم است .

وظیفه ی رسانه نشان دادن آن چیزی است که در نگاه اول دیده نمی شود که این امر نیازمند نگاه کارشناسانه و دلسوزانه به رویدادهاست .

وظیفه ی رسانه تشخیص نفع و ضرر مردم در موضع گیری ها ، کنش ها و قانونگذاری ها و صدور فرامین است نه صرفا بازتاب دادن آنها!

برآغالیدن و به هیجان آوردن مردم برای انجام کاری که هیچ دستاورد مادی و معنوی ندارد و به تداوم کاستی ها می انجامد وظیفه ی رسانه ها نیست وظیفه ی رسانه پاکسازی معبری است که دولت و مردم قصد عبور از آن را دارند. صد البته ورود به چنین عرصه ای نیازمند داشتن درکی واقع بینانه از رابطه ی معناداری است که بین چند رویداد وجود دارد. گاهی شرح آنچه در جهان می گذرد روشن کننده ی راهی است که هر کشوری باید در پیش گیرد و این وظیفه ی سنگین بر دوش رسانه هاست.

دشوارترین کار برای کسی که قلم در دست دارد احساس تکلیف است که خود باید بدان نائل شود و القایی نباشد . احساس تکلیف القایی منجر به حرکت خودجوش نمی شود و به مثابه حرکت با چشم بسته در معبری خطرناک است که پاسخگویی به تاریخ را دشوار می سازد . تاریخی که پس از او عملکردش را به نمایش می گذارد و از او دفاع می کند یا او را به سوگیری های گزنده متهم می سازد.

کیست که نداند پاسخگویی به تاریخ دل شیر می خواهد.