نقل کرده اند که براي ناصرالدين شاه آرايشگري از فرنگ آوردند که سر و سبيل و چهره اش را پيراست و آراست، شاه قاجار از تردستي او جمالي متفاوت از گذشته يافت. در برابر آئينه ايستاد و چون خود را ديگرگونه ديد، جمله اي گفت که براي هميشه در تاريخ ماند و ضرب المثل شد. «به راستي که همه چيزمان به همه چيزمان مي آيد» در آغاز سلطنت رضاشاه مدارس جديد با شکل و شمال غربي به جاي مکتبخانه ها دائر شدند. دروس رياضي، علوم تجربي، تاريخ و جغرافيا و معارف با معلماني که بعضا فرنگ رفته و يا آموزش فرنگي ديده بودند در تهران تدريس شد و سپس به ساير مراکز استانها و ديگر شهرستان ها کشيده شد. براي تربيت معلمان دانشسراهاي مقدماتي دائر شد و سپس در سطح بالاتر دانشسراي عالي، معلماني در رشته هاي مختلف آموزش ديدند و از مقطع ابتدايي تا دبيرستان آموزش دروس علمي و تخصصي شروع و ادامه يافت. اين يک تحول مدرسه اي بود و نتايج پرباري به بار آورد اما با افزايش و رشد جمعيت و تحولات شگرفي که در حوزه علوم و فنآوري در جهان و به ويژه در اروپا و آمريکا به وجود آمد رژيم پهلوي دوم نتوانست در تربيت معلم و تأمين نيازهاي علمي و مالي معلمان و تأسيس مدارس مطلوب به خوبي عمل کند. نتيجه آنکه کيفيت آموزش و پرورش و هم انگيزه معلمي به مرور کاهش يافت و معلمان از شغل معلمي ناراضي شدند و روستاها و بعضاً شهرستانها از داشتن مدارس داراي تجهيزات آموزشي محروم ماندند اما در مدارس ، همان اهداف اوليه آموزش و پرورش دنبال مي شد در دانشگاه ها، رشته هاي پزشکي، مهندسي، علوم و اقتصاد طرفداران بيشتري داشت و معمولا از طريق کنکور افراد باسوادتر و بااستعداد بالاتر در اين رشته ها پذيرفته مي شدند و سرريز دانشگاه ها جذب دانشسراهاي مقدماتي، کشاورزي، فني و حرفه اي و يا دانشسراهاي راهنمايي تحصيلي مي شدند. نتيجه آنکه معلمان کم استعداد که موفق به ورود به دانشگاه ها نشده بودند جذب آموزش و پرورش مي شدند و کمي با استعدادتر جذب دانشسراي عالي.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي طرح شبانه روزي کردن مراکز تربيت معلم اجرائي شد و سعي بر آن بود که در مراکز شبانه روزي اعم از دانشسراهاي مقدماتي و راهنمايي تحصيلي که بعدها به مراکز تربيت معلم و اخيراً به آموزشکده هاي تربيت معلم تغيير نام يافتند معلمان آماده تري جذب مقطع ابتدائي و راهنمايي شوند.
شروع کار همانند تأسيس مدارس اوليه خوب بود به ويژه آنکه به علت انقلاب فرهنگي چند سالي دانشگاه ها تعطيل و تق و لق شدند، سيل متقاضيان معلمي به سمت کنکور و گزينش مراکز تربيت معلم سرازير شد.
اما به دلايلي چند از جمله پائين بودن حقوق و مزاياي معلمي و عدم آموزش مطلوب در مراکز تربيت معلم تعداد قابل توجهي از دانشجويان يا در حين تحصيل و يا بعد از آن عطاي معلمي را به لقايش بخشيدند و راهي دانشگاه ها شدند که مي توانم يکي از شاخص ترين آنها را نام ببرم آقاي دکتر رحيمي استاندار فعلي فارس که ابتدا دانشجوي مرکز تربيت معلم شهيد مطهري آب باريک شيراز بود اما چند ماه بعد راهي دانشگاه شد.
رشد بي رويه جمعيت، کمبود فضاهاي آموزشي، کاهش انگيزه و عشق معلمي؛ تغييرات سليقه اي در تدوين کتاب هاي درسي، گزينش هاي جانبدارانه به اصطلاح انقلابي با رويکرد پرس و سئوال هاي مذهبي و تکيه بر گزينش مدرساني که بيشتر فعاليت مذهبي و انقلابي داشتند و عدم تأمين نيازهاي به حق معلمان و نيز جنگ تحميلي هشت ساله که منجر به اعزام تعدا قابل توجهي از دانش آموزان ، دانشجويان و معلمان به جبهه ها گرديد سبب شد تا بدنه آموزش و پرورش روز به روز ضعيف و ضعيف تر شود و يک نارضايتي عمومي در معلمان و مديران و دبيران به وجود آيد.
حاصل چنين روندي موجب گرديد آموزش و پرورش به صورت دوقطبي اداره شود و اقليتي با توان مالي به سمت و سوي مدارس نمونه دولتي و غيردولتي بروند و از آموزش و دانش بيشتري بهره مند گردند و اکثريتي با ساز ناکوک و ناهماهنگ معلمان بي انگيزه و کم انگيزه مواجه شوند.
برگزاري امتحانات و کنکور تيزهوشان خود به وضعيت دوقطبي شدن آموزش و پرورش دامن زد و برگزاري المپيادهاي دانش آموزي در رشته هاي علمي و تخصصي فاصله طبقاتي را بيشتر در سطح مدارس افزايش داد به گونه اي که دانش آموز عالي ، خوب و بد را شاخص نمود و موجب شد با شناسايي بهترين ها راه براي خروج بعضي از آنها از کشور و تحصيل يا کار در ديگر کشورهايي که با امکانات مالي و تجهيزات بيشتري جذب مي کردند باز شود.
با يک بررسي آماري به اين نتيجه مي رسيم که مدارس کشور نتوانسته اند به خوبي از پس نيازهاي علمي، فني و فرهنگي برآيند.
هرچند ظرف 42 سال گذشته از طريق بودجه هاي دولتي و سرمايه گذاري خيرين مدرسه ساز فضاهاي آموزشي مطلوبي تأسيس گردد اما کيفيت آموزش و پرورش متناسب با آن از رشد چنداني برخوردار نشد.
اگر امروز شاهديم بازنشستگان آموزش و پرورش دست از پا درازتر براي تأمين نيازهاي مالي دست به اعتراض و تجمع مقابل مجلس زده اند نتيجه همين بي توجهي ها به اهميت آموزش و پرورش است که از ابتداي تأسيس مدارس جديده تا به اکنون بودجه کافي براي پرداخت حقوق و تأمين فضاهاي آموزشي مناسب به هر دليل تصويب نشده و متأسفانه بعضي از روستاهاي محروم از داشتن مدرسه هم محرومند و زير سقف آسمان درس مي خوانند.
وقتي بناست شاهد افزايش جمعيت باشيم که به علت پير شدن يک ضرورت است مي بايد قبل از آن براي آموزش، بهداشت، تربيت بدني، تغذيه، مسکن، مدرسه و ديگر نيازهاي دانش آموزان که مهم ترين آن تربيت معلم علاقمند و با انگيزه است برنامه ريزي داشته باشيم.
بايد تدوين کنندگان کتب درسي بهترين دانش آموخته هاي دانشگاه ها در سطوح بالا باشند. در چنين شرايطي است که مي توان اميد داشت در آينده نمايندگان ملت در مجلس شوراي اسلامي باهوش ترين و بااستعدادترين منتخبين باشند. و يا مجريان قانون و اداره کنندگان کشور از دانش و تجربه سياسي و اداري قوي برخوردار باشند. و در قوه قضائيه ما فارغ التحصيلان حقوق در سطوح بالا مشغول به کار باشند.
در پايان ذکر اين نکته و نتيجه گيري از بحث ما را به اين مهم توجه مي دهد که امروز همه مشکلات ما از درون مدارس و دانشگاه ها بيرون آمده و من بعد هم بيرون خواهد آمد.
والسلام