دين، سنت، اجماع، عقل، فرهنگ و تعاملات اجتماعي رابطه اي مستقيم با تمدن دارند. تمدن به يک مفهوم کلي برآمده از هنر قانونمندي است. مجسمه ساز، نقاش، موسيقي دان، هنرپيشه سينما و تئاتر و حتي يک کاسب جزء يا آموزگار و استادي که دانش و تجربه خود را به نوآموزان و دانشجويان منتقل مي کند قطعاً از قانوني تبعيت مي کنند که با رعايت آن به دانش و تجربه رسيده اند.
اگر در شهري شرايط قانونمندي فراهم نباشد آن شهر تسليم هرج و مرج و بي نظمي است. مديري مي تواند ادعاي تمدن و فرهنگ داشته باشد که تابع قانون باشد و در دستورالعمل ها و انجام وظيفه از قانونمندي تخطي نکند.
شهرداري مي تواند مدعي عملکرد به وظيفه باشد که شهر تابعه اش به حسب کمي و کيفي و ظاهر و باطن در احداث بناها، خيابان ها، کوچه ها، پياده روها، باغ ها و ديگر بناها و نيز رفت و آمد مردم و اتومبيل ها رعايت ضوابط و قانون و آئين نامه ها شده باشد.
وقتي خيابانها خط کشي واضح و آشکار و مستمري نداشته باشد و کناره و وسط خيابان نامشخص باشد وقتي چاله ها، سرعت گيرها، برآمدگي ها در خيابانها بدون علامت باشند رانندگان به خود اجازه مي دهند. حقوق ديگران را رعايت نکنند و شهردار را متهم کنند به بي خيالي و سهل انگاري.
وقتي شرکت هاي گاز، آب، برق و تلفن اجازه داشته باشند از وسط خيابان لوله و کابل عبور دهند و پس از کند و کوب تا مدتها گودي ها را به حال خود رها کنند و پس از آسفالت مجدد سطوح تخريب شده را از سطح خيابان بالا و پائين ترميم نماينده علاوه بر آنکه به اتومبيل هاي عبوري خسارت مي زنند در زمستانها هم آب در فرورفتگي ها جمع مي شود و آه و ناله مردم را بالا مي برد و ايجاد نارضايتي مي کند يعني با قانونمندي فاصله داريم و نمي توانيم ادعاي مدنيّت داشته باشيم. لذا لازمه قانونمندي ايجاد شرايط و انگيزه اي است که موانع از پيش رو برداشته شود تا عاملان خود مانع نباشند.
شهري که در شهرسازي آن رعايت هم سطحي ارتفاع ساختمانها نشده باشد و بناها با توجه به توانايي و سلايق مالکان ساخته شده باشد، شهري که از بالاي سقف و پيشاني مغازه و ادارات آن تابلوهاي غيرهمسطح طويل و عريض و کوتاه و بلند به صورت نامطلوبي نصب شده باشند شهري که در پياده روها و کنار خيابان آن دست فروشي رواج دارد. شهري که در خيابان هاي آن اتومبيل هاي فرسوده و کهنه هوا را به سموم آلاينده هاي فسيلي آلوده مي کنند.
شهري که فاصله درخت نشاني در آن رعايت نشده و با کرم خوردگي درختان مبارزه نشده باشد، شهري که در چهارراه هاي آن خط عابر پياده واضح نباشد از مردم آن چه توقعي داريم که وسط خيابان راه نروند و رعايت حق تقدم و حقوق شهروندان را بنمايند؟
ما در قرآن مي خوانيم که «اشدا، علي الکفار و رحماء بينهم» اي کاش مديران و نيروهاي انتظامي ما به اين مهم توجه مي کردندکه اشداء علي القانون شکنان را حتي در تخلفات اعمال نمايند.
نظم و قانونمندي دو روي يک سکه اند، ايجاد نظم بعضاً بدون قاطعيت امکانپذير نيست. جريمه هاي سنگين عبور از چراغ قرمز براي هيچ راننده اي خوش آمد نيست. حضور جدي نيروهاي انتظامي و پليس در خيابانها و سر چهارراه ها قانون شکنان را مطيع مي کند.
مشکل عمده اي که در روابط و تعاملات اجتماعي ديده مي شود چانه زني و توجيه تخلفات است به هر دليل و متأسفانه اين وضعيت عادت شده است.
بايد اين عادت شکسته شود تا همه چيز و همه کس در جاي خود قرار گيرند. در آن زمان است که مي توانيم قانونمندي را نهادينه کنيم و در برابر تقاضاهاي غيراخلاقي و غيرقانوني بايستيم. توصيه طلبي، رانتخواري، واسطه گري و باجخواهي براي انجام کارهاي قانوني و غيرقانوني با فرهنگ، سنت، اخلاق، دين، قانونمندي و نهايتاً تمدن يک ملت رابطه مستقيم يا غيرمستقيم ندارد.
با فرهنگ سازي و آموزش هاي مستمر مي توان قانونمندي را به يک فرهنگ و عادت تبديل کرد. همه بايد به اين مهم توجه کنند نه آنکه به قول سنايي: «چو دزدي با چراغ آيد گزيده تر برد کالا.»
والسلام