اخلاقمداري ،ابعاد گستردهاي دارد و موضوعات مختلفي را شامل مي    شود چنانکه گاه انسان در اعمال دو موضوع اخلاقي دچار تضاد ميشود که کدام را بر ديگري ترجيح دهد آنچه در طبيعت معيار اخلاقمداري و کرامت و بزرگواري است که چه بسا در يک کودک زنده است و در پيري مرده ... سعدي در بوستان يک باب را به احسان و نيکي اختصاص داده که نه فقط احساس همدلي را نسبت به انسانها در تمثيل  هاي مانا و دلچسب بيان ميکند بلکه احسان نسبت به حيوانات را هم از نظر دور نمي    دارد پاداش آب دادن به سگي تشنه و ناتوان در بيابان را پاداشي در حد بخشش تمامي    گناهان توسط خدايي مي    داند که از اين عمل پسنديده کمال رضايت را دارد.

مسلمانان را در رمضان منزلتي است به قدر باور به خدايي که در شب قدر تمامي    قرآن را نازل کرد و با نزول آن چراغ هدايت به دست باورمندان داد. چراغي که راه را از چاه باز شناساند و عشق به زندگي را در سلامت نفس و روزي حلال ارزاني دارد به نگاهي، توجهي وعبادتي از سر اخلاص به معبودي که هستي و تمامي    هر آنچه در آن است را با قانونمندي و پاسخ به هر چرايي آفريده و حساب و کتاب هر موجودي را هم به غريزه و هم به اکتساب در حد توان به نظم کشيده است. خدايي که يکي است؛ شريک و مثل و مانند ندارد و دلايل زيادي بر يگانگي او در آنچه هستي نام دارد و فنا و نيستي در آن راه ندارد بارز است.که آنها را هم به عقل هم به احساس مي    توان دريافت. شب قدر هم يکي از شبهايي است که ميتوان در آن به جستجوي خويش دل مشغول داشت و در برابر خالق به کاشت و داشت و برداشت خود از سر تفکر و تأمل به حساب کتاب روي آورد .شبي که عرفا و حکما و هم خدا و پيامبران از اهميت آن بسيار گفتهاند و به اعتبار آن بس کوشيدهاند .در اين شب نه به عادت و از سر رفع تکليف بل به حسب ارتباطي عاشقانه و بسيار مهربانانه ميتوان راه به درگاه خالق برد و تجلي معاشقه سالک را با معبود به ظهور رساند .قدر آن قدر شناخته آيد که نه فقط با گرسنگي و تشنگي لب از طعام وشراب دوختن و چشم ازحرام پوشيدن است بلکه روزه و نماز و دعا همه مقدمه اند براي آراستن و پيراستن روح که از آنها آمادگي حاصل ايد و فهم کنيم نعمتهاي الهي را و قدر بشناسيم داراييها را نه به مال و آمال بل به حرکتي در وجود که از آن اين همه شوق و ذوق و اشتياق پديدار است براي درک هستي و آفريننده آن.