اگر روزي پژوهشگران حوزه تاريخ تحولات اجتماعي ظهور فضاي مجازي را در کنار کشف خاصيت آتش و عصر فلز که موجب عبور از دوران کمرنگي تمدن گرديد بگذارند ، نبايد موجب شگفتي شود چرا که با به صحنه آمدن فضاي مجازي نه تنها سبک زندگي بلکه نياز يا عدم نياز به نيروي انساني براي انجام برخي کارها دچار دگرگوني اساسي گرديده است . شايد بتوان گفت همگرايي انسان ها و حرکت به سمت رفع سوء تفاهم هاي فرهنگي و فرقه اي که دکان داران نظريه پرداز بازار آن را گرم نگاه مي داشتند آينده ي روشني خواهد داشت .اين روزها ديگر کساني که منزل خود را به کارگاه توليد صنايع دستي تبديل مي کنند براي فروش کالاي خود نيازمند واسطه هاي چند لايه نيستند چرا که با قرار دادن عکس کالاي توليدي خود در فضاي مجازي و اعلام ويژگي ها و جنس آن مي توانند مشتريان خوبي داشته باشند . بيهوده نيست که با ايجاد محدوديت ها در فضاي مجازي شاهد بيکاري هزاران نفر هستيم!رسوخ فضاي مجازي به تمامي زواياي زندگي آشکار است .
پيش از به ميدان آمدن فضاي مجازي ما هرگز نمي توانستيم دوستان دوران کودکي ، هم محله اي ها ، دوستان دبستاني و دبيرستاني و دانشگاهي و دوران سربازي که دست سرنوشت بين ما و آنها فاصله انداخته بود را به سادگي پيدا کنيم مگر به صورت اتفاقي و يا در اختيار داشتن نشاني هاي قبلي آن هم در صورتي که تغيير نمي کردند ؛ اما اکنون با جستجو در فضاي مجازي پيدا کردن تمامي کساني که روزگاري با ما بودند و دست سرنوشت آنها را از ما دور کرده و زنده هستند ، کار چندان دشواري نيست . در گذشته نه مردم عادي در اقصاي عالم آگاهي همه جانبه اي پيرامون فرهنگ و باورها و رفتار ما داشتند و نه ما به درستي مي دانستيم که دقيقا در خارج از ايران و يا حتي استان هاي همجوار چه مي گذرد ، چرا که دکانداران به مردم نشاني غلط مي دادند تا ملت ها و باورمندان به مذاهب گوناگون را با اطلاعات اغوا کننده از يکديگر دور و دشمن نگه دارند . گسترش ارتباطات به اطلاع رساني سرعت بخشيده و امر مقايسه دولت ها و ملت ها را آسان کرده است به همين دليل وجوه اشتراک و وجوه تمايزآشکارتر شده هر چند هنوز هم تا رسيدن به مرحله ي انجام مقايسه اي تمام عيار راه زيادي پيش رو داريم . در گذشته تنها به کمک مورخين آن هم پس از گذشت سالها مي شد به دليل وقوع برخي از رويدادهاي تاريخي پي برد اما امروزه ديگر نمي توان گفت که تاريخ را فاتحان مي نويسند چرا که افراد زيادي از قدرت اظهار نظر پيرامون آنچه بر خودشان ، همنوعانشان و جامعه جهاني مي گذرد برخوردارند . در هيچ زماني تا اين اندازه شاهد جابجايي ارزش ارزهاي جهاني و طلا نبوديم تحت تاثير تبادل سريع اطلاعات نبوديم  . جنس و طعم احساس دوري تغيير کرده چرا که فرزندان و بستگان ما در هر کجاي جهان که باشند مي توانند از طريق ارتباط تصويري تشنگي ديدار را تا حدود زيادي برطرف کنند.
عملکرد زمامداران در سراسر کره خاکي قابل مقايسه و داوري است کما اين که در جريان شيوع کرونا حتي آمار جزيي بيماران و فوت شده گان و بهبود يافتگان به صورت لحظه اي در اختيار جهانيان قرار مي گيرد و سمت و سوي حرکت ويروس و ميزان خطر ويروس هاي جهش يافته ، مسئولين امور بهداشتي کشورهاي گوناگون را به چاره جويي ترغيب مي کند .
افسانه پردازي و بزرگنمايي پيرامون هژموني و هيبت و اقتدار و توانايي شخصيت هاي علمي و فرهنگي و سياسي و ديني که در گذشته اي نه چندان دور منجر به ارائه ي تصويري استثنايي و غير واقعي از شخصيت هاي مشهور و تاريخي مي شد ، اکنون جاي خود را به تحليل هاي مقايسه اي و منطقي بر اساس آمار و واقعيت ها و توفيقات و شاخص ها داده است .
اگر زماني آمريکا پس از سالها جنگ در ويتنام با موج مخالفت افکار عمومي در داخل و خارج مواجه شد ، چندي پيش خروج فضاحت بار اين کشور از افغانستان در کمتر از 24 ساعت به يک سونامي خبري و رسوايي تبديل گرديد و اين شتري است که جلوي در خانه ي هر زمامدار و دولتي زانو مي زند
بدون ترديد فضاي مجازي در آينده اي نه چندان دور نوع جديدي از مردم سالاري را بر سيستم هاي حکومتي در سراسر جهان تحميل خواهد کرد که البته در گام هاي اول عاري از شانتاژ و پروپاگانداي چالشي و تحت تاثيرامپراتوري هاي رسانه اي نخواهد بود اما به تدريج شاهد عقب نشيني اداره کنندگان کشورها در برابر مطالبات مردمي خواهيم بود به طوري که توجيه کنندگان را به منتقدين پيوند مي دهد
سياست رواج جنگ هاي نيابتي در واقع اقدامي در جهت کاهش نفرت از دخالت هاي خارجي است که با توجه به موج آفريني ها در فضاي مجازي اتخاذ شده است . به همين دليل کشورهاي قدرتمند ترجيح مي دهند به جاي تن دادن به تلفات انساني در جنگ هاي رو در رو با دميدن در تنور اختلافات فرقه اي و به ميدان آوردن کنشگران پوپوليست و کوتوله هاي کم عمق و فرقه بازها و تهييج ناسيوناليسم افراطي دراقصي نقاط جهان خصوصا جهان سوم به جنگ هاي نيابتي دامن بزنند . لذا به نظر مي رسد مردم جهان خصوصا جوامعي که ظرفيت فرهنگي پاييني دارند و بيشتر مقلد و تاثير پذير هستند تا مبتکر ، نيازمند حضوري واقعي در دنياي مجازي هستند  .