۲۲ سال از فعالیت مرکز کاشت حلزون شنوایی شیراز میگذرد؛ این مرکز اکنون با توسعه عمل کاشت ساقه مغز، افق تازهای در درمان ناشنوایی گشوده است.
در دل شیراز، جایی میان علم و انسانیت، صدای تازهای برخاسته است؛ صدای کودکانی که نخستینبار پس از سالها سکوت، صدای مادرشان را میشنوند. مرکز کاشت حلزون شنوایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز که دو دهه پیش آغاز به کار کرد، امروز یکی از قطبهای درمان ناشنوایی در کشور است و بیماران جنوب و جنوب شرق ایران را به دنیای صدا بازمیگرداند.
مرکزی که بیماران استانهای فارس، بوشهر، هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان را پوشش میدهد و تاکنون بیش از دو هزار و ششصد جراحی موفق در آن انجام شده است.
*ظرفیت ۲۰۰ جراحی در سال*
دکتر سید بصیر هاشمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی و مرکز کاشت حلزون شیراز با بیان روند انجام جراحیها میگوید: میانگین تعداد عملهای کاشت حلزون در این مرکز سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۶۰ مورد است و در برخی سالها به سقف ظرفیت ۲۰۰ مورد نیز رسیدهایم.
*تأمین محدود پروتز، مهمترین مانع*
او تأمین پروتزهای مورد نیاز حلزون شنوایی را از مهمترین چالشهای موجود عنوان و اضافه میکند: توزیع پروتزها بر اساس سهمیه دانشگاهها صورت میگیرد و با توجه به فعالیت مراکز متعدد در کشور، سهمیه مرکز شیراز حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ پروتز در سال است و در صورت تأمین بیشتر، توان انجام جراحی در شیراز بسیار بالاتر از این عدد خواهد بود.
*وقتی اشک مادر با صدای کودک گره میخورد *
در کنار آمار و ارقام، چهره انسانی این تلاشها است که بیش از هر چیز به دل مینشیند. در اتاق انتظار مرکز، مادری جوان کودکش را در آغوش گرفته است؛ پسرک سهساله است و با کنجکاوی به لبهای مادرش نگاه میکند. چند هفته بعد، در جلسه تنظیم دستگاه، وقتی برای نخستینبار صدای مادرش را میشنود، برق نگاهش سکوت اتاق را میشکند. اشکهای مادر و لبخند پسرک، شاید بهترین تعریف از معنای "شنیدن" در شیراز باشد.
یکی از مادران مراجعهکننده میگوید: پسرم حالا میتونه صدام کنه؛ تا چند ماه پیش فقط نگام میکرد.
این جمله شاید ساده باشد، اما برای خانوادههایی که سالها سکوت را تجربه کردهاند، شنیدن همین یک واژه یعنی بازگشت زندگی.
*از حلزون تا ساقه مغز؛ مسیر تازه درمان ناشنوایی*
به گفتهی دکتر هاشمی، علاوه بر کاشت حلزون، در سالهای اخیر عمل کاشت ساقه مغز نیز در این مرکز انجام میشود؛ روشی که برای بیمارانی بهکار میرود که عصب شنوایی ندارند یا بهدلیل تومور، امکان کاشت حلزون در آنان وجود ندارد. در این روش، هستههای شنوایی مغز مستقیماً تحریک میشوند و بیمار پس از جراحی میتواند با ترکیبی از حس شنوایی و لبخوانی با دیگران ارتباط برقرار کند.
اکنون ۱۶ مرکز کاشت حلزون در کشور فعال است و ایران با انجام بیش از ۲۰ هزار عمل موفق، در جمع کشورهای پیشرو قرار دارد. سهم شیراز در این موفقیت چشمگیر، نقشی محوری است؛ شهری که از جنوب ایران تا سیستان، مأمن بیماران ناشنوا شده است.
در حالی که کارشناسان از افزایش کمشنوایی در جامعه بر اثر استفاده طولانی از هدفون و آلودگی صوتی هشدار میدهند، مرکز کاشت حلزون شیراز همچنان مأمن امید است؛ جایی که سکوت پایان مییابد و نخستین واژهای که شنیده میشود، معمولا "مامان" است؛ صدایی که در شیراز دوباره معنا میگیرد.