این روزها پرسشی بر جداره سلول های خاکستری مغز جوانه زده و همه را به جان هم انداخته و آن پرسش این است که نیامدن باران ناشی از ارتکاب و فراگیری گناه است یا سوء مدیریت . فراگیری چنین پرسشی از آنجا ناشی می شود که ما گناه را در رفتارهای خاصی جستجو و برجسته می کنیم در حالی که سوء مدیریت عامدانه نیز می تواند گناه محسوب شود . حضرت علی (ع) می فرمایند "بزرگترین گناه خوردن مال مسلمانان به ناحق است" و پیامبر می فرمایند "کسی که مردم از دست و زبانش در امان نباشند مسلمان نیست" خیانت در امانت گناه است و چون مسئولیت ها امانت است بنابراین سوء مدیریت عامدانه در حوزه آب گناهی نابخشودنی است . تصور کنید برخی اشخاص که توانایی و دانش لازم برای اداره ی امور را نداشته اند و با رانت و قوم وخویش بازی و سهم خواهی جناحی و توصیه و سفارش افرادی نادان تر از خود و سهمی که در بالا کشیدن افراد در انتخابات داشته اند مسئولیتی را عهده دارشده اند و نه چیزی از آب می فهمید ند و نه درک درستی از مدیریت منابع آبی داشته اند چگونه می توانسته اند ظرف این چند دهه آب کشور را مدیریت کنند ؟ چنین اشخاصی که به اقتضای شرایط ادعای دینداری هم می کنند هنوز نمی دانند که پذیرش مسئولیت بدون برخورداری از صلاحیت های علمی ، رفتاری ضد اخلاقی و خیانت و گناه محسوب می شود . صد البته که چنین گناهانی موجب بیچارگی مردم و غیرقابل تحمل شدن خشکسالی شده و از این منظر می توان گفت که بلی ، گناه میتواند مردم را به فلاکت بیندازد و بر این اساس معنای توبه و استغفار نیز این خواهد بود که باید مسئولین بی کفایت را برکنار می کردند و مسئولیت های خطیر را به افرادی نخبه و پخته و باسواد واگذار می نمودند و از بر زبان آوردن سخنان سخیف و غیرقابل باور که مصداقی در سرتاسر جهان برای آن وجود ندارد پرهیز نمی کردند .

قبل از هر چیز باید اذعان داشت که ایران در طول چند هزار سال که شاهد سکونت اقوام گوناگون در این سرزمین بوده در هر صد سال یا بیشتر و کمتر با خشکسالی مواجه شده اما این که در حال حاضر خشکسالی آن هم برای مناطق نیمه خشک به یک بحران تبدیل شده به نحوه ی برداشت و مدیریت و بهره برداری از آب برمی گردد .

ایرانیان از گذشته های دور با شناختی که از میزان نزولات آسمانی و نوسانات آن داشتند از قنات یا همان کاریز استفاده می کردند تا آب در مسیری شیب دار به سطح بیاید و مورد استفاده قرار گیرد . با این شیوه هم سفره های آب زیرزمینی آسیب نمی دید ، هم از تبخیر آب جلوگیری می شد و هم کشت و زرع متناسب با حجم آب صورت می گرفت .

حتی پس از رواج پمپ برای بالا کشیدن آب از چاه نیز محدودیت های قانونی فراوانی برای حفر چاه عمیق در مناطق خشک و نیمه خشک ایجاد شده بود تا فشاری بر سفره های زیرزمینی وارد نشود و از همه مهمتر رعایت حقابه تالاب ها و دریاچه ها بود ولی از زمانی که برخی از نمایندگان و افراد ذی نفوذ با هدف خشنود ساختن مردمی که آنها را به نمایندگی انتخاب کرده بودند به دنبال کسب مجوز حفر چاه عمیق افتادند و شاهد سدسازی های غیراصولی بودیم و حقابه برخی از دریاچه ها به صفر رسید یا در مسیر حقابه دریاچه ها سد سازی صورت گرفت ، سطح آب های زیرزمینی پایین رفت و اکنون کار به جایی رسیده که حتی ساکنان پیرامونی دریاچه ها نیز به آب برای کشاورزی دسترسی ندارند . کسانی که ظرف چند دهه ی اخیر اخبار زیست محیطی را دنبال کرده اند می دانند که بسیاری از افراد آگاه و دانشمندان و پژوهشگران دوستدار محیط زیست بروز چنین وضعیتی را هشدار داده بودند اما از آنجایی که این افراد زور و موقعیتی نداشتند ، نه تنها فریادشان به جایی نرسید بلکه به کارشکنی و بدبینی و سیاه نمایی نیز متهم شدند و نهایتا گوشه عزلت اختیار کردند.

حتی در همین شرایط نیز عده ای از ایرانیان دلسوز و در عین حال متخصص و صاحب تجربه ساکن در داخل و خارج کشور اعلام آمادگی می کنند که برنامه هایی علمی و عملی برای مهار این بحران دارند. پر واضح است که واکنش به اینگونه اعلام آمادگی های دلسوزانه از سوی مجلس و مسئولین بالادستی نیازمند برخورداری از احساس مسئولیت نسبت به مردم و رفاه و راحتی آنهاست!!

اخیرا کسانی مطرح کرده اند که اجرای برخی سیاست ها در حوزه ی آب لطمات جبران ناپذیری به منابع آبی وارد کرده که غیر طبیعی به نظر می رسد از این رو حتی اگر به اندازه ی یک درصد هم احتمال داده شود که پشت برخی از سهل انگاری ها در بحث مدیریت آب پای نفوذ و توطئه در میان بوده باشد ضرورت دارد که عملکرد چند دهه گذشته کسانی که در این حوزه مسئولیت داشته اند مورد بررسی دقیق کارشناسانه قرار گیرد . فراموش نکنیم که آب موجب آبادانی است و سرزمین بدون آب یعنی سرزمینی خالی از شور و نشاط و زندگی و خالی از جمعیت و درخت و خانه ! امید است که شاهد توقف بی تدبیری ها در بحث مدیریت و مصرف آب باشیم . بی آبی یعنی بیماری ، مهاجرت ، خشکیدگی ، بی برگی ، بیکاری و بی هویتی در پایان باید گفت : این که راه حل وضعیت ایجاد شده را صزفا درمهار نحوه مصارف خانگی جستجو کنیم ما را به جایی نمی رساند زیرا قضیه به این سادگی نیست.