از جمله مسايلي که موجب جذابيت مناظره هاي انتخاباتي مي شود و مردم براي پخش مستقيم و بدون سانسورآن لحظه شماري مي کنند ، تلاش براي پي بردن به اسرار پشت پرده است ! چرا مي گوييم اسرار پشت پرده ؟ چون عموم مردم باور نمي کنند کشوري با اينهمه امکانات خدادادي و نيروهاي انساني خلاق و باهوش که بهترين دانشگاه هاي دنيا براي جلب و جذب آنها تلاش مي کنند و چند هزار سال سابقه تاريخي و تمدني دارد ، تا اين اندازه ناشيانه اداره شود ! به همين دليل دلشان مي خواهد بدانند چه دليلي وجود دارد که اين همه آدم پر مدعا از پس مشکلاتي هر چند کوچک و پيش پا افتاده برنمي آيند در حالي که هم قانون اساسي کشور را بي نظير توصيف مي کنند و هم مردم را بي بديل مي دانند و هم زمينه را براي خدمتگزاري مناسب . مردم از خود مي پرسند پس اشکال کار کجاست ؟ و تصورشان اين است که شايد بتوانند پاسخ اين پرسش را در لابه لاي سخنان مناظره کنندگان پيدا کنند ! جالب اينجاست همان کساني که در جريان مناظره طرف مقابل را به بي کفايتي متهم مي کنند در مناظره بعدي به بي کفايتي متهم مي شوند ! و دايم شاهد جابجايي مدعي و متهم هستيم . گاهي مي گويند ما مي خواهيم عدالت را برقرار کرده و بر اساس تعريفي که از آن سراغ داريم هر کسي را سر جاي خودش بنشانيم چون آدم ها سر جاي خودشان نيستند . اين ادعاي بسيار بزرگي است که کسي بگويد اگر من بيايم هر کسي را در جاي خودش قرار مي دهم و چون از خودش مي پرسيم جاي خودت کجاست مي گويد در راس قوه مجريه و بعد مي آيد و در همان جا قرار مي گيرد . در حالي که يک شخص نمي تواند و نبايد جايگاه ديگران را مشخص کند بلکه آن که مي تواند جايگاه افراد را مشخص کند قانوني است که بايد توسط متخصص ترين و آگاه ترين افراد برخوردار از سوابق علمي و وطن دوست و آگاه به منافع ملي در نهادي مشورتي به تصويب برسد . نهادي که به موازات پيوند و همدلي با ساير نهادهاي تاثير گذار از استقلال در عمل و قدرت بالاي نظارتي برخوردار باشد ! سئوال اينجاست که آيا چنين نهادي را با اين ويژگي ها در اختيار داريم و اگر نداريم چرا ؟ پاسخ به اين پرسش در گرو سمت دهي موضوع مناظره ها به مباحث ساختاري است . چون ما ظرف سال هاي گذشته با تخطئه کردن اين رييس جمهور يا آن رييس جمهور به جايي نرسيده ايم ، اگر نظامي پارلماني داشتيم اکثريت نمايندگان مجلس پاسخگوي عملکرد دولت بودند و اين مسئوليت آنها را برمي انگيخت که با تمام قوت و قدرت به موازات نظارت بر دولت ، موانع ايذايي را از سر راه نخست وزير بردارند . در واقع کساني که سيستم رياستي را بر سيستم پارلماني ترجيح مي دهند به دنبال پاسخگو کردن دولت در برابر مجلس هستند که البته آفاتي هم دارد ! متاسفانه گاهي شاهد نگاه ابزاري نمايندگان به موضوع لزوم پاسخگويي دولت در زمان برگزاري جلسات استيضاح هستيم. گاهي هم عده اي در شرايطي که لازم است دولت پاسخگوي نمايندگان مجلس باشد از لزوم همسويي قوا سخن مي گويند که بيشتر براي گريز از شفافيت است !
عده اي مي گويند چون مردمسالاري در ايران دوران طفوليت خود را مي گذراند نمي توان تضمين کرد که نخست وزير برآمده از مجلس بتواند کاري از پيش ببرد . زيرا تشکل هاي مردم نهاد در کشور متکي به بدنه ي کارشناسي قوي و سامان يافته نيستند لذا احزابي که حاصل به هم پيوستن چنين تشکل هايي هستند ابتر و فصلي هستند و پس از انتخابات به خواب زمستاني فرو مي روند و معمولا برآيند گونه اي تباني در سطوح بالا و خودساماني اند و مي خواهند با تعزيه گرداني و نگاهي کارناوالي و غوغاسالارانه به رويدادهاي جهاني ، منطقه اي و داخلي منويات خود را پيش ببرند .
در چنين وضعيتي آنچه بيش از هر چيز ديگر به چشم مي آيد مسئوليت گريزي است . تاکنون کمتر رويداد و تصميم مهمي را شاهد بوده ايم که مسئول و پاسخگوي مشخصي داشته باشد . از انقلاب فرهنگي گرفته تا صلح و برجام و ....همين داستان برجام را در نظر بگيريد که اگر چه فعلا هيچ کسي مسئوليت آن را نپذيرفته اما همين که به نتيجه رسيد مثل بچه ي ولگردي که در خيابان زير ماشين مي رود هزار تا صاحب براي دريافت خسارت پيدا مي کند !
نمايندگاني که خود را بي خبر از مفاد برجام و مکانيزم تصويب شتابزده ي آن معرفي مي کنند در واقع پيش از آن که فخر کنندگان به برجام را زير سئوال ببرند ، ضعف نظارتي مجلس را زيرسئوال مي برند . حالا اگر به همين نمايندگان بگويي شما چگونه مي خواستيد بدون برجام کشور را از محاصره ي انواع مصوبه هاي بين المللي نجات دهيد ، پاسخي که متقاعد کننده باشد ندارند ! از اين موارد فراوان است . برجام تنها مشتي است نمونه ي خروار که نشان مي دهد ترسيم مرز اختيارات مسئولين و نمايندگان و ساير مولفه هاي موثر در اداره ي کشور بسيار دشوار است . به همين دليل در زمان وقوع يک تخلف ، معرفي متخلف اصلي نيازمند تشکيل پرونده اي چند هزار صفحه اي است زيرا نحوه ي جايگيري افراد در پازل اداره ي کشور به قدري پيچيده است که با پيگيري کلکسيون دستورالعمل ها و امضاء ها و ابلاغ ها و سرپيچي ها و خرابکاري ها نمي توان به جايي رسيد . لذا مردم در جريان تماشا و دنبال کردن مناظره ها به دنبال پاسخي قانع کننده براي پرسش هاي کليدي خود هستند . قاعده اي در فوتبال هست که مي گويند کسي که گل نزند گل مي خورد . در دنياي سياست هم قاعده اي وجود دارد و آن اين است که اگر مردم نتوانند در فضايي شفاف به پاسخ پرسش هاي خود دست يابند ، خودشان براي آن پاسخي پيدا مي کنند که هزينه ي آن خيلي بالاتر از پي بردن در فضاي شفاف و آزاد به پاسخ پرسش هاست . کدام يک را ترجيح مي دهيد ؟