همين کرونايي که از صغير و کبير به آن مي تازند و تازيانه ي نفرت را بر پيکر آن فرود مي آورند در فردايي نه چندان دور توجيه کننده بسياري از کم کاري ها ، مرگ و ميرها ، عدم موفقيت ها ، گراني ها ، افت تحصيلي ، توقف و کندي روند پروژه ها ، تنبلي ها ، سوء مديريت ها ، تاخيرهاي ايجاد شده در ازدواج ، عادي شدن کمي رفت و آمدها و بازديدهاي به تعويق افتاده خواهد بود و نقشي شبيه به جنگ در تاريخ اجتماعي ايرانيان ايفا خواهد کرد . در يک تحليل واقع بينانه برخي از رفتارهاي نهادينه شده که در جريان فراگيري کرونا به حاشيه رانده شده پس از بازگشت جامعه به حالت عادي همچنان به حاشيه نشيني خود ادامه خواهند داد چرا که کرونا ثابت کرد که حذف برخي رفتارها نه آسمان را به زمين مي زند و نه زمين را به آسمان خواهد برد . در نقطه ي مقابل ميدان داري فضاي مجازي همچنان تداوم خواهد داشت و چه بسا دورکاري در برخي از ادارات و سازمان ها خصوصا در بخش خصوصي به قوت خود باقي بماند . شکي نيست که عملکرد مردم و مسئولين در واکنش به رفتار ويروس کرونا به تاريخ اجتماعي مي پيوندد و صفحاتي را به خود اختصاص خواهد داد . چيزهايي که ازدست داديم و چيزهايي که به دست آورديم نيز بخشي از اين تاريخ خواهد بود . از جمله باورهايي که در ضمير مردم ريشه دوانيد و همه به آن وقوف پيدا کردند نقش تندرستي در گردش امور جامعه بود و به تبع آن نقش فعالان در حوزه ي پزشکي و درماني بيش از هر زمان ديگري در تيررس نگاه مردم قرار گرفت و منجر به جابجايي موقعيت اين قشر و ساير طيف هاي تاثيرگذار گرديد و تکليف اثر گذاري برخي از مدعيان مفيد بودن در جامعه نيز به طور کلي زير سئوال رفت و در مجموع همه از مردم و مسئولين در معرض آزموني سخت قرار گرفتند که نتايج نهايي آن پس از فرونشستن توفان کرونا مشخص خواهد شد و نهايتا معلوم مي شود که مردم در جدول اولويت هاي مسئولين چه جايگاهي داشته اند . با خداحافظي کرونا از جهان که البته به اين زودي محقق نخواهد شد ، بازار آمار و ارقام نيز گرم تر مي شود . کشته ها و آسيب ديده ها و از ترس مرگ خودکشي کرده ها و ورشکسته ها و آمده ها و رفته ها و نهايتا تاثير کرونا بر طيف هاي گوناگون اجتماعي و سبک زندگي به تاريخ مي پيوندند و بدون ترديد حتما روزي را به ياد قربانيان کرونا در نظر مي گيرند و در ساعت و لحظه اي مشخص به ياد قهرمانان مبارزه با اين ويروس قرار و مدار سکوت جهاني مي گذارند . آثار هنري ، ادبي ، علمي و همچنين کسب موفقيت هاي بزرگ در زمان رواج کرونا فصلي جداگانه را به خود اختصاص خواهد داد و تصوير و مجسمه ي اين ويروس هرگز از ذهن مردمي که در عصر رواج آن با بيشترين التهابات روحي و جسمي مواجه شدند پاک نخواهد شد .
کرونا نقشي ديگر هم ايفا کرد و آن نقش اين بود که جامعه ي انساني را به يکديگر نزديکتر ساخت و اين باور را قوت بخشيد که سلامت يک نفر سلامت همگان است . تا پيش از کرونا آمارها ي مربوط به حوادث منجر به مرگ به يک ناحيه يا کشور محدود مي شدند اما کرونا آمارها را جهاني کرد و هيچ انسان سليم العقلي از درگيري بيشتر کشوري ديگر با کرونا خوشحال نشد و همه ي انسان هاي فهيم به جاي اين که تنها براي تندرستي اعضاي خانواده و همشهري و هموطن و هم کيش خود دعا کنند براي تمامي انسان ها فارغ از رنگ و نژاد و دين و مذهب دعا کردند چون باور داشتند که کرونا بلايي جهاني است .
جهانيان در گرماگرم کرونا باور کردند که انسان هاي خوب تنها در يک جغرافياي معين و تحت لواي کيش و مذهبي خاص زندگي نمي کنند ، بلکه هر انساني با هر دين و مذهب و فرهنگ و آييني مي تواند در چنين شرايطي يار و ياور و يا خائن و کثيف باشد. کرونا به عواطف و احساسات انساني اجازه ي بروز داد . کرونا هم مانند خيلي از بلاهاي ديگر نظير جنگ ، خشکسالي ، فقر ، بي عدالتي و ظلم و ستم عمري محدود دارد و آنچه از کرونا بر جاي مي ماند تجربه اي است که نبايد فراموش شود و در مواردي تکرار گردد .
چند رويداد بزرگ ظرف يک قرن اخير اتفاق افتاده که انسان ها را به همگرايي سوق داده است . معمولا هماره کساني هستند که از وجود شکاف بين جوامع و نژادها و باورمندان به مذاهب و اديان گوناگون سود مي برند چون موجب گرمي بازارشان مي شود . به هر حال حاکميت چنين شرايطي روي تعريفي که از دشمن ارائه مي دهند تاثيرگذار است اما زماني که دشمنان واقعي انسان ها شناسايي شوند چنين دکان هايي به تدريج تخته مي شود . شايد بعدها مورخين نتوانند با قاطعيت اعلام کنند که بشريت نيازي به تلنگرهاي کرونا نداشته است !