افزایش قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم، بازار لوازم خانگی دست دوم در شیراز را به پناهگاهی برای خانوادهها و زوجهای جوان تبدیل کرده است.
در روزهایی که قیمت لوازم خانگی هر ماه تغییر میکند و درآمدها از پس هزینهها برنمیآید، بازار لوازم دست دوم در شیراز حال و هوای تازهای پیدا کرده؛ بازاری که در ظاهر پرمشتری شده، اما در عمل، بسیاری از فعالان آن از رکود و بیرمقی سخن میگویند.
*از خیابانهای قدیمی تا سمساریهای پرخاطره*
در یکی از خیابانهای قدیمی شیراز، مغازههای کوچک، پر از اجناس دست دوم از یخچال و اجاقگاز گرفته تا مبل و فرش، که برخی نو به نظر میرسند و برخی نشانههای استفاده و گذر زمان را بر خود دارند؛ فروشندگان اما میگویند خرید و فروش دیگر مثل گذشته نیست.
یکی از سمسارها در حالی که در میان چند دستگاه لباسشویی قدیمی ایستاده، میگوید: قبلا خانوادهها وسایلشان را هر چند سال یکبار عوض میکردند، ولی حالا بیشترشان میفروشند چون پول لازم دارند. خریدار هم اغلب جوانها هستند که میخواهند سرخانه و زندگیشان بروند یا دانشجوهایی که تازه خانه گرفتهاند.
فروشنده دیگری هم اضافه میکند: گاهی ده روز، دو هفته هیچ فروشی نداریم. اجاره مغازه و خرج زندگی هم هست. خیلی از کسانی که جنس برای فروش میگذارند، به خاطر نیاز مالی است نه اینکه بخواهند وسیلهشان را عوض کنند.
*بازرسی که در دل بازار است*
در میان همین گفتوگوها، مردی میانسال با آرامش و تسلط بیشتری از وضعیت بازار سخن میگوید. بعدتر متوجه میشوم که او ضیاء (علی) بیات، بازرس صنف سمساریهای شیراز است که زیرمجموعه اتحادیه قفل و کلیدسازان فعالیت میکند.
بیات نیز از رکود شدید میگوید: بازار بهشدت راکد است؛ مردم حتی توان خرید لوازم دست دوم را هم ندارند و حدود ۸۰ درصد افرادی که وسایلشان را میفروشند، بهدلیل نیاز مالی این کار را میکنند.
او میافزاید: زوجهای جوان، دانشجویان و کارگران بیشترین خریداران هستند. بعضی برای تجهیز خانه، بعضی برای باغ و حتی خیرینی که برای کمک به نیازمندان یا جهیزیه نوعروسان، لوازم دست دوم میخرند.
به گفته او با حدود صد میلیون تومان میشود تمام وسایل اولیه زندگی را از بازار دست دوم خرید، ولی خرید و فروش واقعاً پایین آمده است.
بیات یادآوری میکند: سالهای قبل، مخصوصا وقتی خانوادههای افغان در بافت قدیم ساکن بودند، بازار رونق بیشتری داشت، اما حالا قدرت خرید مردم آنقدر کم شده که حتی مشتریهای قدیمی هم کمتر سر میزنند.
*گلایه مشترک؛ رکود در دو سوی بازار*
از فروشندگان لوازم نو تا سمساریهای محلی، همه از یک درد مشترک یعنی، ضعف شدید قدرت خرید مردم میگویند.
بازار کالاهای نو با گرانی و هزینههای سربهفلککشیده روبهرو است و بازار کالاهای دست دوم با کاهش مشتری.
افزایش تقاضا برای اجناس مستعمل، بیش از آنکه نشانه رونق باشد، بیانگر تغییر الگوی مصرف خانوادههاست؛ تغییری که در آن صرفهجویی اجباری جایگزین نو خریدن شده است.
*از بازار نو تا اقساط سنگین*
در سوی دیگر بازار، مسعود رزمی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی شیراز، تصویر مشابهی از رکود ترسیم میکند:
بازار لوازم خانگی شیراز نسبت به سال گذشته حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد در رکود است و هزینههای مغازهداران از اجاره تا مالیات، بیمه و حقوق کارگران بالا رفته، اما فروش کاهش یافته و خیلی از همصنفها ناچار به تعدیل نیرو یا تعطیلی شدهاند.
او با اشاره به افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت لوازم خانگی در سال جاری میگوید: تولیدکنندگان هم با کمبود قطعه و تأخیر در تخصیص ارز روبهرو هستند.
رزمی تاکید میکند که کالا در بازار هست، اما مردم نقدینگی ندارند و اغلب خریدها بهصورت اقساطی انجام میشود که بخشی از طریق بانکها و بخشی بهصورت توافقی بین فروشنده و خریدار است.
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی شیراز برآورد میکند که هزینه یک جهیزیه ساده امروز دستکم ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان است و میافزاید: وقتی درآمدها با هزینهها همخوانی ندارد، طبیعی است که مردم به سمت کالاهای دست دوم یا تعمیر وسایل قدیمی بروند. درحال حاضر خیلیها چند بار وسیلهشان را تعمیر میکنند تا نیازی به هزینه بیشتر برای خرید نو نباشد.
*نوخریدن، آرزویی ساده برای بسیاری از خانوادهها*
بازار لوازم خانگی دست دوم در شیراز، آینهای از واقعیت اقتصادی جامعه است؛ بازاری که در آن هم فروشنده از سر ناچاری میفروشد و هم خریدار از سر اجبار میخرد.
در این میان، حضور زوجهای جوان، دانشجویان و کارگران ساختمانی در صف خریداران نشان میدهد که نو خریدن دیگر نشانه تجمل نیست، بلکه آرزویی ساده برای بسیاری از خانوادههاست.