روزنامه عصر مردم در سراسر جهان یک پورتال خبری آنلاین آنلاین و منبع برای محتوای فنی و دیجیتال برای مخاطبان با نفوذ خود در سراسر جهان است. شما می توانید از طریق ایمیل یا تلفن به ما بپیوندید.
+(98) 713-234 8010-13
از محافل خانوادگی تا گروه‌های محلی و صفحات مجازی، از گفت‌وگوهای خیابانی تا جلسات اداری، همه درباره یک موضوع حرف می‌زنند؛ باران چه شد؟
هم‌زمان، اقامه نماز باران در شیراز و چند شهرستان دیگر و بازتاب گسترده آن در شبکه‌های اجتماعی، موج تازه‌ای از امید، نگرانی یا حتی برداشت‌های متفاوت را میان مردم ایجاد کرد. اما پشت این فضای احساسی، داده‌های علمی چه می‌گویند؟ و اقلیم‌شناسان چه هشدارهایی دارند؟
*بارش‌ها دیر است یا کم؟*
در خیابان‌های شیراز، از بازار و ایستگاه مترو تا صف نانوایی، سؤال بسیاری از مردم یک چیز است که چرا هنوز باران نیامده؟
تجربه چند سال خشکسالی، کاهش ذخایر سدها و افت سفره‌های زیرزمینی باعث شده حتی تأخیر چند هفته‌ای بارش‌ها برای مردم نگران‌کننده باشد.
یکی از شهروندان به عصرمردم می‌گوید: سال قبل گفتند بارش‌ها نرمال است، ولی آخر سال دیدیم سدها خالی‌اند. الان هم هیچ‌چیز معلوم نیست؛ هوا هم که هنوز مثل تابستان گرم است.
*بازتاب نماز باران؛ نگرانی یا سنت؟*
خبر اقامه نماز باران به امامت آیت‌الله دژکام در صحن احمدی حرم شاهچراغ(ع) بازتاب گسترده‌ای داشت.
برخی کاربران این رخداد را نشانه بحران شدید خشکسالی و برخی دیگر آن را یادآور یک سنت دینی–فرهنگی و اقدامی نمادین دانستند.
عصرمردم، واکنش‌ها و پرسش‌های شهروندان را با مدیرکل هواشناسی فارس در میان گذاشت؛ پاسخی که تصویر دقیق‌تری از وضعیت ارائه می‌دهد؛ تصویری که نه از وضعیت اضطرار می‌گوید و نه از بارش‌های معجزه‌آسا.
سیدقاسم حسینی ابتدا از دلایل علمی تأخیر بارش می‌گوید که برای تشکیل یک سامانه بارشی فقط رطوبت کافی نیست؛ باید شرایط صعود هم فراهم باشد. طی دو ماه گذشته به‌دلیل حاکمیت پرفشار بر نیمه جنوبی ایران و نامساعد بودن نفوذ رطوبت، عملا بارشی در فارس شکل نگرفت.
او تأکید می‌کند: تأخیر بارش در آبان غیرعادی نیست؛ سال‌هایی داشته‌ایم که بارش‌ها از آذر یا حتی دی‌ماه شروع شده است و قضاوت درباره سال زراعی باید بعد از ورود سامانه‌های نیمه دوم آذر انجام شود.
حسینی درباره آمارهای غیررسمی و فضای مجازی نیز تصریح می‌کند: هیچ‌کدام از اعداد و تحلیل‌هایی که این روزها منتشر می‌شود مبنای علمی ندارد و تنها منبع معتبر، داده‌های رسمی مرکز ملی خشکسالی و سامانه پایش بارش کشور است.
او به یک نکته مهم دیگر هم اشاره می‌کند که پیش‌بینی‌ها قطعی نیستند و پیش‌بینی‌های بلندمدت حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد صحت دارند و نمی‌توان برای بازه‌های بیش از یک هفته حکم قطعی داد.
به گفته حسینی، آنچه مدل‌ها نشان می‌دهند این است که سامانه‌های بارشی نیمه دوم آذر وارد فارس می‌شوند و بارش‌ها برای این ماه نرمال تا فراتر از نرمال پیش‌بینی شده است.
حسینی همچنین می‌گوید تاکنون هیچ تحقیق قطعی درباره اثر بارورسازی ابرها بر افزایش یا کاهش بارش منتشر نشده و تأکید می‌کند که اقلیم، پویایی دارد؛ ترسالی و خشکسالی بخشی از رفتار طبیعی آن است و باید صبر داشت و برخی پرسش‌ها را در پایان سال آبی پاسخ داد.
*هشدار دانشگاه شیراز درباره مدیریت انتظارات*
در کنار داده‌های هواشناسی، پژوهشگران دانشگاه شیراز نیز نکته مهمی را یادآوری می‌کنند: اقلیم فارس نوسانی است و دیر شروع شدن بارش‌ها الزاما نشانه بحران نیست.
سیدجعفر ناظم‌السادات، رئیس مرکز پژوهش‌های جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز، به عصرمردم می‌گوید: پیش‌بینی، علم احتمالات است؛ نه تضمین صددرصد و نباید با تأخیر چند هفته‌ای بحران بسازیم و نه با یک سامانه بارشی خیال‌مان راحت شود.
او می‌افزاید که پیش‌بینی‌ها برای آذر و اوایل دی نشان‌دهنده بارش نرمال و نزدیک به نرمال در فارس است و در برخی نقاط احتمال بارش بیش از نرمال وجود دارد.
اما تأکید می‌کند: بارش نرمال یعنی باریدن؛ نه لزوما بهبود وضعیت آب و باید تفاوت میان بارش و مدیریت منابع آب را جدی گرفت.
او همچنین هشدار می‌دهد که فضای مجازی با انتشار چند تصویر و عدد بی‌منبع، افکار عمومی را منحرف می‌کنددر حالی که تحلیل باید بر پایه داده واقعی باشد، نه هیجان.
*آیا فارس وارد خشکسالی شده است؟*
بررسی عصرمردم بر اساس سه مرجع اصلی هواشناسی فارس، مرکز ملی خشکسالی و تحلیل دانشگاه شیراز سه نکته روشن را نشان می‌دهد؛ اول اینکه تأخیر بارش‌های پاییزی در فارس غیرعادی نیست و استان بارها شروع بارش از آذر یا دی را تجربه کرده است.
دوم اینکه هنوز برای قضاوت درباره خشکسالی سالانه زود است و باید تا ورود سامانه‌های قوی‌تر آذر و دی صبر کرد.
و سوم اینکه مشکل اصلی فارس، کم‌بارشی نیست؛ مصرف است و حتی با بارش نرمال، به دلیل افت سفره‌های زیرزمینی و برداشت بی‌رویه، بحران ادامه‌دار می‌شود.
یکی از پژوهشگران اقلیم به عصرمردم می‌گوید: اگر همین امروز بارش نرمال هم داشته باشیم، دشت‌ها به‌دلیل افت شدید سفره‌ها در بحران می‌مانند و جای تاسف است که مردم باران را با بهبود آب یکی می‌دانند، در حالی‌که این دو کاملا متفاوت‌اند.
*نگرانی مردم واقعی است، اما روایت‌ها همیشه دقیق نیست*
مردم حق دارند نگران باشند؛ به‌ویژه در استانی که کشاورزی، آب شرب و محیط‌زیست وابستگی مستقیم به بارش دارد. اما بخش قابل‌توجهی از اضطراب این روزها، از تضاد میان عددهای غیررسمی، برداشت‌های شخصی و تحلیل‌های مجازی ناشی می‌شود؛ تضادی که تصویر وضعیت را آشفته‌تر از واقعیت جلوه می‌دهد.
نماز باران، بخشی از سنت دینی مردم فارس است؛ اما تبدیل آن به نشانه یک بحران حاد، با داده‌های علمی همخوانی ندارد. واقعیت این است که فارس هنوز در ابتدای فصل بارش قرار دارد و سامانه‌های مؤثر معمولا از نیمه آذر به بعد وارد استان می‌شوند.
با این‌حال، آنچه کارشناسان بر آن تأکید می‌کنند چیز دیگری است که حتی اگر نیمه دوم آذر و دی، بارش‌ها نرمال یا فرا‌نرمال باشد، بدون اصلاح الگوی مصرف، توسعه‌نیافتگی منابع آب زیرزمینی همچنان بحران‌ساز خواهد بود.
در چنین وضعیتی، بیش از هر زمان دیگری نیاز به اتکا به داده‌های معتبر، پرهیز از هیجان و مدیریت انتظارات عمومی داریم؛ نه بزرگ‌نمایی بی‌بارانی و نه کوچک‌نمایی بحران‌های آبی. فارس وارد دوره اصلی بارش‌های خود می‌شود؛ آنچه اهمیت دارد، مواجهه واقع‌بینانه با وضعیت و دوری از روایت‌سازی‌های بدون پشتوانه است.