دست هاي بسته و پاهايي که مدام سرعت گيرهاي غيرمسئول را مقابل خود دارند هوشمندي و قدرت خلاقتيشان سرکوب مي شود.
پست هاي کليدي با مديران کارآمد و با استعدادي نتيجه بخش مي شوند که در مقابل اختياراتي که به مديران داده مي شود بايد مسئوليت پذير و پاسخگو باشند.
تجربه سالياني چند به ما آموخته که هر آدم با حسن خلق، مؤمن و خداترسي الزاماً نمي تواند حتماً مدير خوبي باشد هرچند در نظام جمهوري اسلامي شرط لازم صداقت و پاکدامني است و حسن خلق يکي از ويژگي هاي مديريت در جامعه اسلامي است.
اگر امروز به مديراني برمي خوريم که وقتي مورد سئوال قرار مي گيرند پاسخگويي را به فرد پايين دست و بالادستي حواله مي دهند اشکال عمده برمي گردد به انتخاب وي که چه بسا با واسطه يا بي واسه از طريق توصيه اين و آن پا به ميدان گذاشته باشد و ضوابط عالمانه و آگاهانه اي براي انتخاب او اعمال نشده است.
در دنياي امروز و هم دنياي گذشتگان مديران به صورت پلکاني به تجربه و کارآمدي رسيده اند. يک دانشمند هسته اي هرچند در رشته اي که در آن تحصيل کرده مهارت دارد اما به علت شهرتي که کسب کرده تضميني براي موفقيت او در پست مديريتي نيست.
اگر کسي در وزارت امور خارجه در پست معاونت بوده و سالياني تجربه آموخته به نسبت کسي که از گرد راه رسيده و هيچ تجربه اي در پست وزارت امور خارجه ندارد قطعا در اولويت انتخاب است. اما مهم تر از اين سابقه کاري او و توانايي اش با توجه به مرور زمان در تأثيرگذاري بر سن و توانايي جسمي و روحي وي مي بايد مطمع نظر باشد. خارهاي جوان مي توانند حافظ سرديوار باشند هرچند خارند اما خارهاي پير فرسوده و نفوذ پذيرند.
تجربه بدون نيروي محرک و انگيزه بدون تلاش راه به جايي نمي برد و همانند وعظ و خطابه صرفا در حافظه نقش مي بندد.
براي کشوري مانند ايران که ثبات شغلي مديران معمولا بيش از 4 سال که همان مدت زمان حضور رياست جمهوري دوره اول است نيست تجربه گرايي اهميتي ندارد. اگر از مسئولان کليدي فقط بخواهيم به مسئوليت خود عمل کنند و از حاشيه روي پرهيز نمايند آن وقت کارنامه آنها به دور از توصيه پذيري و انحراف از معيارها نمره قبولي مي گيرد.
در آشفته بازار مقابله با تحريم ها بسياري از فرصت طلبان و واسطه هايي که مانند دانه هاي زنجير به هم متصلند در آب هاي عميق شناگري کردند و بار خود و بستگان و دوستانشان را بستند.
يکي از مهندسين که در آلمان دلال خريد اسلحه در زمان جنگ تحميلي بود يک مجتمع آموزشي به نام ايتام و فقرا احداث کرد و يکي دو سال با تبليغات کذايي دانش آموزان با استعدادي را شناسايي و ثبت نام نمود اما همين که مجتمع رونقي يافت فراموش کرد که ايتامي يا فقراي بااستعدادي هم هستند لذا با مبالغ شهريه هنگفت از داوطلبين ديگر ثبت نام نمود.
بعضي ها با آش نذري و برگزاري مراسم مناسبتي خودي نشان مي دهند تا مقبول طبع خاطر عوام و خواص شوند اما همين که به خوبي شهره شدند افسار به سمت غيرخدا برمي گردانند و به دنيا مي چسبند.
چه مديراني براي انتخاب متوليان پست هاي مختلف قادرند دست به انتخاب اصلح بزنند؟
آيا جز با توجه به ضوابط و قوانين مي توان مديري کارآمد انتخاب کرد؟
کساني که با مدرک ليسانس وارد ميدان مي شوند و با ترفندها و رابطه بازي ها در طول مدت خدمت مدرک دکترا مي گيرند خودشان هم باور نمي کنند که سواد دکترا دارند اما مدرک دکترا به آنها ارزشي مي دهد که هرچند لايق آن نيستند اما حقوق و مزايا و شهرت و امتيازات آن را کسب و احراز مي کنند.
آيا در قانون نظام براي احراز پست هاي کليدي ضوابط و شرايطي تعريف شده داريم؟
آيا از نحوه انتخاب مديران کارآمد کشورهاي ديگري آگاهي و اطلاعي داريم؟
آيا از دارايي يک مدير در طول خدمت و نحوه به دست آوردن آن اطلاع کافي داريم؟
آيا در انتخاب مديران و به ويژه مسئولان کليدي سلسله مراتب اداري را لحاظ مي کنيم و يا همين که توصيه کنندگان بگويند آدم خوب و نمازخواني است کافي است؟
آيا آزموني براي متقاضيان پست هاي کليدي تاکنون گذاشته ايم؟
آيا هوشمندي، شجات، خلاقيت، آگاهي از موضوع پست ها در مورد افراد توصيه شده لحاظ مي شود؟
اين سئوالات و بسياري سئوالات ديگر براي انتخاب اصلح مطرح اند که بايد به آنها توجه کرد و پاسخ آنها را داد تا بشود آنچه بايد بشود.
چه بسا لازم است برويم سراغ افرادي که از جايگاه والايي برخوردارند و مي توانند چاره کار کنند و آنها را به نرخ زر بياوريم تا سازماني بسازند کارآمد، صادق، امانتدار و پاکدست و پاکدامن.
اين سخنان به معناي اين نيست که افراد در رأس کار ناکارآمدند بلکه بدين معني است که شرايط براي تخطي از قانون فراهم نباشد.
مصيبت امروز ما گاه شرايطي است که به بعضي ها اجازه مي دهند خلاف کنند يا دست به جرائم مالي بزنند. اگر هر فردي در هر تشکيلاتي براي ارتکاب هر جرمي مدام با مانع مواجه شود نيت شر او عملي نمي شود و خود پليسي مي شود بازدارنده.
رياکاري و ظاهربيني بعضي ها چشم ها را مي بندد و گوش ها را کر مي کند. ما مي توانيم در شناسايي افراد اصلح براي پست هاي کليدي به مسئولان کمک کنيم حتي اگر نخواهند. که قطعا مي خواهند و استقبال هم مي کنند.
پس ننشينيم و فقط چشم به در بدوزيم تا يکي از در درآيد و ما بعدا بگوئيم آخ ما که اين آقا يا خانم را مي شناسيم، لايق اين پست نيست!
چه بهتر که در مورد افراد مورد نظر براي مسئوليت ، توانمندي آنها به شور گذاشته شود تا هر کس نقطه قوت يا نقطه ضعفي از آنها دارد صادقانه رو کند.
اگر اين اختيار داده شود مي توان مسئولانه به قضاوت نشست و بدون حب و بغض راه را از چاه نشان داد. مردم سالاري ديني يعني همين. بدين صورت که هر کس خود را در اصلاح جامعه سهيم بداند.
والسلام