معضل تربيت نيرو يکي از چالش هاي مهم سيستم اداره ي کشور است . تربيت نيرو بر اساس نياز سنجي صورت مي گيرد که اين امر وظيفه ي مشترک وزارت آموزش و پرورش ، وزارت آموزش عالي ، شوراي عالي انقلاب فرهنگي و نهادهاي بالادستي از جمله مجلس شوراي اسلامي است. به جرات مي توان گفت که نه اصولگرايان و نه اصلاح طلبان مدعي برخورداري از نيروي کافي خبره در اختيار براي اداره ي کشور در چارچوب قانون اساسي نيستند زيرا تخصص در ميان اولويت ها و معيارهاي مطمح نظر براي استخدام نيرو در برخي از وزارتخانه ها و سازمان ها و نهادها جايگاه قابل اعتنايي ندارد و هواداري ، رانت ، خويشاوندي ، برخورداري از سوابق و شرايط ويژه و انقياد و عضويت در اينجا و آنجا دست به دست هم مي دهند تا تخصص را حاشيه نشين کنند. اين کاستي در زمان نامزدي براي عضويت در شوراي شهر ، نمايندگي مجلس و حتي رياست جمهوري خود را نشان مي دهد .در حال حاضر سهم دانشگاه ها براي معرفي کانديداي مستقل به همين دليل قابل اعتنا نيست . منظور از کانديداي دانشگاهي معرفي افراد فن سالاري است که اعضاي هيأت علمي دانشگاه ها با گرو گذاشتن آبروي خود او را معرفي کرده و مورد حمايت قرار مي دهند و با تشکيل تيم هاي کارشناسي قوي در زمينه هاي گوناگون مبادرت به ارائه مشاوره در تنگناهاي اقتصادي و سياسي و فرهنگي کرده و به گره گشايي مي پردازند ، نه اين که عده اي از اساتيد دانشگاه در واکنش به پيگيري هاي معنا دار برخي از مسئولين ستادهاي انتخاباتي آن هم در تنگناي تکلفات معمول چنان که افتد و داني از کانديدايي خاص اعلام حمايت کنند . معرفي و حمايت از يک کانديدا دو حالت دارد . يکي خودجوش است به اين معنا که کانون هاي علمي و فرهنگي و صنوف پس از جمع بندي نقطه نظرات و مطالبات خود در اتاق هاي فکر ، شخصي را به عنوان نامزد براي پست رياست جمهوري و يا مجلس و يا شوراي شهر معرفي مي کنند و او را تا پايان دوره ماموريتش تنها نمي گذارند . اما در حالت غير خودجوش ، ممکن است با هدف گرم کردن تنور مشارکت و يا سهم خواهي و يا هواداري از جناح و تفکري خاص براي حمايت از يک يا چند شخص طوماري امضاء کنند و يا ليست بدهند . اگر روزي روزگاري شاهد شکل گيري تشکل هاي مردم نهاد و خودجوش فکري ، صنفي و عقيدتي در سايه ي افزايش سواد عمومي و ارتقاء ظرفيت فرهنگي جامعه باشيم و اين تشکل ها بخواهند در عرصه هاي سياسي به کنشگري روي خوش نشان بدهند و از آنچنان وزانت و اعتبار و وجاهت اجتماعي برخوردار باشند که صرف معرفي نامزدها به مردم براي قرار گرفتن نام آنها در فهرست نهايي نامزدها کافي باشد ، آنگاه شاهد بهره گيري از سازو کارهايي متفاوت براي فراخوان عمومي جهت مشارکت حداکثري خواهيم بود که هزينه ي چنداني هم براي دولت و کانديداها ندارد و موجب تقويت پايه هاي مردم سالاري نيز مي شود.
خوشبختانه ظرف سال هاي اخير شاهد درک ضرورت به کارگيري تکنوکرات ها (فن سالاران) از سوي مردم براي اداره ي بهتر کشور بوده ايم اما مفاهمه به وجود آمده در اين خصوص هنوز به آن اندازه نهادينه نشده که بتواند بر مناسبات مبتني بر رانت و ملاحظات مغاير با منافع ملي غلبه کند و در قامت قانون عرض اندام نمايد. و زمينه ساز حضور يکپارچه فن سالاران در عرصه هاي اجرايي باشد . اين که برخي از سفراي ما در کشورهاي خارجي نيازمند بهره گيري از مترجم براي ايجاد ارتباط با طرف خارجي هستند نشان مي دهد که تا رسيدن به چنين مرحله اي راه زيادي در پيش داريم
اصولا ، سپردن کارها به اهلش نيازمند برنامه ريزي ، بسترسازي و آموزش است . نگاه تک ساحتي به اين موضوع آفت نهادينه شدن شايسته سالاري است . وقتي گفته مي شود نيروي فن سالار متعهد يعني نيروي متخصص وطن دوستي که با محور قرار دادن مصالح ملي ، توانايي بهره گيري از فرصت ها با درک واقع بينانه ي شرايط داخلي ، منطقه اي و جهاني در راستاي ايجاد رفاه براي مردم و رشد و توسعه کشور را دارد و با هر تصميمي به امنيت رواني ، معيشتي و کاري مردم مي افزايد . اگر فرد غير متخصصي به مفهوم واقعي کلمه متعهد باشد هرگز حاضر به قبول مسئوليت به بهانه ي اداي تکليف نخواهد بود . مگر مي شود يک فرد غير متخصص را به دليل اين که به زعم ما آدم متعهدي است به عنوان پزشک به اتاق عمل برد . اگر فردي در پاسخ به اين که پرسش که چرا در حالي که مي دانستي اينکاره نيستي ، مسئوليت را قبول کردي بگويد به من تکليف کردند درواقع مي خواهد بگويد نه کسي که مرا مکلف کرده فهم و درک درستي داشته و نه من از آنچنان شجاعتي برخوردار بوده ام که با صراحت بگويم نمي توانم . کارشناسان مسايل اجتماعي معتقدند که علت ابتلاي اغلب جوانان به اعتياد اين است که نه گفتن را بلد نيستند .
نه گفتن در برابر درخواست پذيرش مسئوليت هاي خطير نيز تابع چنين قاعده اي است.
نهاد رياست جمهوري ، مجلس و وزارتخانه ها و حتي شوراي شهر جاي آموزش ديدن و يادگيري بديهيأت اوليه اداره ي امور نيست زيرا درجريان آموزش ، احتمال خطاي در عمل خيلي زياد است .
خالدابن وليد عامل اصلي شکست مسلمانان در جنگ احد بود ولي پس از اين که ايمان آورد به او مسئوليت نظامي دادند ، چون به کارش وارد بود و توفيقات زيادي در جنگ با رومي ها به دست آورد . پيامبر در موارد زيادي با سلمان فارسي که شخصي با سواد و دنيا ديده بود مشورت مي کرد اما ايشان هرگز کاري را که نيازمند مديريت و برنامه ريز ي بود به ابوذر واگذار نکرد با وجود اين که ابوذر را راستگوترين فرد مي دانست ! پيامبر در جنگ بدر با شيوه ي رومي و در جنگ خندق با شيوه ي ايراني مبارزه کرد و بر خلاف پيش بيني کفار پيروز شد زيرا تاکتيک هاي به کارگرفته شده در اين دو جنگ بر دانش و تجربه استوار بود. آدم متعهدي که تخصص ندارد اگر مسئوليت بپذيرد خرابکاري مي کند و براي توجيه خرابکاري خود دروغ مي گويد . دروغي که با تعهد سازگاري ندارد ! از اين رو اگر بخواهيم فرد متعهدي را که تخصص ندارد خراب کنيم و وجهه ي اجتماعي و ايمانش را از او بگيريم بايد به او مسئوليت هاي خطير واگذار کنيم . علت رواج دروغ در ميان برخي از مسئولين کشور که ظرف چند دهه به نارضايتي هاي عمومي دامن زد اين بود که گاه يک مسئول از روي ناداني کاري انجام مي دهد و براي توجيه خطاي خود دروغ مي گويد و به دليل ترس از برملا شدن اشتباهاتش و خسارات غيرقابل جبراني که به منافع ملي وارد کرده اجازه نمي دهد رسانه ها در سايه ي شفافيت به آمارهاي واقعي دست يابند .
امروزه اداره موفق و نتيجه بخش جوامع بيش از هر زمان ديگري نيازمند دانش است . اميد است که در دهه هاي آينده بدون نگاه نيابتي به افکار عمومي ، موضوع تربيت نيروي متخصص و وطن دوستي که در خدمت مردم باشد براي کامل شدن پازل اداره کنندگان کشور، مطمح نظر قرار گيرد تا شاهد چرخش همه ي کارها بر مدار دانش باشيم .